Nguyễn Mỹ Chi là một cô bạn 17 tuổi chuẩn bị bước vào kỳ thi Đại học. Dù tuổi đời còn rất trẻ, Chi đã có 2 năm kinh nghiệm làm việc cho gần 10 tổ chức phi lợi nhuận và công ty start-up lớn nhỏ trong nước.
Hiện tại, cô gái trẻ này đang là Co-Founder của một dự án cộng đồng, chủ nhân một trang blog truyền cảm hứng cho giới trẻ, và chuẩn bị phát hành cuốn sách đầu tiên của mình.
Với những gì tích luỹ được qua quãng thời gian tự vùng vẫy trong công việc, Chi đã có một bài viết chia sẻ về những kinh nghiệm và bài học bản thân đạt được dưới cương vị là người bắt đầu đi làm từ tuổi 15.
Nguyễn Mỹ Chi, cô gái 17 tuổi nhưng đã có kinh nghiệm làm việc cho cả chục tổ chức lớn nhỏ
SAO EM ĐI LÀM SỚM THẾ?
Mình bắt đầu công việc đầu tiên ở một tổ chức phi lợi nhuận vào năm mình vừa hoàn thành xong kỳ thi tuyển sinh lớp 10, lúc đó mình chỉ mới 15 tuổi.
Trong dàn đơn ứng tuyển chỉ có mình là nhỏ tuổi nhất. Không có kinh nghiệm, không có kỹ năng, giấy chứng nhận và bằng cấp càng không có. Mình chỉ ngây thơ tới hỏi thẳng anh Founder ở đó là em có thể xin phỏng vấn với anh 5 phút được không, em rất muốn được làm việc chung với mọi người.
Anh Founder còn khá trẻ, anh hỏi mình khoảng 5 câu hỏi. Những câu hỏi khá quen thuộc, lúc đó mình chẳng chuẩn bị được gì trước cả, trả lời lần lượt các câu hỏi một cách ngây thơ và chân thật nhất có thể.
Sau khi mình đã trả lời xong, anh bảo thôi em cứ về đi, anh sẽ gửi email báo kết quả ứng tuyển cho em.
Đó là email đầu tiên mình nhận được và anh Founder đó là người đầu tiên gửi email cho mình. Mình trằn trọc mãi không ngủ được, máy tính bật xuyên đêm bấm refresh hộp thư liên tục chỉ để chờ duy nhất một cái email.
Email đó đến bây giờ mình vẫn giữ. Đó là một email báo rớt, một kết quả buồn nhưng nội dung email còn hơn cả thế. Đó là một bài học về lòng tử tế và sự phù hợp mà mình mang theo mãi suốt 3 năm, cho đến khi mình bước đến vị trí Co - Founder của dự án mình đang làm hiện tại.
Đây là nội dung của email đó, được chính anh Founder đó soạn nội dung, không hề theo khuôn mẫu, không copy paste mà là những lời viết chân thành của một người anh gửi một đứa em gái:
"Gửi Chi,
Anh là ..., đại diện bên ... hôm qua có nói chuyện trực tiếp với em.
Anh rất vui khi thấy em chủ động liên hệ bày tỏ mong muốn tham gia với team bọn anh, cũng như trình bày việc buổi chia sẻ hôm qua đã truyền cảm hứng và mang lại giá trị cho em như thế nào - đó là tất cả những gì bọn anh mong muốn.
Anh biết Chi đã phải thu nhặt dũng khí để đến gặp anh chị cũng như gửi riêng cho anh tin nhắn như thế nào, vì lúc mới bắt đầu ai cũng như vậy cả. Và anh hoàn toàn hi vọng em sẽ ngày càng mạnh dạn và tự tin chủ động hơn như vậy.
Lý do anh chưa trả lời sớm vì thực sự anh khá khó xử: anh rất thích những người mạnh dạn, nhưng thực tế vẫn là cả team anh đã quá đủ người rồi và các bạn đã đi vào guồng hoạt động khá tốt rồi.
Lần tuyển này thật sự trong team có nhiều bạn cũng chưa có nhiều kinh nghiệm nên bọn anh vừa làm vừa hướng dẫn, nên nếu nhận thêm một người sẽ thực sự khó cho bọn anh. Anh hi vọng em hiểu, cũng như không bị nản chí trong những lần cố gắng tiếp theo.
Đôi khi không phải do mình, mà là do bên tuyển dụng họ thật sự không có nhu cầu nữa. Nên em cứ thử và cứ nộp đơn cho nhiều chương trình, đến một lúc nào đó khi em không còn sợ bị từ chối nữa (vẫn theo hướng tích cực là mình có thể cải thiện bản thân), là em đã đạt đến một "cảnh giới" nhất định.
Em còn nhỏ, vẫn còn rất nhiều cơ hội để thử và mắc sai lầm, hãy cứ mắc sai lầm nhiều nhất có thể, và sau mỗi sai lầm đó lại tự hỏi bản thân mình có thể làm gì để lần sau tốt hơn."
Cho đến 3 năm sau, mình mới có thể hiểu được nội dung lá thư này một cách trọn vẹn, sau một khoảng thời gian dài trải nghiệm những việc nằm khỏi vòng tròn an toàn của mình, cho đến thời điểm này mình mới nhận thấy được những lợi ích của việc mắc rất nhiều sai lầm khi tuổi đời còn quá trẻ.
Những lợi ích mà mình có được khi mắc quá nhiều sai lầm khi còn trẻ:
--------------------------------------------------------------------
1. Mình đã đạt đến "cảnh giới nhất định" của sự từ chối. Sau khi rớt đơn của hơn 10 tổ chức và rớt vòng phỏng vấn hơn 5 lần.
Mình chẳng còn sợ bị người khác từ chối nữa, vì mình biết lý do đằng sau của lời từ chối đó chỉ là sự không phù hợp. Hai bên hợp tác với nhau đều không có lợi, vậy thì tiếp tục níu kéo nhau làm gì trong khi có cả hàng ngàn cơ hội khác "vừa vặn" hơn với năng lực của bạn.
Mà nếu không có gì trong tay, thì cũng cứ ra ngoài đó thu thập cho mình thật nhiều thất bại. Thất bại cũng là một loại kinh nghiệm, chỉ là nó khiến cho bạn cảm thấy xuống tinh thần hơn thôi. Sử dụng thất bại của mình là bàn đạp cho tất cả thành công sau này là một việc không ai nghĩ tới, cũng không ai dám làm.
Nhưng mình thấy nó thật sự hiệu quả, ít nhất là đối với mình.
2. Mình không sợ khi phải làm việc với những người lớn hơn mình rất nhiều tuổi.
Mình có đủ tự tin vào những kỹ năng mình đang có để giúp ích cho họ. Những công việc tưởng chừng như nhỏ bé nhưng trong một mắt xích lớn, hóa ra lại quan trọng hơn mình tưởng.
Vậy nên khi đi làm, mình là một người có thể sử dụng được, cho dù mình đang trong độ tuổi bao nhiêu hay đang thiếu những kỹ năng gì. Cho mình một vị trí trong bất kỳ doanh nghiệp nào và mình cũng có thể tồn tại được.
3. Mình hiểu được như thế nào là sự tử tế trong công việc.
Không cần phải thảo mai hay giúp đỡ người khác mới là thể hiện sự tử tế.
Trong một môi trường mang tính chất cạnh tranh và căng thẳng, không làm hại ai khác đã là sự tử tế, không nói xấu đồng nghiệp đã là sự tử tế, cố gắng làm tốt phần việc của mình để hệ thống được vận hành trơn tru đã là biểu hiện của một sự tử tế rồi.
Không cần phải cố gắng rao giảng đạo đức cho ai cả, mọi người nhìn bạn là có thể tự hiểu được mình nên đối xử như thế nào với bạn.
4. Mình buộc phải có những suy nghĩ trưởng thành và có tác phong làm việc chuyên nghiệp.
Công việc không phải là sân chơi của những đứa trẻ con. Cảm xúc có thể cần để bắt nguồn cho một ngày làm việc hứng khởi, nhưng tư duy cầu tiến sẽ khiến bạn đi xa hơn, deadline sẽ khiến bạn quản lý thời gian của mình tốt hơn và task được phân chia ra để bạn có thể giải quyết từng cái một mà không bị ngợp trước một đống công việc.
Không cần biết ngày hôm nay của bạn như thế nào, quá khứ của bạn là ai. Đối tác chỉ quan tâm bạn có thể cung cấp được gì cho họ, khách hàng chỉ quan tâm đến chất lượng sản phẩm mà bạn đưa ra và sếp chỉ kiểm tra công việc chứ không phải tình trạng quan hệ của bạn.
Muốn đi một quãng đường vui hơn thì có thể vừa đi vừa dùng cảm xúc, nhưng muốn đi xa hơn thì cần rất nhiều lý trí và tính toán chi li.
Sau này khi đã sử dụng quá nhiều nơron thần kinh cảm xúc trong công việc, mình mới nhận ra được giá trị thật sự của tính kỷ luật và kỹ năng phân tích tình huống trong mọi vấn đề mình gặp phải. Cảm xúc giúp bạn hiểu được vấn đề cốt lõi, trong khi tư duy của bạn giúp bạn tìm ra hướng giải quyết đúng đắn và phù hợp.
Để chia sẻ thêm với những bạn trẻ đang đặt mục tiêu được xông pha làm việc cho nhiều tổ chức khác nhau ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Nguyễn Mỹ Chi đã có buổi phỏng vấn với Kenh14.vn về những khó khăn và giải pháp xoay quanh việc đi làm của học sinh/sinh viên.
Nguyễn Mỹ Chi
- Sinh năm 2001
- Học sinh lớp 12 trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (HCM)
Assistant for Event Manager tại The Jailbreak.
Vice Head of Social Media tại Dự Án AUTISM.
Volunteer tại BResourceful.
Volunteer tại LIN Center for Community Development.
Ambassador tại Young Makers Vietnam.
Speaker tại ISB Gavel Club.
Media Member tại Vietnam Event Professionals Hub.
Marketing Member tại YEA Vietnam.
Co-Founder dự án Authority - Cộng Đồng Tác Giả Chuyên Sâu (Một dự án hợp tác với YBOX - Kênh Thông Tin Chất Lượng Cao Của Giới Trẻ & Sinh Viên Việt Nam).
Marketing Intern tại Amazing Group
1. Bạn có điều gì muốn chia sẻ thêm về quãng thời gian làm việc cho các tổ chức phi lợi nhuận và công ty start-up?
Mình từng bị đuổi việc 2 lần. Có một khoảng thời gian mình nhận quá nhiều dự án cùng một lúc (2-3 dự án) dẫn đến chất lượng công việc không được tốt, ảnh hưởng tới cả một tập thể và làm rất nhiều người tổn thương.
Đó là bài học đau đớn và quý giá nhất của mình trong suốt 3 năm làm việc, bài viết “Sao Em Đi Làm Sớm Thế?” được đúc kết lại từ chính những sai lầm mà mình đã mắc phải trong suốt quá trình trưởng thành.
2. Bạn làm thế nào để cân bằng giữa việc học và làm việc khi còn đang ở độ tuổi rất trẻ?
Mình gặp rất nhiều khó khăn trong việc cân bằng giữa việc học và làm việc. Kết quả học tập của mình không tốt như mình mong đợi, vì cơ bản là mình sẽ dành thời gian cho những việc mình thích nhiều hơn.
Mình không thích một số các môn học trong chương trình giảng dạy cũng như trong công việc hiện tại và việc viết blog. Nhưng mình luôn cố gắng nhắc nhở bản thân phải tận hưởng tất cả mọi việc và cùng lúc hoàn thành nó tốt nhất có thể trong khả năng của mình.
Con người sinh ra có rất nhiều sự lựa chọn, nhưng tất cả mọi người đều có 24h. Nên đối với mình, nếu bạn đã chọn làm bất cứ một việc gì trong 24h đó thì bạn phải làm nó với tất cả những gì mà mình có.
Nếu như nói về việc cân bằng thì theo cách hiểu của mình, mình nghĩ không có khái niệm đúng về cân bằng. Chúng ta sẽ có xu hướng luôn luôn thích một thứ gì đó hơn. Và điều đó có thể tốt, có thể xấu, tùy vào cách mà bạn sử dụng nó.
Nếu bạn thật sự muốn làm tốt công việc đó. Bạn sẽ trở nên ám ảnh bởi nó, mỗi sáng thức dậy bạn sẽ nghĩ về nó đầu tiên. Thì điều đó đối với mình, đã không còn là một cuộc sống cân bằng nữa. Bạn làm một việc gì đó nhiều hơn những việc còn lại thì được xem như là mất cân bằng rồi.
Đừng theo đuổi một cuộc sống cân bằng, nó không có thật.
3. Đã từng có ý kiến chỉ trích đa số học sinh/ sinh viên hiện nay chỉ biết đi làm thêm những công việc bán sức lao động như chạy bàn/ chạy grab… với mức lương rất thấp. Ý kiến của bạn về việc này?
Mức lương thấp hay cao không quan trọng, quan trọng là bạn học được gì trong suốt quá trình làm việc. Với độ tuổi còn đang là học sinh/ sinh viên, sẽ rất khó để các doanh nghiệp sẵn sàng liều mình cho bạn một công việc có mức thu nhập ổn định vì bạn còn đang trong độ tuổi đi học, không thể ký hợp đồng cam kết làm việc lâu dài với công ty và không thể làm việc full-time với họ được.
Những người từ vị trí thấp nhất đi lên theo mình mới là những người thật sự có nhiều tiềm năng nhất, họ có thể hiểu và quan sát được các mắt xích dù là nhỏ nhất có trong quá trình vận hành bộ máy doanh nghiệp.
Ví dụ người chạy xe Grab là người trực tiếp tiếp xúc với khách hàng, chính họ mới là người hiểu được tâm lý và nhu cầu của khách hàng hơn ai hết. Nội kỹ năng đó thôi họ đã hơn được rất nhiều người trong bộ phận Marketing chỉ quanh quẩn trong văn phòng rồi.
4. Học sinh/sinh viên đi làm thêm tại các công ty thường hay gặp trường hợp bị trả lương thấp, bóc lột chất xám, sức lao động, theo bạn cần làm những gì để khắc phục và tránh tình trạng này?
Mình đã từng rơi vào trường hợp này, sẽ có một số công ty đưa ra chính sách không phù hợp với mức lương căn bản dành cho vị trí đó.
Nếu như bạn đã có sẵn trong mình một số kỹ năng và kinh nghiệm nhất định cho vị trí mà bạn ứng tuyển, thì không ai ngại trả cho bạn một số tiền tương xứng với năng lực của bạn cả.
Một công ty có văn hóa tốt kèm với nguồn thu nhập ổn định sẽ không bao giờ để cho nhân viên chính thức của mình bị thua thiệt về cả mặt tài chính và tinh thần.
Tìm được một công ty như vậy quả thực rất khó, nhưng không có nghĩa là nó không tồn tại. Chỉ cần mình đủ kiên nhẫn thì sẽ tìm được đúng sếp, đúng đồng nghiệp, đúng thu nhập mình mong muốn và phù hợp với năng lực của bản thân.
Cảm ơn Chi, chúc bạn thành công trong những dự định tiếp theo của bản thân!