Chống COVID-19: Báo Mỹ liệt kê Việt Nam vào danh sách nước "nhỏ nhưng có võ", các cường quốc có thể học hỏi

Đại dịch virus corona đã làm đảo lộn trật tự thế giới. Ba cường quốc lớn trên thế giới - Mỹ, Anh và Nga - trở thành những điểm nóng với số ca nhiễm bệnh và tử vong lớn nhất. Những nước lớn khác cũng gặp nhiều khó khăn trong những phản ứng ban đầu với đại dịch.

Trong khi đó, một số quốc gia nhỏ bé lại trở thành những điểm sáng khi giữ vững được thành tích chống dịch hiệu quả. Yanzhong Huang - nhà nghiên cứu y tế công tại Hội đồng Quan hệ Quốc tế, giám đốc Trung tâm nghiên cứu y tế toàn cầu của Đại học Seton Hall, Mỹ - cho rằng các cường quốc cần phải học tập những điều đúng đắn mà những nước nhỏ hơn đã làm được.

"Tất cả các quốc gia thành công đều giống nhau; nhưng mỗi quốc gia thất bại lại thất bại theo cách của riêng họ," ông Huang nói.

Theo Washington Post, dưới đây là những quốc gia nhỏ nhưng đã có thành tích chống dịch bệnh COVID-19 ấn tượng trong thời gian qua:

Trong khi virus corona lây lan mạnh tại Nga, tình hình tại nước láng giềng Georgia lại khá bình lặng. Quốc gia với 3,75 triệu dân này chỉ có gần 700 ca dương tính, 12 ca tử vong.

Những động thái nhanh chóng của chính phủ, ví dụ như yêu cầu khám thân nhiệt tại sân bay từ cuối tháng 1 và tăng cường hạn chế đối với di chuyển quốc tế, dường như đã giúp nước này kiểm soát được đại dịch. Theo đại sứ của Georgia tại Mỹ David Bakradze, nước này đang có kế hoạch mở cửa du lịch và kinh doanh trở lại đối với người nước ngoài.

Diện tích địa lý nhỏ của Georgia đã giúp quốc gia này dễ dàng kiểm soát những rủi ro từ du lịch. Ngoài ra, Georgia đã trải qua nhiều biến cố từ khi Liên Xô tan rã và người dân luôn sẵn sàng chấp nhận những thiệt hại vì mục tiêu lớn lao, ví dụ như chấp hành lệnh cấm di chuyển và một số biện pháp kiểm soát xã hội khác. "Chúng tôi đã quen với việc bình tĩnh giữa thời kì khó khăn," đại sứ Bakradze nói.

Thậm chí nếu so sánh với các quốc gia chống dịch thành công khác ở châu Á, Việt Nam vẫn có phần nổi bật hơn. Dù không giàu có như Hàn Quốc, phát triển như Singapore hay quyết liệt như Trung Quốc, Việt Nam chỉ ghi nhận hơn 300 trường hợp nhiễm virus corona, trong số đó chỉ còn 50 ca đang điều trị và không có ca nhiễm trong cộng đồng nào trong gần 1 tháng. Việt Nam cũng không có ca tử vong nào do COVID-19.

Các chuyên gia Mỹ đều rất ấn tượng với thành tích này. "Việt Nam đã thực hiện những biện pháp y tế tuyệt vời để kiểm soát COVID-19," Matthew Moore, một cán bộ của CDC Mỹ tại Hà Nội, nhận xét về hoạt động truy dấu và xét nghiệm diện rộng của Việt Nam. "Quốc gia này đã áp dụng chiến lược truyền thông để nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng".

Theo nghiên cứu, Việt Nam cũng đang nhận được một số lợi ích kinh tế khi các công ty chuyển dịch khỏi Trung Quốc. Washington Post dẫn lời một chuyên gia cho rằng cuộc khủng hoảng đang "giúp củng cố vị thế và danh tiếng của Việt Nam trên trường quốc tế cũng như tăng cường niềm tin của người dân đối với chính quyền".

Các chuyên gia lo ngại rằng tiểu vùng Sahara ở Châu Phi có thể là khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch. Tuy nhiên sau hơn 3 tháng, một số quốc gia châu Phi đang chứng tỏ khả năng đối phó với dịch bệnh tốt hơn các nước Bắc Mỹ và châu Âu. Tại Ghana, một quốc gia Tây Phi với hơn 30 triệu dân, chính quyền đã thực hiện xét nghiệm đối với hơn 161.000 người - mức cao thứ hai tại khu vực, chỉ sau Nam Phi.

Ghana có nhiều trường hợp nhiễm bệnh - cụ thể là hơn 5.600 ca dương tính và 28 ca tử vong. Tuy nhiên, xét nghiệm diện rộng đã cho phép nước này truy dấu bệnh nhân, bao gồm trường hợp một người lao động tại nhà máy chế biến cá lây bệnh cho 533 người khác. WHO đang nghiên cứu một số biện pháp của Ghana, bao gồm phương pháp "xét nghiệm nhóm", tức là trộn nhiều mẫu máu vào cùng với nhau để xét nghiệm và chỉ lọc riêng tổ hợp máu dương tính với COVID-19 để xét nghiệm cụ thể hơn.

Ảnh minh họa: Nipah Dennis/AFP/Getty Images

Một yếu tố khác giúp Ghana bớt chịu ảnh hưởng của đại dịch là do nước này có dân số rất trẻ, chỉ khoảng 3% dân số lớn hơn 65 tuổi. Bên cạnh đó, các quan chức Ghana cũng rất chủ động trong việc sử dụng ngân sách để kiểm soát dịch bệnh, thay vì chờ đợi các nguồn trợ cấp quốc tế.

Các quốc gia châu Phi khác cũng hành động rất nhanh. Nam Phi đã điều động hàng nghìn y tá, Senegal nghiên cứu các bộ xét nghiệm giá rẻ có thể phát hiện virus corona trong vòng 10 phút. Nhiều nước châu Phi nhanh chóng ban hành lệnh cấm di chuyển, giờ giới nghiêm theo quy định của Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh châu Phi.

Costa Rica là quốc gia Mỹ Latinh đầu tiên xác nhận có trường hợp nhiễm virus corona vào ngày 6/3. Hơn 2 tháng sau đó, quốc gia 5 triệu dân này bắt đầu dỡ bỏ phong tỏa với chỉ gần 850 ca nhiễm bệnh, 10 ca tử vong và trở thành một trong những mô hình phòng dịch hiệu quả nhất khu vực.

Ảnh minh họa: Jeffrey Arquedas/EPA-EFE/Shutterstock

Juliana Martinez-Franzoni, Phó giáo sư tại Đại học Costa Rica, chỉ ra 2 nguyên nhân giúp Costa Rica thành công là hệ thống y tế đồng bộ và chính phủ đã điều động hợp lí các khoản tiền để hỗ trợ cho quá trình chống dịch bệnh. "Costa Rica phản ứng nhanh và kỷ luật hơn hầu hết các nước Mỹ Latinh. Người dân tin tưởng chính phủ, do đó cũng tuân thủ luật lệ hơn," bà nói.

Không giống các quốc gia Nam Mỹ khác, Costa Rica có hệ thống y tế nhà nước và các dịch vụ điện nước không tư nhân hóa. Mặc dù còn nhiều vấn đề về bất công trong kinh tế và tình trạng đói nghèo vẫn chưa được giải quyết, nhưng quốc gia này vẫn đối phó tốt với virus corona.

Khi đại dịch tới, Lebanon đang ở trong cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng và phải đối phó với nhiều cuộc biểu tình chính trị. Sự xuất hiện của hơn 1 triệu người tị nạn Syria và Palestine - tại quốc gia chỉ có gần 7 triệu dân - là thách thức lớn với nước này.

Tuy nhiên, các quan chức tại Lebanon đã nhanh chóng thực hiện các biện pháp để đối phó với dịch. Quốc gia này bắt đầu phong tỏa khoảng 1 tuần sau khi có ca dương tính đầu tiên hồi tháng 2. Những hành động sớm đã giúp Lebanon kiểm soát đại dịch, kiểm soát số lây nhiễm ở hơn 900 ca dương tính và 26 ca tử vong.

Vào giữa tháng 5, chính quyền Lebanon đã bắt đầu giảm bớt các hạn chế khi số ca nhiễm mới liên tục giảm. Trong thời gian gần đây, Lebanon đã áp dụng phong tỏa 4 ngày sau khi phát hiện hơn 100 ca nhiễm mới chỉ sau vài ngày. Quan chức nước này cho biết tiếp tục phong tỏa là biện pháp nhằm truy dấu tiếp xúc và kiểm soát đợt dịch lần 2. Nhiều quốc gia có thể sẽ phải trải qua tình cảnh tương tự như vậy - các chuyên gia đánh giá.

Ngày 23/3, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern cảnh báo rằng nước này chỉ có 48 giờ để chuẩn bị cho phong tỏa cấp 4 - mức cao nhất có thể. "Chúng ta hiện tại có 102 ca dương tính. Italy trước đây cũng từng như vậy".

Ảnh: Hannah Peters/Getty Images

6 tuần sau đó, hồi cuối tháng 4, New Zealand bắt đầu nới lỏng các giới hạn. Quốc gia với 5 triệu dân chỉ có 1.498 trường hợp nhiễm và 21 ca tử vong do virus corona. Tuần này, New Zealand không ghi nhận ca nhiễm mới lần đầu tiên kể từ khi phong tỏa.

Nhiều tháng trước, các cuộc khảo sát cho thấy bà Ardern dường như phải đối diện với khó khăn trong đợt tái tranh cử sắp tới. Trong tháng trước, tỉ lệ ủng hộ đối với bà Ardern đã tăng tới 65%.