Cái cây cô đơn nhưng mạnh mẽ
Cây Ténéré là một cây keo, giống cây không quá khan hiếm trên trái đất này. Nhưng nó lại đặc biệt đến nỗi được đặt tên và trở thành một biểu tượng, vì Ténéré là “cái cây cô độc nhất thế giới” trong nhiều thập kỷ.
Ở những vùng khí hậu ôn đới và nhiệt đới trên thế giới, thật dễ dàng để coi cây cối là điều hiển nhiên. Nhưng ở quốc gia Niger thuộc vùng sa mạc Sahara, một trong những nơi nóng bức khắc nghiệt nhất trên Trái đất, cây cối là một sự tồn tại xa xỉ.
Đây là cây keo bình thường nhưng cũng đặc biệt nhất thế giới.
Cây Ténéré mọc gần một cái giếng ở giữa sa mạc. Trước đây, tại nơi này vốn có một lùm cây “bầu bạn” cũng Ténéré. Thế nhưng càng ngày, khi khí hậu của khu vực ngày càng nóng và khô hơn, chỉ còn một cây sống sót và thậm chí sống lâu. Ténéré trong nhiều thập kỷ là cái cây bị cô lập nhất trên Trái đất. Trong phạm vi 150 km vuông quanh nó, không một cái cây nào khác tồn tại được.
Cây keo trường tồn nằm dọc theo một tuyến đường vận chuyển muối khá đông đúc, nhưng nó vẫn phát triển tốt. Những người du mục Touareg trong vùng coi Ténéré là cây linh thiêng. Không cành nào của nó bị chặt làm củi, và không con lạc đà nào được phép ăn lá của nó. Người bản địa còn tổ chức các nghi lễ tâm linh truyền thống trước Ténéré. Nó là biểu tượng của sức sống mãnh liệt bất chấp hoàn cảnh khó khăn bên ngoài. Ténéré đã sống như một phép màu.
Ténéré được người bản xứ tôn thờ vì sự tồn tại nhiệm màu của nó.
Làm thế nào mà một cái cây có thể sinh trưởng trong môi trường khắc nghiệt như vậy? Khi người ta đào một cái giếng gần cái cây vào năm 1938, các chuyên gia đã quan sát thấy rễ của cây đâm xuyên qua lớp cát dài hơn 30 mét để tiếp cận với nước. Nguồn nước ngầm này đã tồn tại khoảng 300 năm vào thời điểm được phát hiện. “Ngọn hải đăng sống” này của Niger nổi tiếng đến mức nó luôn được đánh dấu trên bản đồ quốc gia, bất kể tỷ lệ của chúng nhỏ đến đâu.
Cây Ténéré nổi tiếng đến thế không chỉ đơn thuần vì sự cô độc của mình. Nó là một điểm định hướng quan trọng ở trung tâm sa mạc Sahara. Các tài xế, người đi qua Sahara khu vực này sẽ sử dụng Ténéré để định hướng đường đi, tránh bị lạc. Nó là cột mốc duy nhất trong một bãi cát rộng lớn vô tận mênh mông.
Ténéré là “ngọn hải đăng” giữa sa mạc chỉ lối cho bất kỳ ai đi ngang qua.
Cái chết của Ténéré
Ténéré sống sót qua được hàng chục năm nắng nóng như thiêu như đốt, sống sót qua được thời gian đằng đẵng đứng một mình giữa sa mạc rộng lớn, sống sót qua được bao biến động, thế nhưng nó cuối cùng lại chết vì… một người say rượu. Vào năm 1973, một tài xế xe tải người Libya đã bất cẩn đâm xe vào gốc cây và Ténéré bị hạ gục.
Ngày nay, du khách đến thăm cây Ténéré chỉ nhìn thấy một tác phẩm điêu khắc bằng kim loại giống như cái cây cũ được đặt ở đúng vị trí cây keo từng đứng. Thế nhưng nó chỉ là một cây cột buồn bã, có gai và không có chút vẻ duyên dáng buồn bã nào của Ténéré. Còn cái xác của cái cây đáng thương hiện đang “yên nghỉ” tại bảo tàng quốc gia ở Niamey, Niger.
Ở nơi Ténéré từng sống chỉ còn là cây cột kim loại mô phỏng.
Thân cây đã chết giờ được "cất" trong viện bảo tàng.
Dù đã chết từ lâu, “cái cây cô đơn nhất thế giới” vẫn sống trong văn hóa đại chúng. Nó được trưng bày trong viện bảo tàng, được xuất hiện trong những tác phẩm nghệ thuật như bộ phim La Gran final (2006) của Đức. Nhưng quan trọng hơn hết thảy, Ténéré vĩnh viễn luôn là biểu tượng của sức sống mãnh liệt và đồng thời cũng là lời cảnh báo cho thấy con người đã tàn phá thiên nhiên đến thế nào.
Nguồn: Wired, CNTraveler
