Cách dạy dỗ của cha mẹ ảnh hưởng rất lớn tới tính cách của con. Nếu được cha mẹ giáo dục đúng cách, con cái sẽ có tương lai tươi sáng. Vì thế, trong công cuộc giáo dục con, cha mẹ cần tuân thủ một số nguyên tắc dưới đây.
1. Tính nhất quán
Mọi lời nói, hành vi của người lớn đều ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ. Vì thế, khi tiếp xúc với trẻ, người lớn cần sự nhất quán. Chẳng hạn như khi con đòi mua một thiết bị công nghệ đắt tiền, không đem lại nhiều lợi ích thì cha mẹ cần nói lời từ chối. Trẻ sẽ mè nheo, đòi hỏi món đồ trong suốt quãng thời gian sau đó nhưng cha mẹ phải nhất quyết không bị khuất phục.
Quy tắc hàng đầu trong quá trình giáo dục con là duy trì sự nhất quán từ lời nói đến hành động. (Ảnh minh họa)
Hãy thể hiện sự nhất quán với trẻ, nói 1 là 1 và 2 là 2, đừng để trẻ lay chuyển. Bởi nếu trẻ lay chuyển được cha mẹ lần đầu thì sẽ có nhiều lần tiếp theo. Những lần sau, khi muốn mua một món đồ nào đó, trẻ sẽ lại áp dụng chiêu thức cũ.
2. Thiết lập các nguyên tắc
Các nguyên tắc cần được cha mẹ lập ra theo mỗi giai đoạn phát triển của trẻ. Chẳng hạn khi còn nhỏ sẽ có một vài nguyên tắc như: Cất đồ chơi đúng chỗ, không ăn kẹo trước khi đi ngủ, không nô đùa khi đang ăn cơm,… Còn khi trẻ lớn hơn cần áp dụng nguyên tắc khác như: Xem TV đúng thời gian quy định, hoàn thành bài tập trước khi đến lớp, giữ phòng ốc luôn gọn gàng,…
Xây dựng nguyên tắc phù hợp với khả năng sẽ giúp trẻ phát huy được năng lực bản thân. (Ảnh minh họa)
Vậy cha mẹ nên thiết lập những nguyên tắc như thế nào? Không có câu trả lời tiêu chuẩn cho câu hỏi này. Nhưng nguyên tắc cần được thiết lập phù hợp khả năng của trẻ. Một đứa trẻ 5, 6 tuổi không thể thực hiện những nguyên tắc hà khắc và khi không làm được sẽ khiến cha mẹ và bản thân trẻ thất vọng. Dần dần trẻ mất lòng tin, cảm thấy bản thân yếu kém.
Ngược lại, nếu trẻ thừa khả năng đạt được mục tiêu nhưng cha mẹ không đưa ra yêu cầu cao hơn sẽ khiến trẻ ỷ lại, không trau dồi kiến thức và các kỹ năng xã hội. Điều này sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng sau này, khiến trẻ trở thành một người kém hiểu biết, không thích nghi được cuộc sống.
3. Tạo môi trường học tập thân thiện cho trẻ
Để giúp trẻ hình thành thói quen tốt trong học tập, cha mẹ cần giúp trẻ xây dựng môi trường lý tưởng. Chẳng hạn như các bậc phụ huynh muốn rèn trẻ tính gọn gàng, ngăn nắp thì cần thiết kế nơi để đồ chơi, nơi để sách vở riêng biệt. Muốn con học bài đúng giờ, cha mẹ nên đặt một chiếc đồng hồ ở gần bàn học để con theo dõi thời gian.
Bên cạnh đó, tạo môi trường học tập lý tưởng còn là sự đồng hành của cha mẹ dành cho con cái. Cha mẹ cần là người bạn chia sẻ kinh nghiệm đã trải qua. Hãy luôn cởi mở, sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ khi con cần. Ngoài ra, phụ huynh cũng cần tạo tính thách thức tại môi trường học cho con. Trẻ phải được gợi mở, gây hứng thú, khen ngợi và thách thức. Cần tạo điều kiện kích thích trẻ tìm tòi, vượt qua giới hạn của khả năng hiện tại.
Để giúp con hứng thú với việc học, cha mẹ cần tạo cho con môi trường học tập lý tưởng. (Ảnh minh họa)
4. Duy trì thái độ bình tĩnh
Nuôi dạy con quả thực là một hành trình đầy thách thức. Nhưng nếu phụ huynh nào thường xuyên phải tăng âm lượng giọng nói khi giao tiếp với con thì cần xem xét lại. Mất bình tĩnh rồi quát mắng chỉ khiến trẻ thu mình. Và có khả năng trẻ sẽ chống đối lại, khiến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trở nên xa cách.
Nhiều phụ huynh có tâm lý: Đã là con cái phải luôn nghe lời cha mẹ dù trong bất cứ chuyện gì. Nhu cầu kiểm soát cao, yêu cầu lớn khiến cha mẹ mất bình tĩnh khi con làm sai, con không đáp ứng yêu cầu, dẫn đến những cuộc cãi vã nảy lửa. Vì vậy, trong mọi tình huống, cha mẹ nên cố gắng duy trì bình tĩnh, tránh gây tổn thương con và chính mình.
Một số mẹo nhỏ giúp cha mẹ duy trì sự bình tĩnh là: Cho mình không gian riêng để nguôi giận, chủ động kiểm soát cảm xúc, đặt câu hỏi cho chính bản thân, cho con quyền lựa chọn,…
5. Tránh đưa ra nhiều lý lẽ khi dạy con
Người lớn thường đánh giá cao khả năng tiếp thu vấn đề của trẻ. Thực tế, những đứa trẻ còn non nớt, lý trí không thể giống như người trưởng thành. Vì thế, khi trẻ làm chưa đúng, gây ra hậu quả, cha mẹ đừng mong đợi quá nhiều vào việc điều chỉnh hành vi của con bằng lý lẽ.
Trẻ không hiểu nhiều lời người lớn nói, vì thế hãy trình bày một cách đơn giản, tránh dùng lý lẽ. (Ảnh minh họa)
Cha mẹ phàn nàn, chỉ trích, đưa ra lý luận nhiều chẳng giúp con hiểu được vấn đề. Lúc này, trẻ chỉ cảm thấy bực bội, không tập trung và có hành vi chống đối. Vì vậy, cha mẹ nên áp dụng một số phương pháp rèn luyện không yêu cầu quá nhiều để giáo dục con. Và hãy lặp đi lặp lại đến khi trẻ đáp ứng được yêu cầu của người lớn.
6. Trở thành tấm gương sáng để con noi theo học tập
Làm gương là cách dạy dỗ con hiệu quả nhất. Đôi khi, chỉ nói với con về những giá trị và trách nhiệm là chưa đủ. Cha mẹ phải cho con thấy được hành động. Hành động luôn lớn hơn lời nói. Chúng ta không phải lúc nào cũng "dạy" con bằng lời nói được, thay vào đó hãy thể hiện hành động. Việc trẻ theo dõi hành động sẽ truyền được thông điệp mạnh mẽ hơn.
Nếu cha mẹ muốn con có những thói quen tốt, hãy làm gương cho con thông qua một số hành vi như: Tôn trọng người khác, giải quyết mâu thuẫn ôn hòa, thể hiện lòng biết ơn, không dùng từ ngữ xấu, rèn luyện văn hóa đọc, nói lời xin lỗi khi làm sai,…o