Mới đây, UBND TP Cần Thơ vừa ra quyết định xử phạt hành chính anh Nguyễn Cà Rê (ngụ quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) về hành vi "mua bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ". Cụ thể, anh Rê đã mang 100 USD vào tiệm vàng để đổi tiền Việt Nam. Anh này bị phạt lên đến 90 triệu đồng, và bị tịch thu gần 2,3 triệu đồng (số tiền đổi được).
Bên cạnh đó, chủ cơ sở nhận đổi 100 USD của anh Rê là Công ty TNHH MTV sản xuất thương mại Nhân Đạt Jewelry cũng bị áp dụng quyết định xử phạt 180 triệu đồng về hành vi thu đổi ngoại tệ khi chưa được cấp phép.
Phân tích về trường hợp này, luật sư Trần Minh Hải (Giám đốc điều hành hãng luật Basico) cho rằng, việc xử phạt hành chính về giao dịch ngoại hối này tuy đúng về căn cứ pháp lý nhưng lại cho thấy sự áp dụng luật còn cứng nhắc, thiếu linh hoạt.
Giao dịch ngoại tệ tại ngân hàng.
Cùng quan điểm, luật sư Nguyễn Tri Đức (Giám đốc công ty Luật 360, Đoàn luật sư TP HCM) cho rằng, pháp luật quy định rằng không cấm người dân lưu trữ sở hữu ngoại tệ nhưng cấm giao dịch mua bán trao đổi với các tổ chức cá nhân không có chức năng giao dịch mua bán ngoại tệ.
Viện dẫn điểm a, khoản 3, Điều 24 Nghị định 96/2014/NĐ-CP, luật sư cho biết, cơ quan chức năng có thể "Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với một trong các hành vi mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ".
Như vậy, việc UBND TP Cần thơ áp dụng “Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng” để ra quyết định xử phạt hành chính cả hai bên – mua và bán ngoại tệ là hoàn toàn phù hợp với luật hiện hành.
"Tuy nhiên, trường hợp anh Nguyễn Cà Rê là người có nhân thân tốt với thu nhập của một người thợ điện thì mức phạt mà UBND TP Cần Thơ áp dụng đối với anh này là chưa thuyết phục chính người bị xử phạt cũng như dư luận xã hội" - luật sư Nguyễn Tri Đức trình bày quan điểm.
Các chuyên gia cho rằng quyết định xử phạt của UBND TP Cần Thơ còn nhiều bất cập.
Viện dẫn Điều 3 Luật xử lý Vi phạm hành chính "Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính", luật sư Nguyễn Tri Đức cho rằng mức phạt đối với trường hợp này đã cho thấy nhiều bất cập:
"Việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng... Việc quyết định thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, nhân thân người vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng...
UBND TP Cần Thơ cần xem xét điều chỉnh giảm nhẹ mức phạt trong trường hợp anh Rê có văn bản đề nghị xem xét lại mức phạt đối với quyết định xử phạt quy định hành chính đã ban hành".
Luật sư Đức cũng cho rằng, luật hiện hành còn nhiều bất cập khi đánh đồng mức xử phạt cho tất cả các trường hợp giá trị giao dịch mua bán ngoại tệ trái phép.
Đưa ra giải pháp, luật sư cho rằng, cần thiết phải kiện toàn mức phạt cụ thể cho những hành vi sai phạm, cũng như giải quyết bài toán bất cập về chênh lệch tỉ giá. Bởi lẽ thực tế hiện nay tỉ giá mua bán ngoại tệ ở thị trường tự do bên ngoài bao giờ cũng cao hơn so với thị trường chính ngạch – thu đổi hợp pháp.