“Chủ nhân giải thưởng 100 tỷ của ông Phạm Nhật Vượng sẽ tạo nên sự kinh ngạc cho tất cả mọi người”

Hôm nay (4/12), Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2024 chính thức bắt đầu. Giải thưởng VinFuture 2024 có gần 1.500 đề cử đến từ hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, với hơn 9.000 nhà khoa học trở thành đối tác đề cử.

Nhân dịp này, PV đã có cuộc phỏng vấn nhanh với GS Sir. Richard Henry Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture. Những chia sẻ của ông trước thềm Lễ trao giải VinFuture 2024 (tối 6/12) mang lại nhiều thông tin bất ngờ thú vị.

Dưới góc độ là Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture từ mùa đầu tiên đến nay, ông đánh giá thế nào về quy mô và tầm vóc của giải thưởng?

GS Sir. Richard Henry Friend: Giải thưởng VinFuture đã trải qua 4 năm phát triển. Tôi còn nhớ, cách đây 4 năm, đó mới chỉ là sự thử nghiệm thôi. Nhưng may mắn là ngay cả trong thời giản xảy ra đại dịch Covid-19 thì cũng có những đề xuất, đề cử rất tốt cho giải thưởng và có tác động tích cực đối với mục tiêu kiểm soát đại dịch này.

Kể từ thời điểm đó cho tới nay, chúng tôi cũng cố gắng những gì được đề cử hay trao giải của VinFuture thì sẽ tạo ra tầm nhìn xa hơn nữa, đồng thời có sự kết nối giữa giải thưởng đó với những tác động thực tế trong cuộc sống. Đó là một câu chuyện gồm có nhiều cấu phần. Câu chuyện đó khi được triển khai thực hiện ngoài thực tế sẽ mang đến sự ngạc nhiên, tạo ra những tác động tích cực. Một lần nữa các bạn sẽ được thấy điều này tại Lễ trao giải VinFuture 2024.

Với VinFuture, chúng tôi sẽ tìm kiếm mọi nơi, mọi chỗ để tìm ra những điều mang lại sự kinh ngạc cho tất cả mọi người.

Chất lượng của các đề cử trong mùa giải VinFuture 2024 so với các năm trước có gì mới, thưa ông?

GS Sir. Richard Henry Friend: Chúng tôi có nhiều đề cử rộng đến từ khắp nơi trên thế giới. Nhóm làm chương trình tại Hà Nội đã làm việc rất tích cực và tận tình để lựa chọn ra người đề cử cho giải thưởng. Những người thắng giải VinFuture luôn là những người xuất sắc, chính xác là xuất sắc của xuất sắc.

Chất lượng của các đề cử năm nay đều rất tốt. Chúng tôi luôn tìm được đủ những ứng cử viên mà có chất lượng tốt, từ đó lựa chọn ra những người xứng đáng hơn để trao giải.

Chủ đề của VinFuture 2024 là "Bứt phá Kiên cường", xin ông bật mí về những lĩnh vực đặc biệt gây chú ý trong mùa giải này?

GS Sir. Richard Henry Friend: Không có sự ưu tiên nào cả, nhưng như tôi đã chia sẻ, Hội đồng giải thưởng VinFuture sẽ tìm kiếm, tìm tòi trong tất cả các nội dung đề cử một cách rộng rãi nhất có thể để xem cái nào phù hợp, tìm ra câu chuyện nào mà chúng tôi thấy là xuất sắc nhất và thậm chí có thể chưa được biết đến.

Trong Hội đồng giải thưởng, chúng tôi cố gắng làm sao để có thể khi có một đề cử được trao giải thì sau đó nó phải được tận dụng và khai thác một cách triệt để nhất có thể trong cuộc sống thực tế.

Những lĩnh vực đặc biệt gây chú ý hay tập trung thực sự rất khó nói. Bởi với tư cách là các nhà khoa học thì chúng tôi cho rằng họ luôn luôn có sự quan sát, lắng nghe những gì đặt trước mắt mình để tìm ra cái gì quan trọng nhất và khiến người khác phải kinh ngạc, sửng sốt.

Tuy nhiên, với chủ đề năm nay của VinFuture 2024 là các giải thưởng có yếu tố về đổi mới sáng tạo và cần phải liên kết được với những tác động trong thực tế. Tôi thấy rằng năm nay có rất nhiều đề cử hướng đến nội dung là bền vững. Tuy nhiên, bền vững ở đây rất rộng và không bị hạn hẹp trong bất kỳ lĩnh vực cụ thể nào cả, chẳng hạn như canh tác nông nghiệp bền vững hay sử dụng năng lượng bền vững, truyền thông thông tin liên lạc...

VinFuture không giống với các giải thưởng về khoa học khác

Gắn bó 4 năm với VinFuture, ông đánh giá ra sao về tiềm năng của giải thưởng cũng như tác động thế nào với khoa học của Việt Nam?

GS Sir. Richard Henry Friend: Khi mà tôi đi đâu đấy và nhắc đến VinFuture, một giải thưởng được tổ chức tại Việt Nam, thì đều thấy rằng giải thưởng được biết đến và có được sự tôn trọng rất cao.

VinFuture không giống với các giải thưởng về khoa học khác. Bởi vì VinFuture cố gắng kết nối giữa những vấn đề phát triển trong nghiên cứu khoa học mà chưa ai lường tới hoặc chưa ai có thể dự đoán trước với những tác động mà chúng ta muốn tạo ra trong cuộc sống thực. Chính điều này cũng tạo ra những khó khăn cho chúng tôi để lựa chọn ra các đề cử nào xứng đáng được trao giải. Nhưng mặt khác điều này cũng làm cho VinFuture trở thành giải thưởng hấp dẫn và thu hút hơn.

Tôi có thể liên hệ tới một thời kỳ mà ở nước Anh và châu Âu nói chung, gọi là "thời kỳ ánh sáng" khi có các nhà khoa học rất kiệt xuất như Isaac Newton. Vào thời kỳ này, những phát minh, phát kiến khoa học đều hướng tới việc làm sao cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, chẳng hạn như động cơ hơi nước cho tàu thuyền, các cây trồng có năng suất cao hơn... và phục vụ cho cuộc sống của con người. Trước thời kỳ này, chưa có được những phát kiến khoa học đem lại những tác động to lớn như thế.

Trở lại ngày nay, một lần nữa, chúng tôi cũng cho rằng không thể tách rời khoa học khỏi cuộc sống thực của xã hội. Với giải thưởng VinFuture, chúng tôi hy vọng bất kỳ phát kiến hay một tiến triển mới nào trong nghiên cứu khoa học của thế hệ mới thì đều cần phải gắn kết chặt chẽ với những lợi ích cho xã hội trên toàn thế giới.

4 năm qua, nhiều nhà khoa học đạt giải VinFuture đã quay lại Việt Nam trong một vai trò mới là thành viên Hội đồng giải thưởng. Ông đánh giá thế nào về điều này? Trong tương lai, liệu VinFuture có đóng vai trò là "cầu nối" cho các nhà khoa học đạt giải quay lại hợp tác với các nhà khoa học và dự án ở Việt Nam?

GS Sir. Richard Henry Friend: Đúng rồi! Trong cơ cấu của Hội đồng giải thưởng VinFuture, đúng là có một số người trước đây từng được trao giải. Tôi nghĩ điều này rất tốt, bởi vì đây là những nhà khoa học rất phù hợp và xứng đáng để tham gia vào Hội đồng giải thưởng. Hơn nữa, họ cũng là những người rất am hiểu về cách thức làm việc của một Hội đồng giải thưởng cho chương trình như này. Việc họ sẵn sàng tham gia vào Hội đồng giải thưởng cũng là một lần nữa cho thấy rằng những gì mà chúng tôi làm ở đây được mọi người chấp nhận và đánh giá cao.

Tôi cũng quan sát thấy có nhiều nhà khoa học quốc tế được thu hút và đến Việt Nam trong thời gian vừa qua. Họ có thể có những tiếp xúc, liên hệ, chia sẻ rất thường xuyên với các nhà khoa học Việt Nam. Tôi thấy đây là những điều rất tích cực.

"Việt Nam sẽ trở thành quốc gia có nền khoa học bậc cao trong thời gian ngắn sắp tới"

Bước sang mùa giải thứ 4, nhưng các đề cử đến từ Việt Nam vẫn còn rất ít. Với cương vị là Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture 2024, ông đánh giá thế nào và có lời khuyên gì cho các nhà khoa học của Việt Nam?

GS Sir. Richard Henry Friend: Thực ra năm nay có 1 đề cử của Việt Nam. VinFuture là giải thưởng có tính chất toàn cầu. Chúng tôi cũng mong muốn rằng dù người ta nhắc đến chương trình giải thưởng này ở bất kỳ đâu trên thế giới thì nó cũng được coi là giải thưởng uy tín. Thậm chí chúng tôi mong muốn làm sao để VinFuture trở thành giải thưởng có uy tín nhất trên thế giới. Vì vậy, chúng tôi luôn cố gắng phản ánh một cách chính xác là những nơi nào, khu vực nào trên thế giới có sự phát triển một cách rất rõ rệt và vượt bậc của các hoạt động nghiên cứu khoa học cũng như đổi mới sáng tạo.

Tôi tin chắc rằng Việt Nam cũng sẽ trở thành quốc gia có nền khoa học bậc cao trong thời gian ngắn sắp tới. Tôi chắc rằng điều này sẽ được phản ánh lại trong các mùa giải VinFuture tiếp theo.

Xin cảm ơn GS!