Trung tuần tháng 9/2014, giữa ảnh hưởng của cơn bão số 3, biển nổi sóng cấp 7, cấp 8, ngay đêm đầu tiên rời bến, giông lốc bất ngờ ập đến, tàu KN-781 chao đảo như cánh võng, sóng biển tung trắng xóa trùm lên boong tàu. Tuy nhiên, dưới sự dẫn dắt của thuyền trưởng Tạ Quang Hùng khi ấy, bất chấp sóng lớn, gió giật, tàu KN-781 vẫn vững vàng vượt qua mọi thử thách.
Theo phóng viên Nguyễn Duy Hiển của báo Quân đội Nhân dân, người có mặt trên tàu KN-781 trong nhiệm vụ vươn khơi bám biển ngày hôm ấy, đây là một trong những tàu hiện đại nhất của lực lượng Kiểm ngư Việt Nam ở thời điểm đó.
Lực lượng kiểm ngư Việt Nam được thành lập theo Nghị định số 102/2012/NĐ-CP ngày 29/11/2012 của Chính phủ và Quyết định số 3285/QĐ-BNN-TCCB ngày 28-11-2012 của Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT).
Kiểm ngư Việt Nam chính thức ra mắt ngày 15/4/2014 với vai trò đảm bảo thực thi pháp luật về thủy sản trên biển, làm cơ sở cho việc quản lý khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững, đảm bảo an toàn cho người và phương tiện hoạt động trong lĩnh vực này trên các vùng biển.
Chính vì vậy, việc bổ sung các tàu tuần tra hiện đại cho lực lượng này trở thành nhu cầu cấp thiết. Các tàu kiểm ngư đóng vai trò như điểm tựa vững chắc của ngư dân, giữ vững chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Việt Nam trang bị tàu hiện đại cho lực lượng kiểm ngư. Ảnh: ICSF
Siêu tàu 700 tỷ đồng
Tàu KN-781 và tàu KN-782 (cùng loại) được Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên đóng tàu Hạ Long bàn giao cho Kiểm ngư Việt Nam lần lượt vào tháng 6/2014 và tháng 7/2014, được đóng mới theo thiết kế - công nghệ chuyển giao từ Tập đoàn Damen (Hà Lan) và trở thành các tàu có trang bị hiện đại nhất Đông Nam Á.
Đây là công ty đóng tàu do Chính phủ Ba Lan giúp Việt Nam thiết kế xây dựng và đi vào sản xuất từ năm 1976 với trang thiết bị đóng mới và sửa chữa phương tiện thủy trọng tải đến 4.000 tấn.
Phòng điều khiển trên tàu KN-781. Ảnh: Báo Lao động
Trong bài viết về lực lượng hàng hải Việt Nam năm 2014, ông Carl Thayer – Giáo sư danh dự đại học New South Wales (Australia) nhận định, KN-781 và KN-782 là con tàu rất hiện đại với sàn đáp trực thăng và có lượng giãn nước 2.400 tấn.
Tàu KN-781 được đóng tại nhà máy đóng tàu Hạ Long từ tháng 1/2012, trong khi tàu KN-782 khởi đóng sau đó 9 tháng (10/2012).
Trước đó, bên lề hội thảo "Xây dựng đội tàu cá hiện đại" do Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 30/8/2011, ông Chu Tiến Vĩnh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết, chính phủ đã đồng ý cho đóng 2 tàu kiểm ngư công suất lớn, hiện đại, chịu được gió cấp 12, dài 90m và có sàn đỗ trực thăng để xây dựng lực lượng kiểm ngư. Mỗi chiếc có kinh phí khoảng 700 tỷ đồng.
Sàn đáp trực thăng trên tàu KN-781. Ảnh: Báo Lao động
Vượt trội cả thiết kế nguyên mẫu
Theo Báo điện tử chính phủ, tàu KN-781 và tàu KN-782 dài 90,5m, rộng 14m, cao 7m, được trang bị 4 máy công suất lớn 12.016 mã lực, cho phép tàu chạy đạt tốc độ hơn 21 hải lý/giờ.
Con tàu có thể hoạt động liên tục trong điều kiện bình thường 5.000 hải lý cho một hành trình và chịu đựng được các cấp độ sóng lớn.
Đây là là loại tàu hoạt động xa bờ dài ngày và được trang bị đầy đủ các phương tiện hiện đại tham gia tìm kiếm, cứu nạn, cứu hộ; trên tàu có sàn đỗ và khu vực chứa máy bay trực thăng và 2 vòi rồng công suất lớn với khả năng phun nước xa 150m.
Đáng lưu ý, tàu KN-782 được khởi công ngày 20-10-2012, đặt ky ngày 15-11-2012, hạ thủy ngày 26-2-2014, nghiệm thu ngày 25-7-2014. Thời gian từ khi khởi công đến khi hạ thủy là 495 ngày và thời gian từ khi hạ thủy đến khi bàn giao tàu KN-782 đã rút ngắn 1 tháng so với tàu KN-781.
Tàu kiểm ngư KN-782 trong lễ bàn giao. Ảnh: VietnamPlus
Ngoài ra, theo báo Giao Thông, trong quá trình chạy thử và nghiệm thu, tàu KN-782 có tốc độ tối đa ở chế độ chạy 100% công suất 4 máy chính là 21,2 hải lý/giờ, cao hơn 0,2 hải lý so với tốc độ thiết kế.
Đặc biệt, con tàu này có một "tuyệt chiêu". Khi đang chạy ở tốc độ tối đa, tàu có thể bẻ lái đột ngột, quay ngược và chỉ mất 172 giây (2 phút 52 giây) để quay lại đúng vị trí ban đầu. Trong khi đó, tàu đang chạy ở tốc độ tối đa có thể đột ngột chuyển sang chế độ lùi và chỉ mất 90 giây là tàu dừng hẳn.
Ông Arnold Dolman, Trưởng đại diện Tập đoàn Damen, Hà Lan, thời điểm đó đánh giá cao các tàu kiểm ngư do Việt Nam đóng.
"Đến nay, chưa thấy phản hồi gì trong quá trình vận hành tàu kiểm ngư KN-781, nghĩa là anh em thuyền viên đã làm chủ rất tốt con tàu này.
Tàu kiểm ngư KN-782 cũng đã cho thấy sự hoàn hảo trong thời gian chạy thử nghiệm. Điều đó cho thấy, sự hợp tác giữa Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hạ Long và Tập đoàn Damen đã rất hiệu quả" - Báo QĐND dẫn lời ông Dolman nhận định vào tháng 7/2014.
Sau khi được biên chế, tàu KN-781 và KN-782 lần lượt mang số hiệu mới. Trong tháng 6/2016 và tháng 10/2016, Công ty đóng tàu Hạ Long tiếp tục bàn giao thêm 2 tàu cùng loại cho lực lượng kiểm ngư Việt Nam. Cho tới nay, chúng vẫn là các tàu cỡ lớn nhất của kiểm ngư Việt Nam.
Gần đây nhất, vào tháng 12/2024, tàu KN-290 (trước là tàu KN-781) đã hoàn thành xuất sắc hải trình đưa đoàn đại biểu Thành phố Hồ Chí Minh thăm, động viên quân và dân vùng biển đảo Tây Nam và Nhà giàn DK1/10.
Những con tàu hiện đại mang "thương hiệu Việt"
Sáng ngày 27/7/2014, khi tới kiểm tra tiến độ đóng tàu kiểm ngư KN 782, Chủ tịch nước khi ấy là ông Trương Tấn Sang đánh giá, Công ty đóng tàu Hạ Long đã vượt mọi khó khăn, đảm bảo sản xuất để vực dậy nền công nghiệp đóng tàu của Việt Nam.
Từ đó cho tới nay, đơn vị này đã cho rời nhiều con tàu khác mang "thương hiệu Việt".
Tàu KN-290 biểu diễn phun vòi rồng trên biển. Ảnh: Xuân Hoà - chiến sĩ Nhà giàn DK1.16
Cột mốc được đánh giá là nổi bật nhất của Công ty đóng tàu Hạ Long trong năm 2024 là việc hạ thủy tàu hàng 45.000 DWT mang tên "Trường Minh Dream 05". Đây được xem là thành tựu đáng tự hào về năng lực đóng tàu của Công ty đóng tàu Hạ Long nói riêng, đồng thời thể hiện được sự đổi mới, bền vững trong ngành công nghiệp hàng hải của Việt Nam.
Ông Nguyễn Tuấn Anh, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hạ Long cho biết, trong năm 2024, công ty đã thi công tổng cộng 13 sản phẩm, trong đó có 9 tàu xuất khẩu (8 tàu dịch vụ điện gió và 1 tàu khách 120m) và 4 tàu nội địa (2 tàu chở hàng 45.000T; 1 tàu du lịch nghỉ đêm và 1 tàu chở hàng 24.500T).
Theo Hội Khoa học kỹ thuật công nghệ tàu thủy Việt Nam, Công ty đóng tàu Hạ Long đã không ngừng đổi mới, sáng tạo để đóng thành công nhiều gam tàu hiện đại mang thương hiệu "Made in Vietnam", góp phần khẳng định năng lực đóng tàu của nước nhà.
Có thể nói, thành công của Công ty đóng tàu Hạ Long và các doanh nghiệp đóng tàu nội địa khác đã góp phần đưa ngành đóng tàu Việt Nam tìm lại hào quang để vươn ra biển lớn.
Đánh giá chung về năng lực đóng tàu của Việt Nam tại Triển lãm thiết bị máy móc hàng hải và đóng tàu Việt Nam 2023, ông Kenny Yong, Tổng Giám đốc tập đoàn Fireworks Trade Media, nhận định Việt Nam là quốc gia có vị trí địa lý hàng hải quan trọng, có nhiều tuyến hàng hải đi qua và là điểm đến hấp dẫn của nhiều quốc gia. Cùng với lực lượng lao động lành nghề, ngành đóng tàu Việt Nam "đã nổi lên như một thế lực cạnh tranh không thể xem thường".
