Với nhiều bậc phụ huynh, mạng xã hội giống như một cuốn nhật ký ghi lại hành trình trưởng thành của con cái. Song, đối với thế hệ trẻ, việc hình ảnh riêng tư như khỏa thân, đang tắm, thay tã...được phát tán trên mạng lại đang xâm phạm nghiêm trọng quyền cá nhân. Thậm chí, hành động này còn tiềm ẩn nhiều hiểm họa khó lường.
Những hệ lụy không ngờ vì đăng ảnh con lên mạng
Theo Aljazeera, ngày càng có nhiều người ở thế hệ Z cảm thấy bất an về những "di sản" mà cha mẹ để lại cho họ trên mạng. Như trường hợp nữ diễn viên Gwyneth Paltrow, người Mỹ đăng lên Instagram bức ảnh tự sướng cùng con gái 14 tuổi, ngay lập tức cô bé phản ứng trong phần bình luận: "Mẹ, chúng ta đã thảo luận về điều này rồi mà. Mẹ không được đăng bất cứ thứ gì mà không có sự đồng ý của con".
Chị Laney Griner người Mỹ đã rút ra "bài học đau đớn" khi đăng tải ảnh con trai Sam Griner (11 tháng tuổi) lên Flickr vào năm 2007. Biểu cảm trên khuôn mặt bé đã thu hút sự chú ý trên Internet và sau đó bức ảnh đã trở thành ảnh chế được chia sẻ rộng rãi với thông điệp "Đứa trẻ thành công". Đến nay, hình ảnh đó vẫn được chia sẻ rộng rãi.
Hạ nghị sĩ Steve King sử dụng ảnh cậu bé Sam Griner trong chiến dịch gây quỹ, đã bị gia đình phản ứng dữ dội. Ảnh: Hollywoodreporter.
Thậm chí, năm 2020, các luật sư của gia đình Griner đã có động thái quyết liệt yêu cầu Hạ nghị sĩ Steve King ngừng sử dụng hình ảnh con trai trong chiến dịch gây quỹ của ông.
Cũng vào tháng 8/2020, chị Amanda Morgan (29 tuổi, ở Merseyside, Liverpool, Anh) đã chia sẻ bức ảnh lúc 6 tháng tuổi của con gái Callia lên Instagram của mình. Sau đó, cô được bạn bè thông báo những bức ảnh đó đang xuất hiện trên một website ấu dâm với những lời lẽ khiếm nhã. Vào trang đó, Amanda phát hiện rất nhiều ảnh các bé khác được đăng tải, chỉnh sửa, cắt ghép.
Năm 2016, một nữ sinh 18 tuổi ở bang Carinthia (Áo) đã kiện phụ huynh vì hành vi đăng tải hình ảnh của cô trên mạng. Cụ thể, thiếu nữ buộc tội cha mẹ đã khiến cô sống khổ sở vì liên tục tự ý đăng hơn 500 bức ảnh riêng tư hoặc những khoảnh khắc xấu hổ của cô hồi nhỏ lên mạng xã hội.
"Cha mẹ tôi hoàn toàn không thấy xấu hổ và hành động không giới hạn, dễ dàng đăng ảnh tôi ngồi trên bồn cầu hay khỏa thân nằm trên thảm", cô ấm ức.
Những bức ảnh gây xấu hổ này được chia sẻ với hơn 700 bạn bè trên mạng của cha mẹ cô. Đáng nói, mặc dù nữ sinh đã yêu cầu phụ huynh gỡ ảnh nhưng hai người đều từ chối. Cha cô cho rằng ảnh do họ chụp nên họ có quyền đăng mà không cần hỏi ý kiến con gái.
Con gái nữ diễn viên Gwyneth Paltrow (phải) đã phản ứng ngay khi mẹ đăng bức ảnh này lên mạng.
Qua những trường hợp điển hình ở trên đã có thấy tình trạng cha mẹ tự do đăng ảnh, thông tin của con trẻ lên mạng xã hội được coi là "vấn nạn" trong thời đại 4.0, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ rủi ro không thể kiểm soát.
Ngân hàng Barclays của Anh đã từng cảnh báo, các bậc cha mẹ đang đặt con vào nguy cơ bị lừa đảo khi chia sẻ ảnh và thông tin của chúng trên mạng. Theo dự báo đến năm 2030, thế giới tài chính ngân hàng có thể xảy ra các vụ gian lận trị giá khoảng 670 triệu bảng Anh xuất phát từ những chia sẻ trên mạng.
''Một khi bức ảnh được đưa lên mạng, nó có thể tồn tại mãi mãi, thậm chí bị đem ra làm ảnh chế. Đứa trẻ sẽ cảm thấy thế nào khi biết mình bị đem ra làm trò đùa nơi công cộng? Đặc biệt, từ trang cá nhân của cha mẹ, các bên thứ ba có thể tìm ra tên, ngày sinh, nơi sinh sống của một đứa trẻ", giáo sư Stacey Steinberg, giáo sư ngành Luật tại Đại học Florida nói.
Một nghiên cứu của Anh cho thấy, trung bình mỗi bậc cha mẹ sẽ đăng lên mạng 1.500 bức ảnh của con họ trước năm tuổi. Gần một phần ba số phụ huynh được khảo sát cho biết họ chưa bao giờ nghĩ đến việc xin phép con cái trước khi đăng bài.
Nguy hiểm hơn, các nhà điều tra Australia cũng đã tìm thấy hơn 45 triệu bức ảnh trẻ em trên các trang ấu dâm.
Các quốc gia ra luật cấm phụ huynh tự ý đăng ảnh con không xin phép
Đầu tháng 7 năm nay, Korea Bizwire đưa tin chính phủ Hàn Quốc đang thúc đẩy một đạo luật để đảm bảo "quyền được lãng quên trên Internet" cho trẻ vị thành niên. Theo đó, những đứa trẻ có thể yêu cầu xóa hình ảnh, video hoặc thông tin khác do cha mẹ đăng lên mà không có sự đồng ý của mình.
Nữ sinh 18 tuổi kiện cha mẹ vì đã đăng ảnh cô hồi nhỏ lên mạng xã hội. Ảnh: Alamy
Bắt đầu từ năm 2022, chính phủ Hàn Quốc sẽ thực hiện một dự án thí điểm giúp trẻ vị thành niên yêu cầu xóa thông tin cá nhân trực tuyến trước khi ban hành thành luật vào năm 2024, các quan chức cho biết.
Chính phủ cũng cung cấp các chương trình giáo dục cho trẻ vị thành niên và cha mẹ để họ có thể cảnh giác hơn với các nguy cơ vi phạm thông tin cá nhân. Ví dụ, chia sẻ về cách cha mẹ công khai nội dung nhạy cảm về con cái họ trên mạng.
Phó chủ tịch ủy ban Choi Young-jin cho biết: "Là công dân kỹ thuật số, trẻ vị thành niên ngày nay hiểu biết hơn về các thiết bị kỹ thuật số hơn bất kỳ thế hệ nào trước đây, nhưng họ có mức độ nhận thức thấp về vi phạm thông tin cá nhân cũng như quyền của bản thân với thông tin cá nhân".
Trước đó, chính phủ nhiều quốc gia trên thế giới cũng thường xuyên cảnh báo phụ huynh về những tiêu cực khi đăng ảnh con trẻ lên mạng xã hội.
Tháng 3/2016, các nhà chức trách Pháp chính thức cảnh báo phụ huynh toàn quốc không đăng ảnh con lên mạng xã hội. Nếu không, con cái được quyền kiện cha mẹ vì tội xâm phạm đời tư hoặc gây nguy hiểm tới an toàn của họ.
Cha mẹ có thể ngồi tù nếu đăng ảnh con lên mạng mà không xin phép
Căn cứ luật đảm bảo quyền riêng tư của Pháp, phụ huynh sẽ phải ngồi tù một năm hoặc bị phạt 45.000 euro (hơn 1,1 tỷ đồng) nếu bị buộc tội tiết lộ thông tin riêng tư của người khác, bao gồm con họ, mà chưa được cho phép.
Cũng trong năm 2016, cảnh sát Liên bang Bỉ đề nghị phụ huynh ngừng chia sẻ ảnh của con họ lên mạng, để bảo vệ quyền riêng tư của con cái họ để tránh các tội ác liên quan đến trẻ em.
Năm 2015, cảnh sát Đức đã thực hiện một chiến dịch truyền thông cảnh báo các bậc cha mẹ không nên đăng hình ảnh của con mình lên Facebook công khai vì có thể bị kẻ xấu lợi dụng vào các hành vi bất chính.
Tại Việt Nam, từ ngày 1/6/2017, Luật trẻ em chính thức có hiệu lực. Theo đó, luật nghiêm cấm các hành vi công bố, tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ em mà không được sự đồng ý của trẻ (từ 7 tuổi trở lên) và của cha, mẹ, người giám hộ trẻ.
Từ ngày 1/7, Nghị định 56/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định một số điều hướng dẫn thi hành Luật trẻ em cũng sẽ có hiệu lực. Nghị định quy định rõ thông tin bí mật đời tư của trẻ em là các thông tin về tên, tuổi, đặc điểm nhận dạng cá nhân, địa chỉ thông tin về trường lớp, kết quả học tập và các mối quan hệ bạn bè của trẻ em…