Xả thải hay nhận chìm?
Giải thích về lý do tại sao dùng từ nhận chìm, ông Sơn cho biết: khái niệm “nhận chìm vật chất” là một khái niệm chính thức đã được quy ước trong Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 mà Việt Nam là thành viên.
Theo quy định của Luật Tài nguyên Môi trường Biển & Hải đảo (TMMTB&HĐ) của Việt Nam và Công ước của Liên Hiệp Quốc thì nhận chìm là sự trút bỏ có ý thức xuống biển các loại chất thải, chất trơ, chất nạo vét…
Trong đó, Luật TNMTB&HĐ đã quy định cụ thể về việc nhận chìm, về vật chất được nhận chìm, trình tự thủ tục và cấp có thẩm quyền cấp phép nhận chìm”.
Ông Sơn cho biết thêm, mặc dù Việt Nam chưa có kinh nghiệm về quản lý nhận chìm, nhưng cơ sở để Bộ TN-MT nghiên cứu xây dựng Luật TNMTB&HĐ quy định cụ thể việc nhận chìm, là căn cứ vào kinh nghiệm của quốc tế và Nghị định thư London 1996.
Do vậy những quy định của Luật này đều tương tự như các quy định của quốc tế.
Giải thích vật chất nhận chìm có phải là chất thải hay không, ông Sơn cho biết Luật quy định có trường hợp là chất thải, nhưng cũng có trường hợp không là chất thải. Riêng chất nhận chìm tại Vĩnh Tân không phải là chất thải từ nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân.
“Đây là chất có từ lâu đời dưới biển, nay vì nhu cầu cho tàu vào chúng ta phải đào nó lên và đem chuyển nó đi chỗ khác. Nó là của biển và chúng ta đưa nó về biển” ông Sơn cho biết.
'Cấp phép đúng pháp luật...'
Trình bày trước HĐND tỉnh Bình Thuận ông Sơn nói: "khi nhận được bộ hồ sơ xin nhận chìm của Công ty TNHH Vĩnh Tân 1, Bộ TN-MT đã hết sức thận trọng trong quá trình xem xét.
Mặc dù không có quy định, nhưng Bộ đã thành lập Hội đồng thẩm định hồ sơ cấp phép gồm 22 nhà khoa học, hải dương học, các ngành,… "
Ông Phạm Ngọc Sơn trình bày quan điểm của Bộ TN-MT trước HĐND tỉnh Bình Thuận
Quá trình thẩm định Bộ TN-MT đã bám sát 4 yếu tố theo quy định của Luật: không được là chất chứa phóng xạ, chất độc vượt tiêu chuẩn môi trường; không tác hại ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và nguồn lợi thuỷ sản; không thể lưu giữ trên đất liền hoặc không hiệu quả về KTXH; và thuộc danh mục được phép nhận chìm.
Cả 4 yếu tố này qua thẩm định thì đều đáp ứng, nên theo quy định của pháp luật phải cấp phép nhận chìm cho hồ sơ này.
Về khu vực nhận chìm, theo Luật TNMTB&HĐ, khu vực nhận chìm phải đảm bảo Quy hoạch sử dụng biển và Quy hoạch khai thác bền vững vùng tài nguyên vùng bờ.
Tuy nhiên 2 luật này Việt Nam chưa có, do vậy Bộ TN-MT đã căn cứ vào Báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và đã được phê duyệt từ năm 2014 để làm cơ sở pháp lý cấp phép.
Khó ảnh hưởng Hòn Cau
Trả lời câu hỏi của đại biển Nguyễn Toàn Thiện (Chủ nhiệm Đoàn luật sư Bình Thuận) về chất nhận chìm cụ thể là gì và giải pháp hạn chế tác động của nó, ông Sơn cho biết, theo hồ sơ của Công ty Vĩnh Tân thì chất nhận chìm có hàm lượng 80% là sạn sỏi cát, chỉ có 2% là bùn và sét, còn lại là là vỏ ốc, sò…nên khả năng phát tán ra môi trường biển khi nhận chìm là rất thấp.
Ngoài ra vị trí nhận chìm là vùng sâu hơn rất nhiều so với khu vực Hòn Cau nên việc dịch chuyển vật chất đã nhận chìm ngược lên khu vực Hòn Cau là ít có khả năng xảy ra.
Đại biểu HĐND Nguyễn Toàn Thiện chất vấn tại hội trường
Căn cứ vào điều kiện thời tiết, thuỷ triều, động lực biển…ở khu vực này, Bộ TN-MT đã tính toán cho phép nhận chìm từ tháng 6 – 10 tức vào mùa gió Tây Nam để hạn chế thấp nhất khả năng phát tán, nếu có thì chỉ phát tán ra biển chứ không đi vào phía Hòn Cau.
Ngoài ra ông Sơn cho biết đã yêu cầu Công ty Vĩnh Tân áp dụng giải pháp: Dùng xà lan mở đáy cách mặt biển 5m vận chuyển chất thải đến khu vực nhận chìm để xả xuống biển nhằm hạn chế sóng, gió bề mặt gây phát tán và dùng lưới chắn quây khu vực nhận chìm để ngăn ngừa phát tán.
Bản đồ khu vực nhận chìm chất bùn thải
Về vấn đề hậu kiểm trong quá trình thực hiện, ông Sơn thông báo đã chỉ định Viện Hải dương học tiến hành giám sát độc lập tại 13 điểm quan trắc hằng ngày nhằm nắm các thông số trong nước biển khi thi công nhận chìm.
"Chỉ cần 1 trong 13 vị trí quan trắc trên nếu phát hiện một số liệu vượt quy chuẩn chất lượng môi trường nước thì phải dừng hoạt động nhận chìm ngay" ông Sơn nói.
Về trách nhiệm giám sát, Bộ TN-MT sẽ thành lập tổ công tác liên ngành cùng với tổ giám sát đặc biệt gồm 29 người của UBND tỉnh Bình Thuận và Viện Hải dương học để phối hợp tiến hành giám sát.
"Chúng tôi quan niệm phát triển kinh tế, không đánh đổi môi trường. Tuy nhiên quá trình thực hiện ít nhiều có tác động, vấn đề là làm sao giảm thiểu thấp nhất trong khuôn khổ theo quy định của pháp luật.
Với những giải pháp như vậy chúng tôi tin rằng chúng ta có thể kiểm soát được tình hình. Việc người dân quan tâm đến hoạt động này là rất đúng. Chúng tôi hoan nghênh các đánh giá phản biện của dư luận và các nhà khoa học.
Hiện nay chúng tôi đang bàn với Viện Hàn lâm khoa học đánh giá lại một lần nữa các giải pháp về bảo vệ môi trường trong hoạt động nhận chìm này…".
Về lâu dài có tiếp tục cho nhận chìm tại khu vực này hay không, ông Sơn đề nghị tỉnh Bình Thuận phải nghiên cứu đánh giá, có thể tìm một vị trí khác.
"Hiện nay Vĩnh Tân 2, 3 đã nộp hồ sơ xin nhận chìm 2,4 triệu m3 rồi nhưng có tiếp tục cho hay không thì chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét" ông Sơn cho biết.