Khi được nhận vào vị trí trợ giảng tiếng Anh cho tập đoàn New Oriental chi nhánh Trung Quốc tại Ôn Châu, Xu Lingling (25 tuổi) nghĩ rằng tương lai của cô đã ổn định.
Tuy khá vất vả nhưng Xu vẫn theo đuổi công việc này, một phần bởi nó đem lại mức lương hấp dẫn và có vẻ "ổn định". New Oriental là công ty niêm yết tại Mỹ, có định giá hàng tỷ USD và Xu dự định sẽ làm việc ở đó trong vài năm.
Giấc mơ sụp đổ
Nhưng tháng 7 vừa qua, mọi kế hoạch của cô đã sụp đổ khi chính phủ Trung Quốc quyết định cấm dạy thêm vì cho rằng ngành này đang thúc đẩy cuộc chạy đua giáo dục không lành mạnh.
Các lớp học thêm vào buổi tối và cuối tuần đều bị cấm. Các công ty giáo dục không được mở trung tâm mới hay huy động vốn. Từ tháng 1/2022, tất cả hoạt động dạy thêm vì lợi nhuận sẽ bị coi là bất hợp pháp.
Điều đó nhanh chóng đẩy New Oriental vào vòng xoáy "tử thần". Cô bị cắt giảm giờ dạy từ 11 buổi/tuần xuống 3 buổi. Gần một nửa trong số 60 giáo viên tiếng Anh đã rời công ty. Những người khác bị giảm thu nhập xuống còn 2.3000 nhân dân tệ (khoảng 360 USD)/tháng.
Đến ngày 29/9, Xu nhận thông báo từ người quản lý rằng cô đã bị sa thải. Giờ đây, cô rơi vào cảnh thất nghiệp trong bối cảnh thị trường việc làm ngày càng khó khăn. "Những ngày này, mỗi lần nhìn thấy logo công ty, tôi lại thấy buồn. Họ không hề tôn trọng tôi chứ đừng nói đến việc quan tâm", Xu chia sẻ.
Xu nằm trong số hàng triệu người chịu ảnh hưởng nặng nề từ chính sách "giảm kép" trong lĩnh vực giáo dục của Trung Quốc. Mục đích của nó là cắt giảm lượng bài tập về nhà cũng như tiền học thêm của học sinh. Các cuộc khảo sát chính thức cho thấy đông đảo người dân ủng hộ chính sách trên nhưng nó cũng gây ra ảnh hưởng lớn tới ngành công nghiệp dạy thêm trị giá 2.000 tỷ nhân dân tệ và 10 triệu lao động Trung Quốc.
Do thu nhập sụt giảm mạnh, các công ty giáo dục bắt đầu cắt giảm số lượng lớn nhân viên. Truyền thông Trung Quốc ước tính hàng trăm nghìn người đã mất việc vào đầu tháng 8.
Nhiều người trong số đó là sinh viên mới tốt nghiệp – nhóm đối tượng vốn phải đối mặt với tình trạng thị trường việc làm ít cơ hội ở Trung Quốc. Xu cho biết những nhân viên như cô tại nhiều trung tâm bị đối xử không công bằng.
Tại New Oriental, người quản lý đã thúc đẩy cô nhanh chóng ký thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động sau khi cô bị sa thải. Một số công ty đặt ra nhiều quy định hà khắc để sa thải giảng viên hoặc ép họ xin nghỉ việc. Xu cùng một nhóm các đồng nghiệp cũ đã gây áp lực buộc công ty phải đối xử công bằng hơn nhưng những nỗ lực này cho đến nay vẫn vô ích.
Theo quy định của chính phủ, các trung tâm dạy thêm phải chuyển sang hình thức phi lợi nhuận trước cuối năm nay nếu muốn tiếp tục hoạt động. Chủ sở hữu 2 trung tâm dạy thêm ở Quảng Đông cho biết cô quyết định đăng ký lại công ty với tư cách trên nhưng chưa rõ điều này sẽ ảnh hưởng ra sao về tổng thể.
Không chỉ lao động trong ngành dạy thêm chịu ảnh hưởng, khi nhiều công ty đột ngột đóng cửa, các bậc phụ huynh bỗng dưng mất trắng hàng tỷ nhân dân tệ học phí trả trước. Đầu tháng trước, hàng nghìn bậc cha mẹ đã có mặt bên ngoài các cơ sở của công ty OneSmart để đòi học phí sau khi nơi này đột ngột đóng cửa chỉ sau 1 đêm.
Một bà mẹ ở Thượng Hải cho biết: "Tôi biết việc lấy lại tiền gần như là không thể nhưng mong các nhà chức trách có biện pháp xử lý những công ty này. Chúng tôi chỉ là những gia đình bình thường, muốn con cái được học tốt hơn. Có gia đình phải vay tiền đóng học cho con nhưng lại mất trắng".
Một nhóm phụ huynh đến một trung tâm dạy thêm để đòi tiền học đã nộp trước đó (Ảnh: Sixth Tone).
Tìm gia sư ở "chợ đen"
Không ít bậc cha mẹ vì không yên tâm với tình hình học tập của con đã tìm người dạy thêm qua "chợ đen". Do đó, một ngành công nghiệp gồm các trung tâm dạy thêm không có giấy phép đã xuất hiện dưới hình thức học online hay tổ chức lớp dạy "chui" trong các tòa văn phòng, khu dân cư.
Xu Danfeng là một trong những phụ huynh đăng ký cho con theo học tại trung tâm như vậy. Bà từ chối tiết lộ tên của nó vì sợ sẽ bị đóng cửa.
Các cơ quan chức năng ở Trung Quốc đang đầu tư nguồn lực đáng kể để xóa bỏ tình trạng dạy thêm bất hợp pháp. Nếu một số trẻ tiếp tục học thêm, những gia đình khác có thể lo lắng con cái của họ sẽ bị tụt lại phía sau và cũng muốn cho con học thêm bất hợp pháp để theo kịp.
Bắc Kinh tuyên bố đã đóng cửa hơn 90% trung tâm dạy thêm bất hợp pháp. Trong khi đó, thành phố Hàng Châu đang treo thưởng 50.000 nhân dân tệ cho ai cũng cấp thông tin về hoạt động dạy thêm trái phép.
Tuy nhiên, một số trung tâm đã trốn được cuộc đàn áp này. Ding Qi, một bà mẹ đến từ Thượng Hải, đã bắt đầu sử dụng nền tảng học tiếng Anh không có giấy phép sau khi công ty gia sư ban đầu đóng cửa vào tháng 8. Với mức phí 600 nhân dân tệ, phụ huynh có thể tham gia nhóm chat của nền tảng này trong vòng 3 tháng, nhận tài liệu học tập do công ty đăng lên mỗi ngày.
Một nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Giáo dục Quốc gia Trung Quốc nói rằng rất khó để xóa sạch nạn dạy thêm trái phép bằng các biện pháp như hiện nay. "Các trung tâm sẽ nghĩ ra nhiều cách khác nhau để tiếp tục hoạt động mà không bị phát hiện. Theo tôi, chìa khóa để thực hiện mục tiêu ‘giảm kép’ là cải cách hệ thống giáo dục cũng như giảm nhu cầu cơ bản về học thêm".
Nguồn: Sixth Tone