Trong bất kỳ cuộc trò chuyện nào về lịch sử điện ảnh, cái tên Louis Le Prince hiếm khi được nhắc đến. Thế nhưng, nghệ sĩ và nhà phát minh huyền thoại người Pháp này lại là người ghi lại những hình ảnh chuyển động trên phim đầu tiên trong lịch sử, nhiều năm trước khi Edison, Méliès và anh em nhà Lumière giới thiệu tác phẩm của họ.

Tạo ảnh chuyển động đầu tiên

Louis Le Prince sinh ra ở Metz, Pháp vào năm 1842, làm việc ở Anh, và trở thành công dân Hoa Kỳ vào năm 1889. Khi còn bé, ông thường đến thăm studio của Louis Daguerre, bạn của cha mình, một trong những người tiên phong trong nghệ thuật nhiếp ảnh, và đã nhận được những bài học đầu tiên về lĩnh vực này. Sau đó, ông học hội họa ở Paris và… tốt nghiệp ngành Hóa học tại Đại học Leipzig (Đức).

Le Prince chuyển đến Leeds (Anh) vào năm 1866 và bắt đầu làm việc cho John Whitley, người bạn thời đại học khi đó đang sở hữu một công ty sản xuất van và linh kiện bằng đồng.

Tại đây, Le Prince yêu Elizabeth, em gái của Whitley, một nghệ sĩ tài năng. Ba năm sau, họ kết hôn và cùng nhau mở Trường Mỹ thuật ứng dụng, trở nên nổi tiếng với công việc chỉnh sửa các bức ảnh màu trên kim loại, đồ gốm.

Trong thời gian này, Le Prince bắt đầu quan tâm đến ảnh “chuyển động” và thiết kế một chiếc máy ảnh có 16 ống kính chụp được nhiều ảnh liên tiếp. Đây là phát minh đầu tiên mà ông được cấp bằng sáng chế.

Mặc dù, máy ảnh có khả năng “chụp” chuyển động, nhưng nó không hoàn chỉnh vì mỗi ống kính chụp đối tượng từ một góc nhìn hơi khác nhau nên hình ảnh sẽ nhảy lung tung nếu được chiếu lên.

Cuối cùng, Le Prince nhận ra rằng, ông sẽ phải sử dụng một ống kính duy nhất. Nhưng việc này cũng không đơn giản, hình ảnh sẽ bị mờ do chuyển động trong quá trình phơi sáng. Vì thế, ông đã làm một chiếc kẹp để dừng phim trước khi màn trập mở ra để lộ ảnh.

Vào ngày 14/10/1888, với chiếc máy ảnh mới này, Le Prince đã tập hợp gia đình gồm vợ ông, con trai Adolphe, bố mẹ vợ Joseph và Sarah Whitley tại Oakwood Grange, Roundhay (Anh), yêu cầu họ làm điều gì đó một cách tự nhiên, trong khi ông ghi hình bằng chiếc máy ảnh mới của mình.

Cả nhóm đi vòng quanh và cười với nhau một cách hồn nhiên. Bản ghi này đã trở thành hình ảnh chuyển động trên phim sớm nhất và còn lưu giữ cho đến ngày nay.

Tuy nhiên, theo Le Prince, việc ghi hình ảnh trên phim chỉ mới là một nửa vấn đề. Thử thách chính của ông là biến bộ sưu tập ảnh tĩnh thành ảnh chuyển động, bằng cách chiếu chúng liên tiếp lên tường.

Sau nhiều năm kiên nhẫn theo đuổi, mùa Hè năm 1889 đã mang lại hy vọng cho ông: Các tấm nhựa cellulose dẻo trở nên hữu ích. Cắt thành các dải và đục lỗ, chúng có khả năng chiếu ổn định. Ông Louis gửi tin vui này đến vợ, cho biết sẵn sàng đoàn tụ với gia đình, công bố phát minh này với thế giới.

Mất tích bí ẩn

Vào tháng 9/1890, Le Prince quay trở lại New York (Mỹ) nơi mà vợ và các con ông đến cư ngụ trong ba năm qua. Vợ cùng các con ông đã thuê và tân trang một dinh thự xuống cấp, từng là trụ sở ở Manhattan của ngài George Washington, làm nơi ra mắt các đoạn phim của ông. Trong khi mọi việc cho buổi chiếu ra mắt này sẵn sàng thì ông lại quyết định đi thăm anh trai mình ở Dijon (Pháp).

Vào ngày 16/9/1890, từ Dijon, Le Prince lên tàu trở về Paris, nhưng khi tàu đến, bạn bè không thấy ông trên tàu và cả hành lý cũng mất dạng. Le Prince cũng không đến London hoặc New York. Người cuối cùng nhìn thấy ông là người anh trai đi tiễn ông ở ga.

Cảnh sát tiến hành điều tra nhưng không tìm thấy thi thể của Le Prince và năm 1897, ông chính thức được tuyên bố là đã chết. Người vợ góa của Le Prince cho rằng có âm mưu ám hại ông, có thể là từ một trong nhiều đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực phát minh, nhưng không có bằng chứng cụ thể nào được đưa ra.

7 năm sau khi Le Prince mất tích, Thomas Edison tìm cách để được ghi nhận là người đầu tiên phát minh ra máy quay phim chuyển động. Người vợ góa và con trai của Le Prince đã cố gắng đấu tranh trước tòa, bảo vệ quyền lợi cho ông, thế nhưng tòa án đã ra phán quyết, thừa nhận Edison là người phát minh ra điện ảnh và bác bỏ sự hợp lệ tất cả tác phẩm của Le Prince.

Le Prince hầu như bị lãng quên khi biến mất trước buổi trình diễn công khai đầu tiên về thành quả của mình. Ông cũng chưa bao giờ giới thiệu phát minh của mình với bất kỳ hiệp hội nhiếp ảnh, tổ chức khoa học hay công chúng nào.

Do đó, Thomas Edison được ghi nhận ở Mỹ là người phát minh ra điện ảnh, trong khi ở Pháp, anh em nhà Lumière được ca ngợi là người đầu tiên sáng tạo thiết bị Cinématographe (máy chiếu bóng).