Chỉ cần đến thế và cũng không thể hơn
Trung Quốc và Mỹ đã kết thúc vòng đàm phán đầu tiên theo như thỏa thuận giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhằm xử lý cuộc xung khắc thương mại hiện tại giữa hai bên.
Ông Tập Cận Bình và ông Trump đạt được thỏa thuận này trong lần gặp nhau hồi đầu tháng 12 vừa qua, bên lề hội nghị cấp cao của nhóm G20 ở Argentina. Theo đó, hai bên sẽ không gia tăng thêm xung khắc thương mại cho tới đầu tháng 1/2019 để đàm phán tìm kiếm giải pháp.
Thỏa thuận này được coi như một dạng đình chiến xung khắc thương mại, và được hiểu là nếu trong thời hạn ấy, đương nhiên thời hạn này có thể sẽ còn được thay đổi, mà đàm phán không đưa lại giải pháp thì vòng xoáy xung khắc thương mại mới sẽ không tránh khỏi và chiến tranh thương mại sẽ không còn cách xa bao nhiêu.
Vòng đàm phán đầu tiên này được tiến hành ở Bắc Kinh (Trung Quốc), đúng vào thời điểm phía Trung Quốc đón nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un sang thăm lần thứ tư, mà trên chương trình nghị sự của sự kiện có nội dung chính trị an ninh ở bán đảo Triều Tiên và khu vực Đông Bắc Á, cũng như quan hệ giữa Mỹ và Triều Tiên cùng với triển vọng về cuộc thượng đỉnh thứ hai giữa Mỹ và Triều Tiên trong năm 2019.
Thời gian dành cho vòng đàm phán được dự định kéo dài 2, ngày nhưng rồi lại được kéo dài thêm một ngày.
Sau khi vòng đàm phán kết thúc, Trung Quốc và Mỹ không công bố kết quả mà chỉ rò rỉ một vài thông tin, chẳng hạn như phía Mỹ hài lòng - ông Trump thể hiện thái độ hài lòng qua Twitter - vòng đàm phán tới sẽ được tiến hành tại Mỹ vào cuối tháng này, và Trung Quốc chấp nhận tăng "đáng kể" mức độ nhập khẩu hàng hóa của Mỹ, đặc biệt là nông phẩm, kể cả nông sản đã biến đổi gen, năng lượng và dịch vụ.
Cuộc đàm phán song phương diễn ra tại Bắc Kinh. Ảnh: Handout.
Để được coi là giải pháp có thể giúp giải quyết được ổn thỏa cuộc xung khắc thương mại hiện tại giữa Mỹ và Trung Quốc thì chỉ những kết quả kia không thôi còn quá ít ỏi, chưa cơ bản và không thể đủ.
Mục đích của Mỹ không chỉ là ép buộc Trung Quốc phải nhập khẩu nhiều hơn hàng hóa của Mỹ để giảm bớt thâm hụt và tiến tới cân bằng cán cân trao đổi thương mại song phương, mà còn muốn Trung Quốc phải đáp ứng những yêu cầu đòi hỏi về mở cửa thị trường Trung Quốc cho doanh nghiệp Mỹ và bảo hộ bản quyền sở hữu trí tuệ công nghiệp, phát minh và sáng chế của Mỹ ở Trung Quốc.
Nhưng sự khởi đầu như thế trong tiến trình đàm phán song phương lần này không phải là thất bại, bởi cả hai bên hiện mới chỉ cần đến thế và không thể đạt được hơn thế. Xử lý sự mất cân đối trong cán cân trao đổi thương mại song phương đã là chuyện khó, nhưng đâu có khó khăn, phức tạp và nhạy cảm về mọi phương diện bằng xử lý hai nội dung kia.
Giữa Mỹ và Trung Quốc hiện tại cũng như trong tương lai có và sẽ dai dẳng cuộc cạnh tranh chiến lược trên mọi phương diện, nên xung khắc lợi ích này kết thúc thì sẽ bùng phát xung khắc lợi ích khác; và mô thức hành xử của cả hai bên là làm găng với nhau chán rồi thì sẽ ngồi lại thương thảo với nhau.
"Cờ bạc ăn nhau về cuối"
Câu "cờ bạc ăn nhau về cuối" rất đúng cho chuyện đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc. Chừng nào còn thời gian để đàm phán, còn có thể cò cưa và dền dứ được, còn ép buộc và lừa bẫy nhau được thì chừng đó Mỹ và Trung Quốc chưa sẵn sàng chịu nhau những nhượng bộ cuối cùng.
Ở vòng đàm phán đầu tiên này, cả hai chỉ cần không để cho tiến trình đàm phán bị đổ bể ngay, cần chút ít kết quả để trang trải dư luận nội bộ và để khích lệ lẫn nhau không mất lòng tin là cứ đàm phán rồi sẽ đạt được thỏa thuận.
Xưa nay, chưa khi nào chỉ với một vòng đàm phán duy nhất mà hai nước xử lý được ổn thỏa mọi khúc mắc song phương. Ở Bắc Kinh vừa qua, cấp đàm phán lại chỉ là cấp thứ trưởng, tức là quá thấp để có thể giải quyết được ngay lập tức chuyện tày đình trong quan hệ song phương giữa hai đối tác này.
Năm ngoái, đàm phán hai bên được tiến hành ở cấp bộ trưởng, đạt được thỏa thuận hẳn hoi mà rồi sau đó xung khắc thương mại vẫn bùng phát.
Sự khởi đầu như thế báo hiệu hai phía không chỉ có thiện chí và quyết tâm đàm phán thành công, mà đã có dự liệu sẵn những nhượng bộ lẫn nhau để cuối cùng sẽ đạt được thỏa thuận với nhau.
Nhưng thỏa thuận ấy chỉ có tác dụng nhất thời hay cho cả lâu dài, chỉ riêng cho lĩnh vực trao đổi thương mại hay còn cho cả những lĩnh vực hợp tác khác nữa thì lại là chuyện khác.
Không tin cậy lẫn nhau, dẫu có bằng mặt thì cũng không thật sự bằng lòng, giải quyết được bất đồng này nhưng rồi sẽ kích hoạt xung khắc khác, hợp tác trong tình thế luôn gây khó cho nhau nên quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong thời gian tới không thể tiến triển tốt đẹp và tích cực.
* Tiêu đề bài viết do tòa soạn đặt lại.