Chỉ còn vài ngày nữa là năm 2016 kết thúc, và chúng ta vừa mất đi một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất còn sống. Đó là Vera Rubin, người xác nhận tự tồn tại của các vật chất tối.
Bà từng bị ĐH Princeton từ chối chỉ vì là nữ giới
Trong những năm 1960 và 1970, Rubin đã làm việc với nhà thiên văn học Kent Ford, nghiên cứu đặc điểm của các thiên hà xoắn ốc.
Họ đã phát hiện ra một điều hoàn toàn bất ngờ: những ngôi sao ở bên ngoài của thiên hà đang chuyển động nhanh như những ngôi sao ở vùng trung tâm, điều đó vốn không phù hợp với lý thuyết hấp dẫn Newton. Và lời giải thích ở đây chính là vật chất tối.
Vera Rubin thời trẻ đang làm việc cùng các đồng nghiệp.
Adam Frank, một nhà vật lý thiên văn, mô tả vật chất tối bằng cách so sánh nó với bóng ma trong phim kinh dị. Bạn không thể nhìn thấy nó, nhưng bạn nó tồn tại vì nó làm xáo động những thứ bạn có thể nhìn thấy.
Sự tồn tại của vật chất tối đã được đề xuất bởi nhà vật lý thiên văn Thụy Sĩ, Fritz Zwicky vào những năm 1930, nhưng đã không được xác nhận cho đến khi Rubin thực hiện nghiên cứu của mình. Hiện nay, các giả thuyết cho rằng hơn 90% vũ trụ là năng lượng tối và vật chất tối, nhưng vật chất tối vẫn là thứ vô hình và bí ẩn.
Ngoài nghiên cứu đột phá về vật chất tối, Vera Rubin còn là một người ủng hộ mạnh mẽ phụ nữ trong khoa học. Khi đó, sự thiếu vắng phụ nữ trong lĩnh vực vật lý thiên văn khá rõ ràng. Theo hồ sơ của Rubin, bà là người phụ nữ duy nhất tốt nghiệp ngành thiên văn tại Đại học Vassar năm 1948.
Bà đã không được nhận vào chương trình thiên văn học của trường Princeton, vì chính sách không nhận nữ giới kéo dài đến năm 1975. Vì thế, bà đã theo học Tiến sĩ tại trường Cornell và Georgetown ở tuổi 23, khi đã có một con và đang mang thai đứa con thứ hai. Bà là người phụ nữ đầu tiên được phép quan sát tại Đài thiên văn Palomar của Caltech.
Rubin đã từng được bầu vào Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia và được trao Huân chương Khoa học Quốc gia, liên tục thúc đẩy để phụ nữ được thừa nhận trong các tổ chức khoa học.
Rubin đã từng viết: "Tôi sống và làm việc với ba giả định cơ bản:
1. Không có vấn đề nào trong khoa học, người đàn ông có thể giải quyết được mà người phụ nữ không thể giải quyết được.
2. Một nửa những bộ não trên thế giới là phụ nữ.
3. Chúng ta đều cần sự cho phép để làm khoa học, nhưng vì những lý do sâu ăn sâu trong lịch sử, sự cho phép này thường được dành cho nam giới hơn phụ nữ."
Và mặc dù là người phụ nữ đã phát hiện ra một bí ẩn lớn, bà vẫn đánh giá cao đối với tất cả những gì còn chưa biết về vũ trụ: "Không ai đảm bảo rằng chúng ta sống trong thời đại có thể làm sáng tỏ những bí ẩn của vũ trụ.
Những biên giới của vũ trụ vượt xa tầm tay của chúng ta", bà viết trong lời nói đầu một cuốn sách. "Chúng ta đã nhìn vào một thế giới và thấy nó bí ẩn, phức tạp hơn chúng ta tưởng. Vẫn còn nhiều bí ẩn của vũ trụ chưa có lời giải. Những khám phá đó đang chờ đợi các nhà khoa học của tương lai."
Theo NPR