Fang Xiaozhi, nhà nghiên cứu tại Viện An ninh Quốc tế và Chiến lược BRI – Đại học Fudan (Thượng Hải) cho biết, Mỹ hiện có quá ít tàu chiến để duy trì các cam kết của mình trên thế giới. Và điều quan trọng hơn cả là, Washington không có đủ tàu chiến để đánh bại Trung Quốc ở Tây Thái Bình Dương.
"Mặc dù sở hữu lực lượng hải quân lớn nhất thế giới nhưng quân đội Mỹ phải thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu khó khăn và hoạt động chuẩn bị chiến tranh ở Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, Đại Tây Dương, Địa Trung Hải, cũng như Trung Đông bởi các lợi ích của họ dàn trải trên khắp thế giới.
Các nhiệm vụ này rất đa dạng và phức tạp" – Ông Fang viết trên tờ China Military Online – một website chính thức của các lực lượng vũ trang Trung Quốc.
"Chẳng hạn, Hạm đội 7 của Mỹ đã liên tục gặp va chạm trong vòng 2 năm trở lại đây do các nhiệm vụ quá mức, khiến sĩ quan và binh lính tiền tuyến trở nên kiệt sức, dẫn tới việc xử lý tình huống kém. Bên cạnh đó, nhiều tàu chiến Mỹ gặp sự cố và có tỷ lệ trục trặc cao do hoạt động quá mức trong một thời gian dài" – ông Fang nói.
Nhà nghiên cứu Trung Quốc lưu ý rằng, trong nhiều năm qua, giới chuyên gia Mỹ đã nhiều lần cảnh báo rằng Hải quân Mỹ đang phải hoạt động quá mức và không được chuẩn bị đầy đủ. Tàu chiến phải triển khai ngoài biển trong lúc chúng cần được bảo dưỡng, các kíp thủy thủ bị mệt mỏi quá mức và không được huấn luyện đầy đủ, nhất là trong Hạm đội Thái Bình Dương.
Những vấn đề này từng được đề cập công khai vào năm 2017, khi các tàu khu trục của Hải quân Mỹ 2 lần va chạm với các tàu thương mại.
Đặc biệt, vụ va chạm vào tháng 8/2017 giữa tàu khu trục USS John S. McCain với một tàu chở dầu ngoài khơi Singapore, khiến 7 thủy thủ thiệt mạng, đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về năng lực của vận hành cơ bản của các thủy thủ và chỉ huy của họ.
Lỗ thủng trên vỏ tàu USS John S. McCain sau vụ va chạm. Ảnh: Reuters.
Các cuộc điều tra đã phát hiện thấy những thiếu sót đáng kinh ngạc trong việc đào tạo, tinh thần, kỹ năng lãnh đạo và kỹ năng vận hành của kíp tàu John S. McCain.
Gốc rễ của vấn đề là Hải quân Mỹ đang tìm cách hoàn tất mục tiêu từ thời Chiến tranh Lạnh là duy trì sự hiện diện toàn cầu, nhưng bằng một hạm đội với quy mô nhỏ hơn nhiều so với trước đây.
Trong năm 1988, lực lượng chiến đấu của Hải quân Mỹ gồm 566 tàu nhưng hiện nay con số này chỉ còn 290 tàu. Ngay cả các kế hoạch nhằm tăng số lượng lên 326 tàu vào năm 2025 và 355 tàu vào năm 2050 cũng sẽ chỉ giảm bớt một phần sự thiếu hụt đó.
Theo ông Fang, quân đội Trung Quốc không "rêu rao" những vấn đề này bởi "cảm thông" với Hải quân Mỹ. Bắc Kinh muốn gửi đi thông điệp ngầm là Mỹ quá yếu ớt để có thể đánh bại Trung Quốc trong một cuộc xung đột, chẳng hạn như trong trường hợp Bắc Kinh dùng vũ lực với Đài Loan.
Bắc Kinh muốn cả thế giới biết rằng trong lúc sức mạnh quân sự và kinh tế của Mỹ đang suy giảm thì Trung Quốc đang phát triển mạnh lên với sự bổ sung các loại vũ khí tiên tiến như tàu sân bay, tiêm kích tàng hình và tên lửa siêu vượt âm.
"Hải quân Mỹ sẽ đối mặt với các thách thức cả bên trong lẫn bên ngoài do một loạt yếu tố, như việc thực thi chiến lược quốc gia, tác động của chương trình cải cách trong nước đối với chương trình xây dựng hải quân, cuộc đấu tranh giành tài nguyên của các lực lượng quân sự khác nhau…", ông Fang viết.
"Hơn nữa, Hải quân Mỹ còn ngoan cố bám trụ vào tư tưởng bá chủ và thể hiện sự kiêu ngạo của họ trên khắp các đại dương, mở rộng quyền bá chủ hàng hải mà không có sự kiềm chế, điều đó chắc chắn sẽ khiến họ gặp phải nhiều vấn đề nhức nhối hơn trong tương lai, làm tăng thêm sự đối lập giữa việc duy trì quyền bá chủ và sức mạnh quốc gia suy giảm".
Nhận định những điều đó có thể khiến ưu thế toàn cầu của Hải quân Mỹ suy yếu, nhà nghiên cứu Trung Quốc cho rằng Mỹ nên tránh khỏi con đường của Trung Quốc để tránh hứng chịu thất bại nặng nề.