Theo Bộ Quốc phòng Nga, các lực lượng phòng không Syria đã đánh chặn được 71/103 tên lửa phóng đi từ máy bay và tàu chiến của liên minh do Mỹ dẫn đầu trong cuộc tiến công rạng sáng ngày 14/4. Kết quả như vậy, có thể được gọi là tuyệt vời trong điều kiện trang bị của lực lượng phòng không Syria bị tàn phá bởi cuộc nội chiến.
Chìa khóa đẩy lùi cuộc tấn công
Liên minh do Mỹ cầm đầu đã phóng tổng cộng 103 tên lửa hành trình (gồm tên lửa phóng từ tàu chiến Tomahawk, tên lửa phóng từ trên không AGM-158-JASSM (Mỹ); SCALP-EG (Pháp) và Storm Shadow (Anh), trong cuộc tiến công vào Syria rạng sáng ngày 14/4. Điều này đã được người phát ngôn của Bộ Tổng tham mưu Nga, Đại tá Sergei Rudskoy cung cấp cho báo chí.
Ông Rudskoy cũng cho biết, lực lượng phòng không Syria đã đánh chặn thành công 71 tên lửa hành trình trong cuộc tiến công trên. Điều này cho thấy, lực lượng phòng không Syria đã được huấn luyện tốt và ở trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao.
Cũng theo lời ông Rudskoy, các hệ thống phòng không của Nga tại các căn cứ không quân Khmeimim và hải quân Tartus đã theo dõi sát tình huống cuộc tiến công:
"Các lực lượng phòng không Nga tại đây đã được chuyển sang chế độ chiến đấu toàn bộ, máy bay chiến đấu và cảnh báo sớm hoạt động trên không phận, sẵn sàng tiêu diệt những mục tiêu nguy hiểm đe dọa đến những lực lượng Nga đóng quân tại đây".
Theo kết quả sơ bộ, không có thương vong nào của dân thường và quân nhân của Quân đội Chính phủ Syria và hiện tại tình hình ở Damascus và các khu vực khác của Syria đã bình thường trở lại.
Theo Bộ Quốc phòng Nga, những vũ khí phòng không như S-125, S-200, Buk và Kvadrat được sản xuất ở Liên Xô hơn 30 năm trước đã chống trả quyết liệt cuộc tiến công. Tuy nhiên, người Syria còn sử dụng những vũ khí hiện đại hơn để đánh bại cuộc tấn công trên.
Trung tướng Aleksandr Luzan, nguyên Phó Tư lệnh lực lượng phòng không Nga, người đã nhiều lần đến thăm Syria và biết rất rõ về lực lượng phòng không của quốc gia này.
Ông lưu ý rằng, mặc dù bị tàn phá qua cuộc nội chiến, nhưng lực lượng phòng không Syria vẫn còn khá mạnh, được củng cố sau cuộc tập kích bằng tên lửa hành trình của Mỹ vào căn cứ không quân Al-Shayrat tháng 4/2017.
Lực lượng hiện đại nhất của phòng không Syria là hệ thống tên lửa đa kênh mới Buk-M2E, mà Syria đã mua từ Nga ngay trước cuộc nội chiến (năm 2009), trước đó quân đội Syria cũng có một tổ hợp Buk-M1.
Buk-M2 có một hệ thống radar trinh sát kiêm điều khiển tên lửa, được trang bị một ăng ten tự nâng có chiều cao đến 22,5 mét. Nhờ hệ thống radar này, nó có thể phát hiện tên lửa hành trình ở trần bay cực thấp (khoảng 150m).
Nếu tất cả các phương tiện phòng không khác, không có ăng ten nâng cao, chỉ có thể tiêu diệt tên lửa hành trình trong bán kính từ 12-15 km thì hệ thống Buk-M2, với radar nâng cao cho phép tiêu diệt tên lửa hành trình như loại Tomahawk ở cự ly từ 40-42 km.
Đó mới chỉ là điểm mạnh trong khả năng trinh sát phát hiện tên lửa hành trình của Buk-M2. Về khả năng hỏa lực, Buk-M2 kèm theo 4-6 xe phóng đạn có gắn radar điều khiển hỏa lực 9S36, có thể đồng thời tấn công 16-32 mục tiêu.
Ngoài ra, trước khi cuộc nội chiến nổ ra, Syria đã mua từ Nga một số hệ thống phòng không tầm thấp Pantsir-S1. Hệ thống này không có antena nâng cao, nhưng có thời gian phản ứng ngắn, vì vậy nó có thể bắn hạ tên lửa hành trình ở khoảng cách gần và cực gần.
Theo các chuyên gia, hệ thống Pantsir và Buki-M2E đã trở thành phương tiện chính để tiêu diệt tên lửa hành trình của Mỹ và liên quân trong cuộc tiến công vừa qua.
Hệ thống tên lửa đất đối không S-125 hiện đang được biên chế nhiều trong lực lượng phòng không Syria
Những hệ thống phòng không "50 năm vẫn chạy tốt"
Ngoài hai hệ thống phòng không hiện đại trên, quân đội Syria còn trang bị các hệ thống phòng không kiểu cũ, được sản xuất từ thời Liên Xô, nhưng tính năng kỹ chiến thuật vẫn có khả năng bắn hạ các loại tên lửa hành trình, như các hệ thống Kvadrat, phiên bản xuất khẩu của Klub - tiền thân của các hệ thống phòng không Buk hiện nay.
Trong lịch sử, tại cuộc chiến Yom Kippur 1973 giữa Arap - Israel năm 1973, hệ thống này đã tiêu diệt 78% tổng số máy bay của Israel bị bắn rơi trong cuộc chiến, nó được mệnh danh là "ba ngón tay thần chết".
Ông Luzan cho rằng, hệ thống phòng không được xem là mạnh nếu hơn 60% số mục tiêu bị tiêu diệt, vì vậy kết quả xứng đáng được khen ngợi. Đồng thời, Luzan cho biết hiệu suất cao như vậy đạt được là nhờ Nga giúp Syria xây dựng lại hệ thống phòng không trong thời gian qua. Các chương trình huấn luyện cho lực lượng phòng không của Syria đã tỏ ra có ích.
Đối với các hệ thống phòng không S-200, hiện nay quân đội Syria có 2 đơn vị được trang bị loại tên lửa này. Tuy nhiên, tên lửa hành trình không phải là mục tiêu của S-200 bởi nó được thiết kế để tiêu diệt những mục tiêu lớn như máy bay ném bom chiến lược như B-52.
Cần lưu ý rằng các hệ thống phòng không Syria đã không được coi là mục tiêu chính của Mỹ, mặc dù chúng có thể đe dọa các máy bay mang tên lửa hành trình. Để phá hủy các hệ thống tên lửa phòng không của Syria, Mỹ hiện có các loại tên lửa chống radar như AGM-88 HARM với tầm bắn khoảng 50-60 km.
Tuy nhiên, ở cự ly phóng như vậy, các máy bay chiến đấu như F-15, F-16 của Mỹ sẽ gặp phải sự đe dọa của các hệ thống tên lửa phòng không tầm xa của Syria. Do đó, giải pháp an toàn sẽ là dùng tên lửa hành trình tiến công mục tiêu từ xa, ông Luzan giải thích.
Một binh sĩ Syria đang vận hành trên đài điều khiển tổ hợp tên lửa Buk-M2E.
Sự giúp đỡ của Lực lượng Không quân - Vũ trụ Nga
Trong cuộc chống trả của lực lượng phòng không Syria rạng sáng ngày 14/4 vừa qua, không thể không kể đến sự giúp đỡ của Lực lượng Không quân - Vũ trụ Nga (VKS) tại Syria.
Những chiếc máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát radar tầm xa A-50, kết hợp với radar của hệ thống phòng không S-400 và S-300V4 của Nga đã kịp thời cung cấp thông tin tình báo cho lực lượng phòng không Syria chống lại cuộc tiến công của Mỹ và liên quân.
Ngày 14/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh tấn công Syria với lý do quân đội của chính quyền ông Bashar al-Assad sử dụng vũ khí hóa học chống lại thường dân. Tham gia cuộc tiến công còn có lực lượng quân sự của Anh và Pháp.
Cuộc tiến công đầu tiên của liên minh bắt đầu lúc 4 giờ sáng (theo giờ Syria), tên lửa được phóng đi từ hai tàu của Hải quân Mỹ ở Biển Đỏ, máy bay chiến thuật trên Địa Trung Hải, cũng như máy bay ném bom chiến lược Mỹ B-1B từ căn cứ El Tanf.
Hoa Kỳ đã không thông báo cho Nga về vụ tiến công này, các quốc gia trong khối NATO đã được thông báo một vài giờ trước khi cuộc tiến công bắt đầu. Lầu Năm góc đã chọn các mục tiêu theo cách giảm thiểu khả năng can thiệp của quân đội Nga vào tình huống này.
Theo tướng Joseph Dunford, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, mục tiêu tiến công là một trung tâm nghiên cứu khoa học ở Thủ đô Damascus cùng hai kho vũ khí hóa học khác. Lầu Năm Góc cho biết, cuộc tiến công đã thành công, các cơ sở trên bị hư hỏng nghiêm trọng.
QĐ Syria đánh chặn tên lửa liên minh Mỹ - Anh - Pháp