Tàu chiến Mỹ - Trung từng áp sát nhau nguy hiểm trên Biển Đông. (Ảnh: Hải quân Mỹ)
Trong cuộc gặp chính thức đầu tiên kéo dài 2 ngày ở bang Alaska, Mỹ giữa các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Joe Biden với những người đồng cấp Trung Quốc, phía đại diện của quân đội Trung Quốc cũng có mặt.
Theo đó, đại diện của quân đội Trung Quốc được cho đóng vai trò cố vấn hỗ trợ, trong bối cảnh Washington và Bắc Kinh cần nhân nhượng nhau trong nhiều vấn đề an ninh.
Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời một nguồn tin trong quân đội Trung Quốc cho hay, sự xuất hiện của các quan chức quân đội Trung Quốc chứng minh Bắc Kinh muốn có các cuộc đối thoại chiến lược và ngăn chặn xung đột quân sự có thể bùng nổ với phía Washington.
Cũng theo nguồn tin, đại diện quân đội Trung Quốc đã đưa ra những lời khuyên về vấn đề Afghanistan, Iran và Triều Tiên, cũng như có những nỗ lực ngăn chặn xung đột quân sự tiềm tàng ở eo biển Đài Loan và Biển Đông.
“Bộ Ngoại giao Trung Quốc giữ vai trò chính trong hội nghị thượng đỉnh ở bang Alaska. Trong khi đó, Văn phòng Hợp tác Quân sự Quốc tế cũng điều động các quan chức tới hỗ trợ”, nguồn tin cho hay Văn phòng Hợp tác Quân sự Quốc tế trực thuộc Ủy ban Quân ủy trung ương và phụ trách giám sát ngoại giao quân sự của Trung Quốc với nước ngoài.
“Quân đội Trung Quốc đang nắm giữ vai trò ở Afghanistan, Iran và Triều Tiên, nơi Mỹ và Trung Quốc giao thoa lợi ích”, nguồn tin nhấn mạnh.
Trên thực tế, tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ở Afghanistan đang không ngừng lớn mạnh, khi mà Bắc Kinh tăng cường hỗ trợ kinh tế và an ninh cho Kabul thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường.
Còn lực lượng Taliban đã đàm phán với phía Mỹ về việc chia sẻ quyền lực trong thỏa thuận hòa bình sắp được ký kết ở Afghanistan, sau khi Mỹ có kế hoạch rút quân trước hạn chót vào ngày 1/5 năm nay. Tuy nhiên, chính quyền của Tổng thống Biden vẫn chưa công bố các bước đi tiếp theo ở Afghanistan.
“Mỹ đang quan ngại việc các cường quốc như Trung Quốc và Nga sẽ lấp khoảng trống quân sự và kinh tế sau khi Mỹ rút quân khỏi Afghanistan. Nhưng Bắc Kinh hiện không quan tâm tới việc thay thế vai trò của Mỹ ở Afghanistan và ở Trung Đông. Điều này có nghĩa là Mỹ - Trung vẫn có thể hợp tác ở Afghanistan”, nguồn tin cho hay.
“Sự xuất hiện của các quan chức quân đội Trung Quốc trong sự kiện đàm phán ở Alaska cũng nhằm thể hiện mong muốn của quân đội Trung Quốc về việc tăng cường mối quan hệ liên quân với phía quân đội Mỹ”, nguồn tin nói thêm.
Bất chấp đại diện Mỹ - Trung liên tục chỉ trích lẫn nhau trong phiên khai mạc hội nghị ở Alaska, nhưng cuối cùng hai bên vẫn khẳng định đã có “cuộc đối thoại vô cùng thẳng thắn” về những chủ đề giao thoa lợi ích như Iran, Triều Tiên, Afghanistan và biến đổi khí hậu.
Song trong khi truyền thông Trung Quốc miêu tả hội nghị thượng đỉnh Alaska là “đối thoại chiến lược”, thì phía Mỹ lại hạ thấp và xem đây chỉ là “đối thoại cấp cao”.
Ông Drew Thompson, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ và hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Trường Chính sách Công Lee Kuan Yew ở Singapore, cho rằng Bắc Kinh muốn tận dụng hội nghị ở Alaska để tuyên truyền cho người dân trong nước.
Tuy nhiên, Mỹ lại chỉ quan tâm tới các vấn đề chiến lược biên giới mà không bận tâm tới những cuộc gặp không mang lại kết quả thực chất.
Nguồn tin từ quân đội Trung Quốc cho biết thêm, phái đoàn Trung Quốc cũng đã đề cập tới khả năng nối lại đối thoại liên quân cấp cao để tránh những xung đột quân sự tiềm tàng, do quân đội Mỹ - Trung không ngừng tăng cường hoạt động ở biển Hoa Đông và Biển Đông.
Trong khi đó, cơ chế đối thoại liên quân cấp cao giữa quân đội Mỹ - Trung đã bị dừng từ tháng 11/2020, sau khi quân đội Trung Quốc không dự một cuộc họp an ninh hàng hải với Chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ.
Ông Shi Yinhong, Giáo sư chuyên ngành các mối quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận định nguy cơ bùng phát xung đột quân sự giữa Mỹ - Trung sẽ gia tăng, nếu như hai bên không nối lại các cuộc đối thoại quân sự về hoạt động tương tác trên không và ngoài khơi xa.