Nghiên cứu về loài dơi tại một khu vực nhỏ ở Tây Nam Trung Quốc đã xác định được hai chục chủng virus corona chưa từng được biết đến. Ảnh: Shutterstock
Dẫn kết luận nghiên cứu của nhóm khoa học do Giáo sư Shi Weifong làm việc tại Đại học Y dược Sơn Đông dẫn đầu, báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) đưa tin trong tổng số 24 chủng virus corona được phát hiện có một chủng virus mang “trình tự gen được cho là gần như tương đồng với trình tự gen của virus SARS-CoV-2 tính đến thời điểm hiện tại”. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra những virus được tìm thấy không phải là “tổ tiên” trực tiếp của virus SARS-CoV-2 gây ra đại dịch COVID-19.
Nhóm nghiên cứu của Giáo sư Shi đã tìm thấy 24 chủng virus corona mới ở dơi trong một khu vực nhỏ thuộc tỉnh Vân Nam phía Tây Nam Trung Quốc. Trước đó, họ thu thập trên 400 mẫu phẩm – bao gồm nước bọt, nước tiểu của dơi – từ tháng 5/2019 đến tháng 11/2019. Nhóm nghiên cứu còn có sự tham gia của các nhà khoa quốc tế, trong đó có Australia.
Theo phát hiện của nhóm nghiên cứu, chủng virus corona có giải trình bộ gen trùng khớp nhất với virus SARS-CoV-2 là RpYN06, với độ tương đồng lên tới 94,5%. Tỷ lệ tương đồng này vẫn thấp hơn một chút so với RaTG13 – một chủng virus corona khác xuất hiện ở dơi được tìm thấy tại Vân Nam vài năm trước với tỷ lệ trùng khớp 96%. Cả hai đều có các protein đột biến khác so với virus SARS-CoV-2, song nếu xét theo các khía cạnh khác, RpYN06 có vẻ liên quan chặt chẽ hơn.
Giáo sư Shi và các đồng nghiệp nhận định điều này cho thấy rõ tổ tiên của virus SARS-CoV-2 đã rời khỏi chủng RpYN06 và TG13 cách đây vài chục năm và trải qua quá trình thay đổi khi kết hợp với một chủng virus khác. Họ không thể nói việc đó xảy ra khi nào và xuất hiện trên vật chủ nào.
Bên cạnh các chủng liên quan đến virus SARS-CoV-2, nhóm nghiên cứu của Giáo sư Shi đã xác định được ba chủng virus liên quan đến SARS - một chủng chết người khác gây ra dịch bệnh vào năm 2003. Họ cũng phát hiện ra 17 chủng virus corona mới liên quan đến hai chủng gây dịch ở lợn.
Mặc dù các nhà nghiên cứu không tiết lộ vị trí chính xác địa điểm mà họ tìm được các chủng virus corona mới song cảnh báo việc phát hiện ra rất nhiều chủng chưa từng được biết đến tại một khu vực chỉ có phạm vi bán kính 2 km là điều rất bất ngờ. Tính chất phức tạp trong phân bố vật chủ có thể “gây ra nhiều khó khăn trong việc truy tìm nguồn gốc của virus SARS-CoV-2 và các virus corona gây bệnh khác”, báo cáo nghiên cứu đề cập.
Trong một vài tháng trở lại đây, các nhà nghiên cứu tại Campuchia, Thái Lan và Nhật Bản đã phát hiện ra nhiều chủng virus corona liên quan đến SARS-CoV-2 và chúng xuất hiện không chỉ ở dơi mà còn trong người các con vật khác như tê tê.
Theo một nhà khoa học tại Thượng Hải chuyên nghiên cứu tiến hóa virus corona, phần lớn các chủng mới đều xuất hiện từ khu vực nhiệt đới, nơi có khí hậu nóng và các loài động vật phong phú cho phép các chủng virus khác nhau cạnh tranh và hòa trộn với nhau để tạo ra các biến thể mới.