Thay tên, đổi họ làm “lâm tặc”
Trại giam số 3 (Tổng cục VIII - Bộ Công an) đóng trên địa bàn xã Nghĩa Dũng, huyện Tân Kỳ (Nghệ An), cách đường Hồ Chí Minh khoảng 5km.
Nơi đây, được biết đến là địa điểm giam giữ, cải tạo những phạm nhân mang án cao, từ 10 năm trở lên.
Đây cũng là nơi giam giữ, cải tạo nhiều đối tượng trong một số vụ án chấn động xã hội một thời như Lê Văn Luyện trong vụ thảm án ở Bắc Giang; Nguyễn Văn Thúy (tức “cậu Thủy”) lừa đảo tìm mộ liệt sĩ hay trùm ma túy Nguyễn Duy Dũng (Dũng “đui”)…
Trò chuyện với PV Báo Gia đình & Xã hội, Trung tá Nguyễn Sỹ Chương, Đội trưởng Đội trinh sát Trại giam số 3 tâm sự: “Khoảng hơn hai thập niên trước, khi đó trại giam số 3 vẫn còn nghèo nàn, tường xây bằng nứa gỗ, bốn bề là rừng núi hiểm trở.
Lợi dụng điều đó, nhiều phạm nhân đã tìm cách bỏ trốn trong những giờ lao động ngoài trời”.
Vừa nói, Trung tá Chương vừa lật giở những bộ hồ sơ dày cộm về số phạm phân từng trốn trại. Điển hình trong số đó là phạm nhân Đỗ Văn Chén quê ở Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phú (cũ).
Từ những năm đầu thập niên 90 thế kỷ trước, Chén đã có kế hoạch vượt ngục đầy liều lĩnh và thủ đoạn khiến ai nghe đến cũng phải lắc đầu, rùng mình.
Thời gian ấy, trong những lần đi cải tạo, Chén trộm được một đoạn sắt dài khoảng 10cm giấu vào người rồi mang về buồng giam.
Những ngày sau, cứ đêm đến Chén lại thức dậy nhẹ nhàng đến một góc phòng, tay quấn mảnh vải mài một đầu đoạn sắt cho sắc nhọn. Khoảng một tuần sau khi đã có dụng cụ hỗ trợ chắc chắn, Chén bắt đầu ý tưởng khoét vách vượt ngục.
Để che mắt cán bộ quản giáo, Chén đã dùng đất và giấy bịt lại những mạch vữa. Cứ sau mỗi đêm, lỗ thủng rộng thêm một ít. Hơn một tuần trời, Chén đã cắt các thanh sắt và đào được một lỗ thủng lớn vừa một người chui qua.
Lợi dụng một đêm mưa lớn, Chén bới hết giấy và đất che lỗ thủng sang một bên và chui ra khỏi phòng giam. Vượt tường rào dây thép gai ra bên ngoài.
Mặc dù khắp người bị trầy xước và chảy máu, nhưng Chén đã nhanh chóng chạy vào rừng sâu trước khi cơn mưa ngớt.
Sau khi trốn thoát, Chén sống chui lủi nhờ các mối quan hệ ngoài xã hội. Cứ ở đâu một thời gian, nghe chừng “động” là hắn lại chuồn đến nơi khác.
Rất nhiều lần, các trinh sát nhận được tin báo để vây bắt nhưng hắn vẫn lọt lưới. Cứ thế, cuộc “rượt đuổi” kéo dài suốt 10 năm trời.
Mãi đến cuối năm 1999, qua công tác trinh sát, cơ quan điều tra nhận được thông tin Chén đã lấy vợ, có con và đang sinh sống ở một huyện miền núi, tỉnh Lào Cai.
Là người trực tiếp truy bắt đối tượng, Trung tá Nguyễn Sỹ Chương cho biết: “Trước khi nhận nhiệm vụ lên đường chúng tôi chỉ có duy nhất trong tay một tấm ảnh trắng đen to bằng bao diêm của Chén.
Do Đỗ Văn Chén bỏ trốn đã quá lâu, ngoại hình thay đổi rất nhiều nên các trinh sát đã phải rất vất vả mới xác minh chính xác đối tượng.
Điều bất ngờ nhất khi lực lượng chức năng đến đây thì chính quyền địa phương cho biết, đây là Nguyễn Văn Thành chứ không phải phạm nhân trốn trại Đỗ Văn Chén”.
Bằng biện pháp nghiệp vụ, lực lượng trinh sát xác định đối tượng Phạm Văn Thành chính là Đỗ Văn Chén – Phạm nhân đã thay tên đổi họ sau khi trốn trại.
Nhiều phương án tác chiến được đưa ra, nhưng cuối cùng các trinh sát quyết định đón lõng khi hắn đi rừng chặt gỗ cùng nhóm “lâm tặc”.
Sáng hôm sau, như thường lệ, Chén lại vác dao lên rừng khai thác pơ - mu, các trinh sát bí mật bám theo.
Với tính manh động, liều lĩnh, vừa phát hiện bóng các trinh sát (mặc dù đã được hóa trang thành người dân đi rừng), Chén đã lao đầu chạy vào rừng cố thủ nhưng đã bị bắt giữ.
Trốn trại, gia nhập thổ phỉ
Trung tá Nguyễn Sỹ Chương, Đội trưởng Đội trinh sát - Trại giam số 3 (Tổng cục VIII - Bộ Công an) kể chuyện truy bắt tù “vượt ngục”.
Trong “thế giới áo sọc”, các phạm nhân có đủ thời gian “nặn óc sáng tạo” ra trăm phương nghìn kế trốn trại.
Từ những tên “buồn tình” dùng dao lam cắt chân, cắt tay máu chảy lênh láng, đến những kẻ tự rạch bụng mình cho lòi ruột gan, phèo phổi để được đưa đi bệnh viện rồi thừa cơ trốn thoát.
Rất nhiều đối tượng trong số đó bị bắt lại ngay khi mới vừa trốn trại, nhưng cũng không hiếm kẻ đã khiến lực lượng chức năng phải lăn lộn hàng năm, thậm chí hàng chục năm mới lần ra tung tích.
Gần đây nhất, khoảng giữa tháng 2/2017, Trại giam số 3 phối hợp với Công an tỉnh Nghệ An và Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay, nước bạn Lào khám phá thành công chuyên án, bắt giữ đối tượng truy nã đặc biệt nguy hiểm Lỳ Bá Chày (42 tuổi, trú tại xã Mường Lống, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An).
Theo hồ sơ, năm 20 tuổi, Chày đã bị kết án 13 năm tù giam về tội trộm cắp tài sản và tội tàng trữ trái phép chất ma túy.
Trong thời gian đầu thụ án tại Trại giam số 3, Chày tỏ ra hối lỗi, chấp hành nghiêm nội quy nên được bố trí ra lao động sản xuất bên ngoài khuôn viên đơn vị.
Lợi dụng sự sơ hở của cán bộ quản giáo trong một lần dẫn phạm nhân đi lao động, Lỳ Bá Chày đã bỏ trốn vào rừng.
Ngay sau khi phát hiện ra sự việc, Ban giám thị Trại giam số 3 đã tổ chức truy bắt theo dấu vết nóng; song thời điểm lúc bấy giờ, địa hình còn phức tạp, hiểm trở, giao thông đi lại cực kỳ khó khăn nên việc bắt phạm gặp nhiều khó khăn.
Trước đó, Chày đã nhiều lần qua lại biên giới giữa hai nước Việt Nam và Lào để giao du với kẻ xấu nên biết đến một “băng thổ phỉ” của Lào.
Do vậy, sau khi trốn trại giam, Chày đã vượt biên trái phép, tìm đến “tướng phỉ” xin gia nhập để tránh sự truy bắt và được chấp nhận.
Trong thời gian này, Trại giam số 3 tiếp tục phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ của Công an Nghệ An và Công an huyện Kỳ Sơn, mở nhiều đợt truy bắt Chày nhưng không có kết quả.
Thậm chí, đầu năm 2000, Lỳ Bá Chày đã 2 lần bị phát hiện ở chợ biên giới nhưng cả hai lần y đều chạy thoát.
Đau đáu trước việc tên tội phạm cực kỳ nguy hiểm này vẫn đang sống ngoài vòng pháp luật, lực lượng chức năng đã phối hợp Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay của Lào để truy bắt đối tượng. Để chắc chắn không bắt nhầm người, đoàn công tác phải bí mật vào tận nơi để nhận diện đối tượng.
Sau hơn một tháng lăn lộn trên “đất nước Triệu Voi”, Ban chuyên án đã có đủ cơ sở để khẳng định, tên phỉ Xịa May Lỳ chính là Lỳ Bá Chày, kẻ đã trốn khỏi Trại giam số 3 cách đây 19 năm.
Tuy nhiên, sau khi hội ý lần cuối cùng với Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay, tổ công tác đã quyết định bàn giao hồ sơ lại cho Công an tỉnh bạn chờ thời cơ thuận lợi sẽ bắt giữ để đảm bảo an toàn.
Đến ngày 14/2/2017, khi Lỳ Bá Chày vừa ra thị trấn Viêng Thoong, Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay đã tiến hành bắt gọn hắn.
Một ngày sau đó, các đơn vị liên quan phối hợp cùng Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay tổ chức di lí thành công và bàn giao đối tượng Chày từ Lào về Trại giam số 3 để quy án.
Không còn tù “vượt ngục”
Chia sẻ về một số vụ truy bắt phạm nhân trốn trại, các trinh sát cho biết: Sau khi phát hiện tù bỏ trốn, chúng tôi phải lập ra các chuyên án, lần theo từng dấu vết nhỏ nhất của các đối tượng.
Để có thông tin, các cán bộ trinh sát phải đóng hàng chục vai khác nhau từ xe ôm, tay cờ bạc, kẻ ghi số đề để lần tìm dấu tích. Nhờ thế đến nay, đa phần những phạm nhân trốn trại đã được truy bắt triệt để.
“Trong những năm gần đây, với sự nâng cao cảnh giác và bảo vệ an ninh cùng với sự rèn luyện, giáo dục cho phạm nhân, trại giam đã không còn tình trạng phạm nhân trốn trại”, lãnh đạo Trại giam số 3 chia sẻ.