Theo thỏa thuận, họ sẽ được tài trợ một khoản tiền cho tang lễ nếu đồng ý bán lại một hoặc một số bộ phận thi thể của người thân nhằm phục vụ "các nghiên cứu y khoa". Nhưng sự thực thì không biết bao nhiêu phần thi thể này đã trở thành hàng hóa mua bán.
300 USD cho một đoạn đốt sống cổ
Cody Saunders mắc bệnh bẩm sinh về thận và có một lỗ hở ở tim. Trước khi ra đi mãi mãi vào đúng dịp sinh nhật thứ 24 ngày 2-8-2016, Cody đã phải trải qua 66 ca phẫu thuật và hơn 1.700 lần chạy thận. Là gia đình nông dân ở East Tennessee, Cody bị bệnh hiểm nghèo, kinh tế gia đình Cody khánh kiệt.
Họ không có tiền để hỏa táng Cody, nên đã quyết định hiến tặng thi thể con cho Restore Life USA (Hồi sinh cuộc sống Mỹ) - tổ chức phi lợi nhuận chuyên bán các thi thể hiến tặng, hoặc toàn thân hoặc từng phần, cho các nhà nghiên cứu, trường đại học, trung tâm đào tạo y tế và các đơn vị khác.
Chỉ một tháng sau khi Cody mất, Restore Life USA bán bộ xương của người này với giá 300 USD, bao gồm phí vận chuyển. Người quản lý tổ chức này chỉ hỏi sơ qua 3 câu hỏi như: tại sao biết được nguồn cung này, mua vì mục đích gì, phương thức thanh toán ra sao, rồi thỏa thuận mua bán được hoàn tất.
3 ngày sau, phần xương sống ở cổ của Cody được chuyển đến địa chỉ như khách hàng (các phóng viên Reuters) ghi với giá 300 USD. Bên ngoài chiếc hộp màu nâu ngoài dòng ghi địa chỉ người nhận, không có bất cứ dòng cảnh báo nào. Bên trong, đốt sống cổ của Cody kèm một tờ giấy xác nhận “mặt hàng” không bị bệnh truyền nhiễm.
Ngoài bộ xương, phóng viên Reuters mua thêm hai chiếc đầu người từ Restore Life USA với giá 300 USD/đầu. Để tuân thủ đúng theo pháp lý, đạo đức và đảm bảo an toàn, trước khi mua hàng, các phóng viên Reuters đã xin tư vấn từ bà Angela McArthu - người chỉ đạo chương trình hiến xác của Đại học Y khoa Minnesota.
Vài tuần sau, bố mẹ Cody đã nhận được tro cốt của con trai mình. Được sự cho phép của gia đình Cody, Reuters tiến hành xét nghiệm ADN phần đốt sống cổ mà họ nhận được. Kết quả, đó chính là phần cơ thể Cody, người đã được hỏa táng.
Khi biết thông tin này, ông bà rất đau đớn, tức giận, rồi bật khóc. Họ không biết công ty kia đã tách đốt sống cổ của con trai họ, rồi bán nó như một món hàng hóa. Trong tiếng nấc nghẹn ngào, họ không muốn đứa con trai duy nhất của mình khi còn sống đã phải đau đớn trải qua quá nhiều cuộc phẫu thuật, đến khi chết đi vẫn bị “chia năm xẻ bảy” đem bán vì tiền chứ không phải vì “mục đích y học” cao quý.
Đầu tháng 10 này, sau khi sự thật được phanh phui, phần xương sống ở cổ của Cody được Reuters hỗ trợ chi phí hỏa táng tại Minnesota và tro cốt được trả về cho gia đình theo nguyện vọng của họ.
U tối và độc ác
Chủ tịch của Restore Life USA là James Byrd, 50 tuổi, ông ta có thâm niên hơn 20 năm trong ngành công nghiệp mua bán thi thể người.
Thành lập năm 2008, có trụ sở tại Elizabethton (Tennessee), Restore Life USA chuyên thu thập thi thể người tại các bang Tennessee, Virginia và Bắc Carolina. Đổi lại, họ hỏa táng miễn phí và đốt những phần cơ thể không được sử dụng và trả lại tro cốt cho gia đình.
Kể từ khi mở cửa, Restore Life USA tăng trưởng nhanh mỗi năm. Theo hồ sơ thuế từ Sở Thuế vụ địa phương, doanh thu hàng năm của Restore Life USD tăng từ 49,251 USD (năm 2009) lên 1,1 triệu USD (năm 2016). Hồ sơ thuế mới nhất (tính đến ngày 31-8-2016) cho thấy, tài sản ròng của tổ chức này là 354.556 USD.
Byrd sống và làm việc tại một thị trấn ở Tennessee, nơi thu nhập trung bình của người dân là 30.000 USD/năm. Theo hồ sơ thuế địa phương, tổ chức phi lợi nhuận trả ông ta mức lương năm ngoái là 113.000 USD.
Theo Reuters, 5 năm qua, 34 công ty môi giới thi thể hoạt động tại nước này. Chỉ trong 3 năm, số tiền lãi của một doanh nghiệp mua bán xác người lên tới 12,5 triệu USD.
Hiện vẫn chưa có số liệu chính thức về quy mô của thị trường buôn bán thi thể và bộ phận người. Tuy nhiên, dữ liệu từ các bang New York, Virginia, Oklahoma và Florida cho thấy từ năm 2011 đến 2015, các nhà môi giới tư nhân thu về ít nhất 50.000 thi thể và phân phối hơn 182.000 bộ phận.
Cũng như mọi mặt hàng khác, giá cả bộ phận người dao động tùy theo cung-cầu. Thông thường, các công ty môi giới bán thi thể với giá 3.000-5.000 USD, cá biệt giá cao 10.000 USD. Tài liệu nội bộ từ 7 công ty môi giới tiết lộ phần thân trên kèm chân có giá 3.575 USD, đầu giá 500 USD, chân giá 350 USD còn cột sống giá 300 USD.
Nhờ dịch vụ mua bán thi thể, công ty môi giới móc ngoặc với nhà tang lễ. Để đôi bên cùng có lợi, nhà tang lễ sẽ giúp công ty môi giới tiếp cận với nhà hiến tặng tiềm năng rồi nhận khoản tiền từ 300 đến 1.430 USD.
Rất ít luật lệ quy định về phân chia hay sử dụng thi thể. Một khi đã hiến tặng, bộ phận người dễ dàng bị mua, bán và cho thuê nhiều lần. Không thể biết thi thể sẽ trở thành thứ gì hay được xử lý như thế nào.
Nhận rõ đây là một hình thức mua bán bất hợp pháp và phi đạo đức, một ủy ban y tế từng kêu gọi chính phủ Mỹ điều chỉnh ngành công nghiệp mua bán thi thể nhưng không thành công. Và cứ thế, hàng nghìn người Mỹ chết đi mỗi năm mà không biết rằng thi thể của họ có thể trở thành hàng hóa, được đem mua đi bán lại vì mục đích kiếm lợi cá nhân.