Khi Nga và Ukraine chuẩn bị bước vào chiến trận mùa thu 2023, chúng ta cùng nhìn lại chiến dịch phản công quyết liệt của Ukraine trong mùa hè vừa qua. Ukraine đã nỗ lực cao độ, giành một số bước tiến cục bộ, nhưng về tổng thể vẫn chưa đạt được bước đột phá lớn nào.
Xung đột vũ trang giữa Nga và Ukraine được dự báo sẽ còn nhiều diễn biến phức tạp. Ảnh: BBC.
Khi tới được phòng tuyến Nga, lực lượng vũ trang Ukraine chỉ chiếm được một số ngôi làng ít giá trị chiến lược nhưng lại phải hứng chịu tổn thất và mất nhiều vũ khí, xe quân sự do phương Tây viện trợ. Về phần mình, Nga ưu tiên chiến thuật phòng ngự trong suốt thời gian này, nhưng cũng nỗ lực mở cuộc tấn công riêng trên một số hướng.
Ukraine thay đổi chiến thuật phản công
Quân đội Ukraine cố gắng tới được phòng tuyến đầu tiên trong 3 tuyến phòng ngự của Nga trên một dải đất hẹp ở phía Đông của ngôi làng Rabotino - khu vực mặt trận mà chiến sự đang tập trung diễn ra hiện nay. Ukraine đã buộc phải huy động gần như tất cả lực lượng dự bị chiến dịch và chiến lược để đạt được bước tiến này.
Sau tổn thất hồi tháng 6, Bộ chỉ huy Ukraine quyết định bỏ chiến thuật sử dụng các đơn vị cơ giới cỡ lớn để tiến công; thay vào đó, họ chuyển sang sử dụng các đơn vị bộ binh được thiết giáp và pháo binh yểm trợ - giống với lối đánh của quân Nga ở Bakhmut (Artemovsk).
Quyết định điều chỉnh này đã làm chậm đáng kể đà tiến của cuộc phản công, đồng thời gác sang một bên mục tiêu đánh tới Biển Azov. Tuy nhiên, Ukraine đã dần dần nhích lên, về phía Nam và Đông Nam. Đến giữa tháng 8, quân đội Ukraine đã vào được Rabotino, giao tranh trên đường phố tại đó và chiếm được 2 làng trên gờ Vremevsky: Staromayorskoye và Urozhaynoye. Về phía Đông của Rabotino, quân Ukraine cũng có khả năng tiến tới phòng tuyến đầu tiên của Nga.
Đà phản công chậm cũng đã làm phát sinh một số tranh cãi giữa Ukraine và phương Tây. Chuyên gia phương Tây cho rằng quân đội Ukraine kiểm soát binh sĩ kém, còn phía Ukraine lại nhận xét rằng viện trợ của phương Tây vừa ít vừa đến chậm. Có thời điểm, Tổng tư lệnh quân đội Ukraine, Valeriy Zaluzhny còn nói rằng người Mỹ không hiểu bản chất xung đột đang diễn ra và cố áp dụng kinh nghiệm của riêng họ vào hoàn cảnh thực tế ở Ukraine.
Trận chiến giành giật Rabotino
Theo thời gian, quân đội Ukraine huy động ngày càng nhiều các đơn vị mới vào cuộc giao tranh ở Rabotino, Ban đầu, Ukraine chỉ sử dụng lữ đoàn cơ động đường không 46 và lữ đoàn cơ giới 47, cuối cùng họ huy động cả các lữ đoàn 116, 117 và 118, lực lượng Vệ binh quốc gia và các đơn vị thuộc các lữ đoàn Jaeger 71, lữ đoàn xe tăng số 1, cùng nhiều đơn vị độc lập khác, trong đó có đặc nhiệm của Trung tâm tác chiến đặc biệt thủy quân lục chiến.
Đến giữa tháng 8, Ukraine tung quân bài chủ của họ vào trận, đó Lữ đoàn đổ bộ đường không 82, được trang bị các xe thiết giáp chiến đấu Stryker của Mỹ, xe chiến đấu bộ binh Marder của Đức và xe tăng Challenger của Anh.
Ban đầu, Ukraine định để dành Lữ đoàn 82 cho tác chiến sau khi đã đột phá qua được phòng tuyến thứ nhất của Nga, để đạt được những kết quả lớn hơn nữa. Nhưng các thất bại của Kiev đã buộc họ phải dùng sớm các lữ đoàn như vậy và chịu thêm tổn thất.
Mặc dù vậy, quân đội Ukraine đã tới được Rabotino và đẩy quân Nga về vùng rìa phía Nam của ngôi làng, cũng như tiến về phía Đông Nam của Rabotino, tạo ra mối đe dọa đối với các bên sườn của quân Nga.
Tuy nhiên, vẫn chưa có xác nhận chính thức về việc Ukraine kiểm soát hoàn toàn ngôi làng này. Đến ngày 26/8, các trận giao tranh vẫn tiếp diễn, với thương vong lớn ở cả hai phía.
Hồi tháng 6, quân đội Ukraine cố gắng di chuyển theo hướng Vasilevka (thành phố do Nga kiểm soát, nằm gần hồ trữ nước Kakhovka). Huy động lữ đoàn tấn công sơn cước 128 và lữ đoàn cơ giới 65, phía Ukraine đã đẩy được quân Nga ra khỏi các ngôi làng Lobkovoye và Pyatikhatki. Tuy nhiên, do thương vong lớn nên Ukraine đã không thể tấn công thêm ở đây, chỉ thiên về đánh trình diễn. Nhờ vậy, quân đội Nga có thể điều một bộ phận binh sĩ ở đây sang tăng cường phòng thủ cho khu vực Rabotino.
Chiều sâu phòng ngự của Nga và kết quả phản công của Ukraine
Quân đội Ukraine tập trung toàn bộ thủy quân lục chiến của mình theo hướng gờ Vremevsky. Sau khi chiếm được tuyến Levadnoye-Ravnopol-Makarovka, quân Ukraine tiến dọc theo sườn của Staromayorsky và Urozhaynoe, tạo ra mối đe dọa đối với ngôi làng Staromlinovka.
Truyền thông Ukraine đã phóng đại tầm quan trọng của ngôi làng này, coi đó là cứ điểm phòng ngự của Nga trong khu vực. Tuy nhiên, phòng tuyến thứ nhất của Nga nằm trong "chiều sâu chiến dịch", nằm sâu đáng kể về phía Nam của Staromlinovka. Đúng là ngôi làng này nằm trên giao lộ một số tuyến đường quan trọng nhưng phía Nga có một số tuyến cung ứng khác nữa trong vùng này.
Trong chiến dịch phản công mùa hè, Ukraine đã bị tổn thất lớn về xe tăng và xe thiết giáp. Quân đội Ukraine hiện phải phụ thuộc đáng kể vào nguồn cung xe thiết giáp và vũ khí khí tài từ các đồng minh phương Tây. Phương án khác duy nhất là quân sự hóa các xe dân sự. Các binh sĩ Ukraine hiện nay nhiều khi phải đi bộ nhiều kilomet do thiếu các loại phương tiện này.
Một vấn đề nữa mà quân đội Ukraine đối mặt đó là khả năng quản lý binh sĩ ở cấp chiến thuật và cấp chiến dịch. Các đơn vị lớn nhất của Ukraine vẫn là lữ đoàn (quân số từ 2.000 đến 4.000 người), trong khi Nga sở hữu các sư đoàn (quân số 4.000 - 20.000 người) và các đơn vị binh chủng hợp thành (trên 40.000 người). Để đối phó các đơn vị lớn của Nga, Ukraine buộc phải sáp nhập các lữ đoàn độc lập với trình độ tác chiến khác nhau.
Nga dàn quân chiến lược
Để chuẩn bị cho việc bảo vệ hành lang đất nối với Crimea, Bộ chỉ huy Nga đã tăng cường một tuyến phòng ngự cho khu vực này. Họ cũng điều một lượng lớn binh sĩ theo hướng Kupyansk và Krasny Liman.
Nếu Nga tấn công theo hướng sông Oskol, Ukraine sẽ đứng trước nguy cơ mất một vị trí quan trọng mà họ chiếm được vào tháng 10/2022. Do vậy, quân đội Ukraine đã phải điều các lữ đoàn mới thành lập đến khu vực này, như các lữ đoàn cơ giới 88, 41, 32, 43, 44, 42 và 21. Có thể các lữ đoàn số 8 và 13 cũng đang di chuyển tới Kupyansk.
Quân đội Nga tiến hành một số đòn tấn công phô diễn theo hướng Borovaya và Kupyansk vào tháng 7-8 năm nay. Chiếm vài chục kilomet vuông, họ buộc phía Ukraine phải chuyển lực lượng dự bị tới hướng này và làm xao nhãng tướng Ukraine Alexander Syrsky khỏi trận chiến gần Bakhmut (Artemovsk).
Thời tiết ấm khô vào tháng 9 có thể sẽ kéo dài chiến sự đẫm máu. Nhưng vào tháng 10, các cơn mưa có thể sẽ tạo ra nhiều bùn lầy gây khó khăn cho các xe thiết giáp hạng nặng mà NATO quyên góp cho Ukraine.
Cả quân đội Nga lẫn Ukraine đều đã mệt mỏi sau các trận chiến mùa hè. Vì vậy, khi thời tiết thay đổi, có khả năng hai bên sẽ tranh thủ nghỉ ngơi lấy sức, chuẩn bị các trận chiến tiếp theo. Trong thời gian này, dự kiến Ukraine sẽ tranh thủ xây dựng năng lực không quân để phục vụ chiến dịch phản công thứ 2.
Còn quân đội Nga sẽ tiếp tục thiết lập mạng lưới phòng ngự và có thể mở một loạt cuộc phản kích để cải thiện vị trí chiến thuật. Họ cũng có thể lựa chọn phương án chuyển trọng tâm sang các hướng Bakhmut (Artemosk) hoặc Kupyansk.
Trong mùa thu và mùa đông sắp tới, ngành công nghiệp quốc phòng Nga sẽ tiếp tục giải quyết vấn đề cung cấp cho quân đội nước này đủ đạn pháo, xe thiết giáp và đạn tầm xa để đối phó với phản pháo.