Một chiếc xe tăng T-64BV đã nâng cấp của Ukraine. Ảnh: WIKIMEDIA COMMONS
Kể từ khi xung đột với Nga nổ ra đầu năm ngoái, chàng thanh niên Ukraine 25 tuổi, tên là Oleg đã tham chiến với vai trò lính lái xe tăng ở miền Đông. Đã có lúc Oleg rất hào hứng khi được ngồi sau tay lái của chiếc xe tăng, nhưng tâm lý đó đã qua lâu rồi.
Chiếc xe tăng T-64 mà Oleg lái được sản xuất năm 1983, là một di sản thời Liên Xô cũ của Ukraine. Khi máy nguội, động cơ của nó cần ít nhất 20 phút để khởi động và cứ sau mỗi ngày chiến đấu gian khổ, nó cần một ngày bảo trì. Hệ thống quang học cổ xưa của T-64 khiến kíp tăng không thể chiến đấu vào ban đêm.
Và tệ nhất là nó di chuyển quá ì ạch. "Lái thứ này giống như lái một chiếc ô tô cũ. Đó là một chiếc Mercedes cũ", Oleg tỏ ra khá buồn. Người lính không tiết lộ họ của mình theo chính sách của quân đội Ukraine, cho biết thêm: "Tôi mệt mỏi với nó. Tôi muốn thứ gì đó chạy nhanh hơn."
Oleg có thể sớm đạt được mong muốn của mình. Anh và những người còn lại trong kíp điều khiển chiếc T-64 và các đồng đội khác của họ trong các lữ đoàn thiết giáp, đang háo hức chờ đợi sự xuất hiện của những chiếc xe tăng hiện đại hơn mà các đồng minh của Ukraine ở phương Tây đã hứa hẹn. Đó là những vũ khí mà Ukraine nói rằng họ cần cho vai trò mũi nhọn của cuộc phản công mùa xuân.
Kiev đã kêu gọi phương Tây viện trợ xe tăng chiến đấu tiên tiến từ năm ngoái, nhưng Mỹ và các nước NATO khác ban đầu đã trì hoãn trong nhiều tháng bởi tranh cãi việc cung cấp chúng có thể kích động sự leo thang của Nga - giống như họ đã từng do dự trước khi cung cấp hệ thống pháo tầm xa và Hệ thống tên lửa phóng loạt cơ động cao (HIMARS).
Anh là nước đầu tiên phá vỡ bế tắc, hứa hẹn cung cấp 14 xe tăng Challenger 2 vào tháng 1 và sau đó đã chuyển giao cho Ukraine. Cuối tháng trước, Đức đã giao 18 xe tăng Leopard 2, bổ sung vào 14 chiếc đã được Ba Lan đóng góp. Cuối cùng, số lượng xe tăng Leopard 2 sẽ lên tới 100, cùng với ít nhất 100 chiếc Leopard 1 cũ hơn từ Đức, Đan Mạch, Hà Lan và có thể cả Bỉ.
Xe tăng Leopard 2 tập trận ở Augustdorf, Đức hồi tháng 2/2023. Ảnh: AP
Xe chiến đấu bộ binh Stryker và xe chống mìn Cougar của Mỹ cũng đã được đưa vào sử dụng từ tháng 3, trong khi xe tăng chủ lực Abrams do Mỹ sản xuất - bao gồm mẫu M1A1 tân trang và các mẫu M1A2 mới hơn - sẽ đến vào mùa thu.
"Một năm trước, không ai có thể nghĩ rằng sự hỗ trợ của các đối tác lại mạnh mẽ như vậy", Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov viết trên Facebook vào cuối tháng trước, đồng thời nhận xét thêm rằng chiếc tăng Challenger 2 còn "thoải mái hơn một chiếc Rolls-Royce". "Mọi thứ đã thay đổi trong năm nay", ông nói.
Kiev đang trông đợi vào loại vũ khí mới để lật ngược tình thế trong một cuộc xung đột đã giằng co suốt mùa đông, với những chiếc xe tăng hứa hẹn sẽ là bản nâng cấp đáng kể so với những thiết bị thời Liên Xô cũ mà người Ukraine sở hữu. Xe tăng phương Tây có lớp giáp tốt hơn, tầm bắn xa hơn, tốc độ bắn nhanh hơn và hệ thống ngắm vượt trội. Chúng cũng được coi là linh hoạt hơn.
Người ta đồn rằng những chiếc xe tăng phương Tây đã đến nơi và được ngụy trang để trông giống như vũ khí thời Liên Xô của Ukraine. Một số phỏng đoán rằng chính sách truyền thông mới của lực lượng vũ trang Ukraine hạn chế các nhà báo tiếp cận với các đơn vị quân đội là để giữ bí mật vị trí của xe tăng trước cuộc phản công.
Khi tuyết tan, địa hình ở Ukraine trở nên lầy lội. Ảnh: Getty Images
Chiến sự diễn ra liên tục trong mùa đông và do yêu cầu tiết kiệm đạn dược, kíp chiến đấu xe tăng phải giảm hơn một nửa số lượng đạn mà họ từng sử dụng trong đợt tấn công mùa hè.
Danylo, xạ thủ 25 tuổi, cho biết: "Đôi khi chúng tôi ở đây cả ngày, không di chuyển đi bắn phát nào. Chúng tôi ăn trong xe, ngủ trong xe, đọc sách trong xe tăng".
Tình trạng thiếu đạn đồng nghĩa với việc Danylo không thể nã đạn từ xa như cách anh bắn một khẩu pháo, theo vòng cung hình parabol. Thay vào đó, anh sẽ phải bắn thẳng vào các công sự của Nga. "Đôi khi chúng tôi cách nhau chưa đầy 50 mét. Chỉ bắn thẳng", Danylo nói.
Việc làm thế nào các xe tăng phương Tây có thể chống lại đối thủ Nga cũng sẽ được xem xét kỹ lưỡng. Trận đấu lớn tương tự gần đây nhất của các phương tiện này là trong Chiến tranh vùng Vịnh 1990-1991, khi xe tăng Abrams của Mỹ và xe tăng Challenger của Anh đối đầu với những chiếc T-55, T-64 và T-72 do Liên Xô sản xuất ở Iraq.
Đại tá Hamish de Bretton-Gordon, cựu chỉ huy Trung đoàn xe tăng Hoàng gia Anh, người đã chứng kiến chiến dịch trên hy vọng xe tăng phương Tây sẽ mang lại hiệu quả theo cấp số nhân. Được hỗ trợ bởi pháo binh, máy bay không người lái và hỗ trợ trên không, đội xe tăng này có thể sẽ đi đầu trong việc chọc thủng phòng tuyến của đối phương.
Kỳ vọng này xuất hiện là do phía Nga thay vì trang bị xe tăng T-14 Armata mới cho quân đội, lại dựa vào những chiếc T-55 được thiết kế từ những năm 1950. Và hiện nay, lực lượng của cả hai phía đang bị bao vây bởi một "kẻ thù" khác là bùn sau khi mùa đông kết thúc. Bùn đã biến những dải đất rộng của tiền tuyến thành bãi đầm lầy màu nâu.
"Có khi bùn chạm tới ngang hông", Denis, 37 tuổi, một người lái xe tăng khác ở gần Bakhmut, cho biết. Bên cạnh anh ta, Buhay đang cố gỡ những mảng bùn dày trên bánh xích của xe tăng.
Denis phàn nàn rằng xe tăng có thể giảm tới 3/4 tốc độ khi đi qua địa hình lầy lội, khiến chúng trở thành con mồi dễ dàng cho bộ binh được trang bị Kornets, vũ khí dẫn đường chống tăng của Nga. "Đó là vấn đề lớn nhất của chúng tôi", anh cho biết.