Trong khi Elon Musk đang nỗ lực theo đuổi tương lai robot, Tesla lại đang cố gắng tạo ra bước đột phá của riêng mình: Du hành thời gian.
Cụ thể, Chủ tịch Robyn Denholm của Tesla đang cố gắng hết sức để khiến các cổ đông Tesla cảm thấy lo lắng về năm 2018 khi bà yêu cầu họ phê duyệt lại gói trả lương kỷ lục được trao cho Musk sáu năm trước. (Gói thưởng này đã bị thẩm phán Delaware hủy bỏ vào năm ngoái).
Thông qua các thông điệp công khai, Chủ tịch Denholm cũng đang cố gắng thuyết phục các cổ đông rằng gói lương thưởng cùng với các yêu cầu về cổ phần sẽ thúc đẩy giám đốc điều hành Elon Musk "đưa ra những yêu cầu tương tự đã thấy trong 5 năm qua trong nhiều năm tới".
Thách thức đối với Denholm và hội đồng quản trị là thời điểm hiện tại thực sự là năm 2024 chứ không phải 2018. Và cuộc bỏ phiếu cũng có thể được coi là một cuộc trưng cầu dân ý về việc Tesla cần Musk ở mức độ nào trong tương lai — ngay cả khi ông không tập trung 100% sự quan tâm vào nhà sản xuất ô tô điện này.
Việc bỏ phiếu lại tại cuộc họp cổ đông vào tháng 6 sẽ là một tín hiệu rõ ràng cho thấy rằng các nhà đầu tư đã ngày càng mệt mỏi với một CEO kém gắn bó – ngay cả khi ông đã đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc và đạt được các cột mốc quan trọng của gói trả lương ban đầu. Theo ghi chú của ủy ban hội đồng quản trị, thỏa thuận đó – đã được các cổ đông thông qua vào năm 2018 – nhằm đảm bảo rằng Musk vẫn là "Giám đốc điều hành tham gia tích cực" của Tesla.
Tuy nhiên, theo một số thước đo, ngày nay Musk đang "bận rộn" hơn so với lúc đó rất nhiều: Ông hiện điều hành sáu công ty thay vì bốn như trước, bổ sung thêm Twitter vào năm 2022 và việc thành lập công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo xAI vào năm ngoái. Thêm vào đó, Musk đã trở nên tích cực hơn trong các vấn đề chính trị và xã hội gây tranh cãi đang bắt đầu có dấu hiệu khiến người mua không còn hứng thú với hoạt động kinh doanh cốt lõi của Tesla.
Tất cả những điều này xảy ra khi câu chuyện tăng trưởng của Tesla ngày càng trở nên u ám trước sự cạnh tranh gay gắt ở Trung Quốc và lộ trình sản phẩm của công ty hướng tới robotaxis và robot hình người.
Những người bảo vệ Musk thì cho rằng ông đã cống hiến thời gian và công sức đáng kể cho Tesla và cũng đã đạt được những thành tựu mà Tesla sẽ không thể đạt được nếu không có sự tham gia của ông. Nhóm này nói rằng Musk điều hành song song nhiều công ty của mình và việc cho phép ông tham gia các hoạt động bên ngoài là cách hội đồng quản trị giúp ông gắn bó với Tesla.
Tuy nhiên, hiện tại hội đồng quản trị rõ ràng đang đấu tranh để giành được sự chú ý của vị CEO siêu sao, đồng thời đặt ra câu hỏi: Liệu Musk có còn muốn làm việc tại Tesla hay không?
Người sáng lập Amazon.com Jeff Bezos cuối cùng đã rời bỏ vị trí CEO và hiện dành thời gian theo đuổi những sở thích khác của mình. Các CEO khác đã điều hành nhiều doanh nghiệp hoặc các tập đoàn lớn mạnh. Trong trường hợp của Musk, ông có 5 công ty ngoài Tesla đều thuộc sở hữu tư nhân.
Về gói trả thưởng, những người đứng về phía Musk lập luận rằng các cổ đông đã thông qua kế hoạch, Musk đã thực hiện nhiệm vụ của mình và bây giờ thật công bằng khi ông nhận được phần thưởng như những gì đã hứa.
Khi các cổ đông xem xét lại vấn đề, thật dễ hiểu tại sao Denholm và hội đồng quản trị lại muốn gợi lại ký ức năm 2018. Về nhiều mặt, năm 2018 là một khoảng thời gian đơn giản hơn. Khi đó, quy mô của công ty chỉ bằng một phần nhỏ so với quy mô hiện tại - cả về định giá lẫn doanh số bán hàng - và có một câu hỏi thực sự là liệu Tesla có thể thực hiện một ván đặt cược vào công ty để đưa ra một mẫu sedan chạy điện phổ thông có tên Model 3 hay không.
Mọi chuyện đã diễn ra suôn sẻ - bao gồm việc đưa giá trị thị trường của Tesla lên 650 tỷ USD từ khoảng 60 tỷ USD: Đây được coi là một bước tiến dài, đặc biệt khi công ty đã chậm nhiều tháng trong việc tăng cường sản xuất ô tô.
Đó cũng là một kỷ nguyên khác đối với bản thân Musk khi ông đạt được một trong những bước ngoặt đáng chú ý nhất: Trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.
Đó cũng là thời kỳ mà Musk yếu thế nhất, ông không có gì ngoài những ý tưởng táo bạo trong tay và cố gắng chứng minh cho các nhà đầu tư, cổ đông rằng mình đúng.
Thời kỳ đó, Musk có lúc nhịn đói, ngủ trên sàn nhà máy…
Sau đó ngay cả khi vẫn còn bận rộn, Musk tiếp tục khởi đầu những điều mới đầy tham vọng với SpaceX và mục tiêu lên sao Hỏa; công ty khởi nghiệp máy tính não Neuralink và công ty đào hầm Boring.
Với tất cả những điều đó, thật dễ hiểu tại sao hội đồng quản trị có thể cảm thấy rằng họ cần phải làm cho Tesla xứng đáng với thời gian của Musk. Vào tháng 1, trước phán quyết của thẩm phán, Musk đã khiến các nhà đầu tư Tesla sôi sục với những dòng tweet ý tứ rằng ông có thể đưa ý tưởng của mình về AI và robot ở nơi khác nếu ông không được trao nhiều quyền kiểm soát lớn hơn ở Tesla.
Theo những người trong nội bộ, một số người trong hội đồng quản trị cảm thấy những dòng tweet của Musk đã bị hiểu nhầm. Điều mà Musk thực sự muốn nói là ông muốn có những biện pháp bảo vệ mới xung quanh AI của công ty, thứ mà ông cho rằng có thể nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu.
Dù thế nào đi nữa, Musk đã tạo ra nhận thức trên thị trường rằng ông sẽ có thể ra đi với những công nghệ thú vị nhất của Tesla nếu mọi thứ không diễn ra theo đúng ý của ông.
Nhưng, bản thân Musk rất cần Tesla thành công. Chắc chắn ông còn có nhiều việc khác phải làm thay vì điều hành Tesla, nhưng phần cốt lõi của đế chế tài chính của ông dựa trên mức định giá cao ngất trời của Tesla.
Vì lẽ đó, người ta không khỏi cho rằng tất cả chỉ là trò đùa của Musk mà thôi.
Trong phiên tòa xét xử bồi thường Delaware diễn ra vào cuối năm 2022, Musk nhắc lại tuyên bố trước đó rằng ông dự định ở lại Tesla suốt đời và khẳng định ông chưa bao giờ có ý định rời công ty nếu các cổ đông từ chối gói trả lương ban đầu vào năm 2018.
"Anh xem Tesla như một phần của gia đình mình, phải không?" một luật sư đã hỏi Musk.
"Vâng", Musk đã trả lời.
