Bức tranh đột quỵ
Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não là hiện tượng mất đột ngột lưu lượng máu lên não do tắc mạch máu não hoặc do chảy máu não. Khi đó, tất cả tế bào nhu mô não phía sau bị tổn thương không được nuôi dưỡng dẫn đến hoại tử, mấy chức năng dẫn đến liệt, hôn mê, rối loạn cảm giác, tử vong.
Khi đột quỵ xảy ra sẽ khoảng 90% hậu quả rất nặng nề. Đột quỵ chỉ đứng thư 2 sau ung thư và nguyên nhân hàng đầu tàn tạt và sa sút trí tuệ ở người lớn và trưởng thành. Hàng năm thế giới chi rất nhiều tỷ đô la cho đột quỵ.
Theo thống kê chung trên thế giới đột quỵ là gánh nặng cho toàn cầu, những thống kê bệnh nhân đột quỵ để lại di chứng nặng nề và tử vong lên tới 90%, tỷ lệ tự phục vụ sau đột quỵ chỉ có 10%.
Năm 2010, người ta thống kê đột quỵ mắc lần đầu 7 triệu người, tử vong khoảng 30%. Nhưng người ta khuyến cáo nếu không điều chỉnh hạ huyết áp, cholesterol thì đến năm 2030 là 32 triệu người bị đột quỵ và tỷ lệ tử vong không giảm so với trước 34%.
GS Nguyễn Văn Thông
Ở Việt Nam chưa có thống kê đầy đủ của cả nước. Những thống kê cục bộ khoảng 219 - 300/ 100 nghìn dân có nguy cơ mắc đột quỵ.
Thống kê 2012 của Bộ Y tế tại các bệnh viện tỷ lệ đột quỵ chảy máu não chiếm 40-50 % trong số đó tỷ lệ tử vong 50%, thời gian nhập viện rất chậm là 42 giờ, điều đó giảm cơ hội điều trị cho bệnh nhân, mất thời gian vàng vì thời gian chỉ có 3 giờ đầu.
Tại sao Việt Nam lại chậm, rõ ràng ta đã hiểu về đột quỵ, đã có biện pháp nhưng chưa thể phủ được cả đất nước đây không chỉ riêng của nghành y. Chúng ta cần tuyền truyền thông tin đại chúng và cần có giải giáp dự phòng cho đúng đột quỵ.
Đột quỵ có hai thể: chảy máu não và đột quỵ thiếu máu não
Ở thể thiếu mãu não, chiếm 80 - 85% chủ yếu do tắc mạch máu có thể tắc mặc từ tim, động mạch xơ vữa mạch, một số nguyên nhân như gây co mạch.
Ở thể chảy máu não: chiếm 15 - 20% bệnh nhân bị đột quỵ nhưng nó lại diễn ra nặng nề, ở những người trung niên cao tuổi, trẻ tuổi, 30 -35 tuổi đột quỵ chảy máu não.
Ở cả hai thể đều để lại hậu quả nặng nề tỷ lệ tử vong, tàn tật, sa sút trí tuệ cao
5 dấu hiệu
Những yếu tố cảnh báo đột quỵ đó là những người trung niên, người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, tiền sử vữa xơ động mạch, lao động gắng sức ở tử thế gò bó kéo dài, sinh hoạt không hợp lý, ít tập thể dục thì bất kể lúc nào cũng có cơn đột quỵ có thể xảy ra.
5 dấu hiệu cần nhớ của đột quỵ đó là:
Thứ nhất: Tự dưng yếu đột ngột yếu nửa người, bên cơ thể
Thứ hai: Nói ngọng khó, líu lưỡi
Thứ ba: Hoa mắt, chóng mặt, loạng choạng
Thứ tư: Mù một mắt hoặc hai mắt
Thứ năm: Đau đầu đột ngột như búa bổ mà không tìm ra nguyên nhân.
Ngoài ra, để chẩn đoán chính xác nữa sẽ có dấu hiệu có thể gợi ý thế nào là đột quỵ cháy máu não và đột quỵ thiếu máu não.
Đột quỵ thiếu máu não xảy ra ban đêm về sáng và thường ở người trung niên, cao tuổi diễn ra từ từ, mức độ liệt tăng dần lên, ít có nôn, ít rối loạn cơ tròn. Khi có dấu hiệu này, phải đưa ngay bệnh nhân đến viện từ 3 - 4,5 giờ vì chúng ta chần chừ sẽ mất cơ hội của người bệnh. Đặc biệt đột quỵ là yếu liệt nửa người.
Dấu hiệu đột quỵ chảy máu não: trong lúc hoạt động lao động, gắng sức, hội họp, hiện tượng xảy ra rầm rộ hơn như người bệnh kích thích vật vã, đau đầu, buồn nôn, huyết áp tăng đột.
Đó là hai dấu hiệu gợi ý cho ta biết đó là chảy máu não hay thiếu máu não. Nếu chảy máu não thì bình tĩnh đưa đến viện còn thiếu máu não thì phải nhanh chóng.
Dự phòng đột quỵ ở người trung niên, cao tuổi không có yếu tố nguy cơ bằng cách duy trì huyết áp 130/80mhg có chế độ sinh hoạt khoa học, chúng ta phải thư giãn, tránh stress, căng thẳng có thời gian nghỉ.
Trong chế độ sinh hoạt ăn uống tăng cường nhiều rau xanh, hoa quả chín, hạn chế mỡ động vật ăn ít phủ tạng, không hút thuốc lá, hạn chế bia rượu bởi đây là nguy cơ trường diễn gây đột quỵ mà chúng ta không biết.
Từ trung niên trở đi bắt buộc đo huyết áp hàng ngày, sáng chiều tối chúng ta ghi vào sổ, những cơ tăng huyết áp rất dễ đến đột quỵ. Khi có tiền sử tăng huyết áp chúng ta phải đến thầy thuốc, phải uống theo giờ quy định, tất cả chỉ có khả dụng sinh học trong 4 tiếng, không được bỏ thuốc.