Thưa ông, thời gian qua kinh tế Kon Tum đã có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên không thể phủ nhận đây vẫn là một trong những tỉnh khó khăn nhất cả nước. Theo ông, đâu là rào cản trên hành trình phát triển của Kon Tum?
Kon Tum là tỉnh ở cực Bắc Tây Nguyên, trong khu vực trung tâm "Tam giác phát triển" Việt Nam - Lào - Campuchia nơi nổi tiếng với địa danh ngã 3 biên giới "một con gà gáy, ba nước cùng nghe". Kon Tum hội tụ nhiều tiềm năng để phát triển các ngành kinh tế nông nghiệp, sản xuất hàng hóa với giá trị gia tăng cao như cà phê, cao su, mắc ca, các loại cây dược liệu quý; năng lượng tái tạo gắn với phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng…
Về du lịch, Kon Tum có nhiều điểm đến mang vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ như: vườn quốc gia Chư Mom Ray, khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh, rừng đặc dụng Đắk Uy...cùng nhiều địa danh, di tích lịch sử được xếp hạng quốc gia như: ngục Kon Tum, ngục Đắk Glei... Đặc biệt, với vẻ đẹp thiên nhiên hoang dã cùng khí hậu mát lạnh quanh năm, Khu du lịch sinh thái Măng Đen tại huyện Kon Plong đang ngày càng thu hút du khách và trở thành "át chủ bài" của du lịch Kon Tum.
Giai đoạn 2002 - 2020, kinh tế Kon Tum đạt tốc độ tăng trưởng khá và thuộc nhóm cao trong khu vực Tây Nguyên. Quy mô nền kinh tế năm 2020 tăng gấp 21 lần so với năm 2002, thu nhập bình quân đầu người tăng khoảng 10 lần. 9 tháng đầu năm nay, kinh tế Kon Tum tiếp tục đà phục hồi tích cực. Thu ngân sách nhà nước ước đạt 2.930 tỷ đồng, tăng gần 40% so với cùng kỳ.
Tuy đã đạt được một số thành tựu song nói chung quy mô kinh tế Kon Tum còn nhỏ và yếu so với mặt bằng chung cả nước, chưa đáp ứng được mong muốn và kỳ vọng của người dân. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của Kon Tum năm 2021 đạt 58,95 điểm, vẫn trong nhóm thấp. Một nguyên nhân chính khiến Kon Tum chưa thể phát triển đột phá chính là hạ tầng giao thông lạc hậu, phân tán, chưa đáp ứng yêu cầu.
Hiện nay, phát triển hạ tầng giao thông kết nối của tỉnh đang gặp những trở ngại gì, thưa ông?
Kon Tum tọa lạc tại khu vực ngã 3 Đông Dương với các cửa khẩu sang Lào, Campuchia, giáp Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, kết nối trực tiếp với hành lang kinh tế Đông Tây gồm Myanmar – Thái Lan – Lào – Campuchia – Việt Nam. Kon Tum cũng là điểm khởi đầu của trục phát triển kinh tế Bờ Y – Pleiku – Quy Nhơn, cách Đà Nẵng chừng 300 km, cách các khu kinh tế Chu Lai, Dung Quất, Nhơn Hội từ 110 - 160 km.
Vì thế, Kon Tum có vị trí chiến lược hết sức quan trọng về quốc phòng, an ninh và là khu vực bảo vệ môi trường sinh thái quan trọng của cả nước. Nếu được đầu tư hạ tầng giao thông kết nối đồng bộ, Kon Tum có thể khai thác hết các thế mạnh về kinh tế nông nghiệp, du lịch, trở thành trung tâm phát triển mới của khu vực Tây Nguyên và duyên hải miền Trung.
Những năm qua, mặc dù hệ thống giao thông đã được chú trọng đầu tư, nâng cấp, phá thế ngõ cụt về giao thông song do địa hình nhiều khu vực ở Kon Tum bị chia cắt mạnh bởi núi cao và sông suối nên việc đi lại rất khó khăn. Hệ thống giao thông của tỉnh đang thiếu hụt cả đường sắt, đường hàng không, trong khi đó việc vận chuyển hàng hóa và đi lại bằng đường thủy cũng không thuận tiện do đặc thù sông suối Tây Nguyên nhỏ và dốc.
Kon Tum kết nối với các tỉnh khác chủ yếu dựa vào đường bộ nên chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân. Tỉnh Kon Tum hiện chưa có đường cao tốc, tuyến giao thông xương sống chỉ là đường Hồ Chí Minh. Vì vậy rất khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội kết hợp với bảo đảm quốc phòng an ninh.
Mới đây, Tỉnh đã có đề xuất xây dựng sân bay Măng Đen, ý tưởng này được hình thành như thế nào, thưa ông?
Trước thực trạng như trên, trong tháng 9 vừa qua, chúng tôi đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất bổ sung Cảng hàng không Măng Đen vào Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, Cảng hàng không Măng Đen dự kiến xây dựng tại thị trấn Măng Đen, huyện Kon Plông, được quy hoạch là sân bay cấp 4E. Đây là sân bay dân dụng kết hợp mục đích quân sự, quốc phòng, quy mô 350 ha với nguồn vốn đầu tư dự kiến khoảng 4.000 tỷ đồng.
Không chỉ đáp ứng nhu cầu đi lại, vận chuyển hàng hóa, hỗ trợ công tác quốc phòng an ninh của một tỉnh biên giới, sân bay Măng Đen được xây dựng và đi vào hoạt động sẽ là động lực quan trọng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, kết nối Kon Tum với các tỉnh trong khu vực, các vùng kinh tế trọng điểm của cả nước cũng như kết nối Kon Tum với thế giới. Đây sẽ là dự án động lực của Kon Tum trong giai đoạn 2021 – 2025.
Việc đề xuất xây dựng sân bay tại Măng Đen, Kon Plông dựa trên cơ sở khoa học, thực tiễn cũng như bám sát quy hoạch tỉnh Kon Tum thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ trong thời gian tới. Theo đó, Kon Tum xác định tập trung đầu tư phát triển du lịch tại khu du lịch Măng Đen. Sân bay Măng Đen dự kiến xây dựng có độ cao cách mực nước biển khoảng 1.200 m, do đó có "tiểu khí hậu" như một Đà Lạt thu nhỏ. Triển khai dự án tại đây sẽ có một số thuận lợi như: có quỹ đất sạch do địa phương quản lý, giao thông kết nối thuận lợi, gần quốc lộ 24 nối Quảng Ngãi với Kon Tum, tốc độ gió thấp. Mặt bằng nơi triển khai dự án bằng phẳng, khối lượng đào đắp không nhiều, thuận tiện cho việc bố trí đường cất hạ cánh.
Theo kế hoạch, sân bay Măng Đen có công suất thiết kế từ 3 - 5 triệu hành khách/năm. Thời gian thực hiện trong 4 năm, từ năm 2023 - 2027. Nếu được Chính phủ đồng ý triển khai, chúng tôi sẽ chọn thiết kế mang đậm bản sắc văn hóa Tây Nguyên cho dự án sân bay này, tạo nên một điểm nhấn kiến trúc thu hút du khách đến Kon Tum.
Nhiều ý kiến cho rằng Kon Tum chỉ cách trung tâm tỉnh Gia Lai (nơi có sân bay Pleiku) khoảng 50 km, do đó không cần thiết phải có sân bay. Ông nghĩ sao về điều này?
TP Kon Tum cách TP Pleiku khoảng 50 km về phía Bắc. Nhưng từ TP Kon Tum tới Khu du lịch Măng Đen còn phải di chuyển hơn 50 km theo quốc lộ 24, đường núi ngoằn ngoèo rất khó đi.
Do vậy, việc xây dựng sân bay tại Măng Đen là hợp lý, vừa đảm bảo khoảng cách cần thiết với các sân bay lân cận, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch tại khu vực Măng Đen, Kon Plông và các huyện xung quanh. Chưa kể, khi sân bay đi vào hoạt động thì người dân khu vực miền núi phía Tây Quảng Ngãi giáp ranh Kon Tum cũng sẽ hưởng lợi vì thời gian di chuyển tới sân bay của Kon Tum còn gần hơn về trung tâm TP Quảng Ngãi.
Chúng tôi đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao địa phương làm cơ quan có thẩm quyền triển khai thực hiện dự án theo quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Tỉnh sẽ chủ động huy động mọi nguồn lực, kêu gọi và thu hút các nhà đầu tư đủ tiềm lực, kinh nghiệm tham gia dự án. Đến nay đã có một số nhà đầu tư quan tâm, đề xuất triển khai dự án cảng hàng không Măng Đen. Chúng tôi cam kết huy động 100% vốn xã hội hóa để triển khai hiệu quả.
Trên thế giới và ngay cả ở Việt Nam, mô hình sân bay do tư nhân đầu tư đã chứng minh vai trò to lớn trong việc thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển, giải bài toán khó khăn về ngân sách. Chúng tôi cam kết sẽ chỉ giao đất cho những nhà đầu tư đủ năng lực, nhằm triển khai dự án đạt tiến độ và chất lượng đề ra.
Ông kỳ vọng gì vào sự phát triển du lịch của Kon Tum trong thời gian tới?
Những năm gần đây, khách du lịch đến với Kon Tum đang có dấu hiệu tăng dần theo từng năm với tốc độ tăng trung bình 18%/năm. Tuy nhiên, năm 2019, tổng thu du lịch của Kon Tum chỉ đạt 297 tỷ đồng, con số quá ít ỏi so với tiềm năng.
Theo định hướng, Kon Tum sẽ trở thành điểm đến du lịch nổi bật đặc trưng của vùng Tây Nguyên về du lịch xanh, chất lượng, bền vững với hệ thống sản phẩm du lịch đồng bộ, đặc sắc trên cơ sở khai thác, phát huy hài hòa tài nguyên tự nhiên và văn hóa các dân tộc.
Trong đó, quy hoạch xây dựng vùng du lịch sinh thái Măng Đen và quy hoạch chung đô thị huyện Kon Plông đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, góp phần xây dựng Khu du lịch sinh thái Măng Đen trở thành điểm nhấn của con đường xanh Tây Nguyên; kết nối các tỉnh duyên hải miền Trung và Tây Nguyên với vùng "Tam giác phát triển" Việt Nam - Lào - Campuchia.
Để đẩy nhanh tiến trình này, chúng tôi đã thành lập Ban chỉ đạo lập quy hoạch chung xây dựng khu du lịch Măng Đen, Quy hoạch chung thị trấn Măng Đen, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum. Đây là những cơ sở quan trọng mở đường cho việc xây dựng sân bay tại Măng Đen, đáp ứng nhu cầu đi lại của du khách, đưa Măng Đen trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước.
Với sự xuất hiện của sân bay Măng Đen cùng sự đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng, dịch vụ tại Khu du lịch sinh thái Măng Đen, lượng khách đến đây chắc chắc sẽ tăng mạnh không thua kém những vùng đất giàu tiềm năng tương tự như Đà Lạt, Sa Pa... mang lại nguồn thu lớn về du lịch, đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Tôi cho rằng khả năng bùng nổ du lịch tại "tọa độ" mới nổi - Măng Đen hoàn toàn có thể xảy ra trong thời gian tới.
Xin cảm ơn ông!