Tờ New York Times đưa tin, Ismail Haniyeh - thủ lĩnh chính trị của Hamas, đã bị ám sát vào ngày 31/7 bằng một thiết bị nổ được tuồn vào nhà khách Tehran - nơi ông này đang ở, theo bảy quan chức Trung Đông giấu tên, bao gồm hai người Iran và một người Mỹ.
Theo năm quan chức Trung Đông, một quả bom đã được giấu trong nhà khách cách đây khoảng hai tháng. Nhà khách do Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) điều hành và bảo vệ, và là một phần của khu phức hợp lớn, được gọi là Neshat, trong một khu phố sang trọng ở phía bắc Tehran, Iran.
Một bức ảnh được lan truyền trên Telegram và giữa các quan chức Iran vào ngày 31/7 cho thấy một tòa nhà bị hư hại ở phía bắc Tehran. Ảnh: New York Times
Ông Haniyeh đã có mặt tại thủ đô Iran để dự lễ nhậm chức của tân tổng thống Iran Masoud Pezeshkian. Năm quan chức cho biết quả bom đã được kích nổ từ xa sau khi có xác nhận ông Haniyeh đang ở trong phòng tại nhà khách. Vụ nổ cũng giết chết một vệ sĩ.
Vụ nổ làm rung chuyển tòa nhà, làm vỡ một số cửa sổ và khiến một phần bức tường bên ngoài bị sập, theo hai quan chức Iran - những thành viên của IRGC được thông báo về vụ việc.
Theo các quan chức Trung Đông, ông Haniyeh – thủ lĩnh chính trị của Hamas đang thường trú tại Qatar – từng ở lại nhà khách nhiều lần khi đến thăm Tehran.
Giới chức Iran và Hamas ngày 31/7 tuyên bố Israel phải chịu trách nhiệm về vụ ám sát.
New York Times nhận định, vụ ám sát đe dọa sẽ gây ra một làn sóng bạo lực khác ở Trung Đông và làm đảo lộn các cuộc đàm phán đang diễn ra nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Ông Haniyeh từng là nhà đàm phán hàng đầu trong các vòng đối thoại ngừng bắn.
Theo năm quan chức Trung Đông, Israel chưa công khai thừa nhận trách nhiệm về vụ ám sát, nhưng các quan chức tình báo Israel đã thông báo cho Mỹ và các chính phủ phương Tây khác về các chi tiết của hành động này ngay sau đó.
Vào ngày 31/7, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết nước này không nhận được thông tin trước về âm mưu ám sát.
Giả thuyết ban đầu bị lật đổ
Theo New York Times, vài giờ sau vụ ám sát, suy đoán ngay lập tức tập trung vào khả năng Israel đã giết ông Haniyeh bằng một cuộc tấn công bằng tên lửa, có thể được bắn từ máy bay không người lái hoặc máy bay, tương tự như cách Israel phóng tên lửa vào một căn cứ quân sự ở thành phố Isfahan, Iran, hồi tháng 4.
Giả thuyết về tên lửa đó đã đặt ra câu hỏi về cách Israel một lần nữa có thể tránh né hệ thống phòng không của Iran để thực hiện một cuộc không kích táo bạo như vậy vào thủ đô Tehran.
Trên thực tế, những kẻ ám sát đã khai thác một lỗ hổng khác trong hệ thống phòng thủ của Iran: lỗ hổng an ninh của một khu phức hợp được cho là được bảo vệ nghiêm ngặt đã cho phép một quả bom được đặt và ẩn giấu trong nhiều tuần trước khi được kích hoạt.
Ba quan chức Iran cho biết, vụ việc như vậy là một thất bại thảm hại về tình báo và an ninh đối với Iran, và là sự xấu hổ lớn đối với IRGC khi họ vốn sử dụng khu phức hợp này để nghỉ dưỡng, hội họp bí mật và tiếp đón những vị khách nổi tiếng như ông Haniyeh.
Các quan chức Trung Đông cho biết, vẫn chưa rõ quả bom được giấu trong nhà khách bằng cách nào, nhưng quá trình lập kế hoạch ám sát phải mất nhiều tháng và đòi hỏi giám sát chặt chẽ khu phức hợp.
Hai quan chức Iran mô tả bản chất của vụ ám sát hé lộ họ không biết chất nổ được đặt trong phòng như thế nào hay từ bao giờ.
Người dân tập trung tại Tehran vào ngày 1/8 để dự tang lễ của thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh. Ảnh: New York Times
Theo New York Times, các hoạt động ám sát của Israel bên ngoài đất nước chủ yếu được thực hiện bởi Mossad - cơ quan tình báo nước ngoài của Israel.
Giám đốc Mossad David Barnea từng cho biết vào tháng 1 rằng cơ quan của ông "có nghĩa vụ" truy lùng các thủ lĩnh Hamas - nhóm đứng sau vụ tấn công đẫm máu ngày 7/10/2023 vào Israel.
"Sẽ mất thời gian, giống như sau vụ thảm sát ở Munich, nhưng chúng tôi sẽ bắt được chúng ở bất cứ nơi nào chúng có mặt", ông Barnea nói, đề cập vụ giết hại các vận động viên Israel bởi những kẻ khủng bố tại Thế vận hội Munich năm 1972.