Từ 0h ngày 22/12 Chính phủ liên bang Mỹ đóng cửa một phần sau khi các thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa thất bại trong việc tập hợp đủ số phiếu cần thiết để thông qua khoản ngân sách 5 tỷ USD mà Tổng thống Trump yêu cầu để xây dựng bức tường biên giới vốn bị đảng Dân chủ phản đối quyết liệt.
3/4 các chương trình của chính phủ liên bang được cấp ngân sách cho đến ngày 30/9/2019, bao gồm các các chương trình của Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động và Bộ Dịch vụ Y tế và Con người. Do đó phần lớn cơ quan của chính phủ liên bang vẫn hoạt động bình thường. Tuy nhiên, các cơ quan khác thuộc Bộ An ninh nội địa, Bộ Ngoại giao, Bộ Giao thông, Bộ Nông nghiệp, Bộ Tư pháp, lực lượng quản lý các vườn quốc gia... ngừng hoạt động từ 0h ngày 22/12.
Các thành viên của Lục quân, Hải quân, Không quân và Thủy quân lục chiến không bị ảnh hưởng bởi bế tắc ngân sách vì các khoản ngân sách cho các bộ phận này đã được phê duyệt vào mùa thu năm ngoái. (Ảnh minh họa: RT)
Theo ước tính, khoảng 800.000 nhân viên công vụ sẽ phải nghỉ việc tạm thời hoặc làm việc trong tình trạng không được trả lương. Trong quá khứ, những người bị ảnh hưởng luôn được trả lương bù sau khi gói ngân sách mới được thông qua.
Trong tình trạng này, các nhân sự quân đội đang hoạt động là đối tượng được miễn trừ không phải nghỉ việc tạm thời. Quốc hội Mỹ từng phải thông qua một luật riêng để đảm bảo các nhân sự quân đội được trả lương trong các dịp đóng cửa, nếu không họ sẽ bị chậm lương khi đóng cửa kéo dài qua thời điểm thanh toán.
An ninh biên giới, trung tâm của xung đột khiến chính phủ đóng cửa vẫn duy trì hoạt động phần lớn vì các hoạt động kiểm soát biên giới được phân loại là hoạt động thiết yếu, dù vậy nhân viên có thể sẽ bị trì hoãn trả lương trong giai đoạn cao điểm.
Theo NBC News, khoảng 42.000 nhân sự tuần duyên là nhánh duy nhất của quân đội phải đi làm mà có thể không được trả lương nếu kế hoạch ngân sách không được thông qua, do bộ phận này thuộc Bộ An ninh nội địa mà không phải là Bộ Quốc phòng.
Các thành viên của Lục quân, Hải quân, Không quân và Thủy quân lục chiến không bị ảnh hưởng bởi bế tắc ngân sách vì các khoản ngân sách cho các bộ phận này đã được phê duyệt vào mùa thu năm ngoái. Tương tự, phúc lợi của cựu chiến binh cũng được duy trì vì ngân sách tài khóa 2018 đầy đủ của họ đã được phê duyệt vào tháng 9.
Chính phủ liên bang đóng cửa không có nghĩa việc bảo đảm an ninh tại Mỹ bị ảnh hưởng. Các cơ quan kiểm soát biên giới, hải quan, an ninh sân bay, kiểm soát không lưu, Cục Điều tra Liên bang (FBI)... vẫn tiếp tục hoạt động bình thường.
Việc đóng cửa chính phủ sẽ phần nào cản trở các hoạt động duy trì, huấn luyện và tình báo của quân đội Mỹ do nhân lực thuộc khối dân sự nằm trong diện bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, các hoạt động quân sự tại nước ngoài của quân đội Mỹ sẽ không bị xáo trộn.
Thực tế, khi chính phủ hết tiền sẽ chuyển sang chế độ đóng cửa - các văn phòng đóng cửa, nhiều công nhân bị xáo trộn và nhiều dịch vụ không hoạt động. Một đạo luật liên bang, Đạo luật chống suy thoái, nhìn chung cấm các cơ quan chi tiền mà Quốc hội và tổng thống không kiểm soát được.
Nhưng luật pháp Mỹ có những ngoại lệ lớn, đáng chú ý cho các hoạt động quân sự và tình báo, an ninh quốc gia và các trường hợp khẩn cấp liên quan đến sự an toàn của tính mạng con người hoặc bảo vệ tài sản. 'Ông Trump và Bộ Quốc phòng có thẩm quyền rộng rãi để tiếp tục điều hành mọi hoạt động quân sự họ thấy cần thiết.
Tuy vậy, nếu chính phủ tiếp tục đóng cửa, hơn 420.000 người sẽ phải làm việc không lương trong những ngày tới. Tổng cộng 9 bộ phận liên bang và hàng chục cơ quan nhỏ hơn đã bị đóng cửa.
Hệ thống quyền lực tại Mỹ chia thành chính phủ liên bang và chính quyền của 50 tiểu bang. Mỗi bang có chính quyền gần như tương tự một quốc gia độc lập với cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp, cơ quan tư pháp và ngân sách riêng.
Do vậy, dẫu chính phủ liên bang bị đóng cửa, chính quyền các tiểu bang vẫn tiếp tục hoạt động, duy trì trật tự và luật pháp tại cả 50 bang như thường lệ.