Thông thường khi bị một kích thích, ví dụ nghe một âm thanh chúng ta sẽ cảm giác ngay nhờ thính giác hay kích thích thị giác giúp chúng ta cảm nhận màu sắc của vật. Thế nhưng nếu kích thích thính giác lại tạo nên cảm giác về thị giác thì thật kỳ lạ phải không?
Ví dụ: Nếu bạn nghe một nốt nhạc, bạn lại ngay lập tức nhìn thấy một màu tương ứng. Hay nếm được mùi vị của... âm thanh, ngửi được mùi của các con số!
Cảm giác kèm là gì?
Cảm giác kèm khiến chúng ta có được những khả năng kỳ diệu. Ảnh Internet.
Cảm giác kèm (Synaesthesia) là một loại cảm giác bẩm sinh mà cá nhân đó nhận được nhiều hơn một kích thích, do đó cảm giác của họ là rất phức tạp, vì nó là sự kết hợp của nhiều loại giác quan khác nhau.
Có người sẽ nghe âm thanh kích thích, sau đó nhìn thấy những màu sắc hiện lên, có người khi nhìn thấy thứ gì đó thì ngay lập tức vị giác của họ bị kích thích.
Ở đây cần phân biệt với cảm giác thông thường như việc nhìn thấy một quả chanh thì chúng ta dễ dàng liên tưởng tới vị chua của nó. Cảm giác kèm phức tạp hơn vì gợi nhớ tới những điều gần như chẳng liên quan tới nhau.
Cảm giác kèm có thể làm tăng sự sáng tạo. Ảnh Internet.
Triết gia John Locke vào năm 1690 là người đầu tiên đề cập tới cảm giác kèm về một người đàn ông miêu tả màu đỏ thẫm là "âm thanh của kèn trumpet".
Ban đầu người ta xem nó như một hiện tượng ma quái, những người có cảm giác kèm thường bị xa lánh, kỳ thị. Thế nhưng, với sự phát triển của khoa học ngày nay với sự ra đời các công nghệ và kĩ thuật quan sát hình ảnh và hoạt động não bộ.
Người ta nhận thấy cảm giác kèm chỉ là một trạng thái thần kinh và nên được nghiên cứu kỹ lưỡng. Những người sở hữu cảm giác kèm thường có khả năng ghi nhớ trừu tượng rất cao.
Họ dễ dàng nhớ các con số thông qua màu sắc, hình ảnh. Hay sở hữu các khả năng tuyệt vời đáng ghen tỵ khác như khả năng phân biệt cao độ của nốt nhạc vô cùng chính xác (perfect pitch).
Khi nghe một nốt nhạc vang lên, họ sẽ thấy ngay một màu sắc tương ứng, từ đó dễ dàng đọc được tên của nốt nhạc. Những người sở hữu cảm giác kèm cũng được cho là có trí thông minh cao, kí ức về không gian rất tốt cũng như tính sáng tạo cao.
Người ta thống kê năm 1883 cho thấy cứ 20 người thì có một người có cảm giác kèm. Nhưng đến năm 1980 thì tỉ lệ này lại chênh lệch rất nhiều (1 trên 250.000 người). Tuy nhiên từ đó đến nay tỉ lệ này càng tăng lên theo sự phát triển dân số.
Cảm giác kèm mới được phát hiện
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cảm giác kèm di truyền và di truyền theo liên kết giới tính. Mới đây các nhà khoa học còn phát hiện ra một hiện tượng vượt xa các dạng cảm giác kèm thông thường được biết trước đó, theo đó một số người còn có thể nghe được cả... chuyển động!
Đây là một dạng năng lực mới mà cảm giác kèm mang lại, nhà thần kinh học nhận thức Elliot Freeman cho hay:
"Phần lớn chúng ta đều từng trải qua cảm giác kèm này mặc dù thậm chí chúng ta cũng không thể nhận ra".
Việc nghe thấy cả chuyển động (Hearing-motion synaesthesia) là một dạng cảm giác kèm mới phức tạp hơn mà Freeman đang tập trung nghiên cứu.
Nghiên cứu cho hay, hiện nay có tới 1/5 dân số thế giới có thể đang sở hữu khả năng đặc biệt (nghe được cả... Ánh sáng!) sau khi các tình nguyện viên được cho nghe các cặp âm thanh và hình ảnh nhấp nháy của điểm sáng.
Sau đó họ được yêu cầu cố gắng nghe bằng mắt và kết quả thật đáng ngạc nhiên khi có tới 22% người tham gia cho biết họ có thể nghe thấy âm thanh khi ánh sáng nhấp nháy.
Mặc dù khả năng siêu việt như dị nhân trong các bộ phim khoa học viễn tưởng, nhưng cảm giác kèm lại là một sai lệch trong sự phát triển, khi các dây thần kinh cảm giác của các giác quan khác nhau bị chồng lên nhau gây ra các phản ứng hóa sinh.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Consciousness and Cognition (Ý thức và nhận thức).