Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải (GTVT), tuyến cao tốc tỷ đô trên chậm tiến độ kéo dài chủ yếu do thay đổi cơ chế, chính sách nên dự án không được bố trí vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước (qua VEC), dự phải dừng thi công từ năm 2019 tới nay. Hiện một số nhà thầu đã chấm dứt hợp đồng, yêu cầu chủ đầu tư bồi thường thiệt hại do dừng chờ kéo dài.
Một số gói thầu cao tốc Bến Lức – Long Thành đã hoàn thành, nhưng chưa thể đưa vào sử dụng do còn nhiều gói thầu dở dang, hủy hợp đồng để đấu thầu lại. Dự án tạm dừng thi công từ năm 2019 tới nay do nhiều vướng mắc về nguồn vốn (Ảnh: VEC).
Để gỡ vướng mắc về vốn, tái khởi động dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành, tháng 3 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 41/NQ-CP , thống nhất chủ trương giao VEC tự cân đối, bố trí vốn đối ứng còn lại để tiếp tục triển khai, sớm hoàn thành dự án.
Theo phương án này, VEC dự kiến sẽ bố trí thêm khoảng 758 tỷ đồng làm vốn đối ứng để giải ngân các phần vốn vay ODA còn lại cho dự án. Dù có nghị quyết trên của Chính phủ, nhưng dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành vẫn chưa hết vướng.
Bộ GTVT cho hay, Nghị quyết 41 của Chính phủ không đề cập nội dung nguồn vốn VEC sẽ sử dụng để đối ứng phần còn lại để tiếp tục triển khai dự án cao tốc trên.
Trong khi, theo ý kiến của Bộ Tài chính, số tiền thu phí tạm nhàn rỗi của VEC đang quản lý bản chất là tiền thu hộ để hoàn trả các khoản vay nhà nước đầu tư các tuyến cao tốc. Do chưa tới kỳ trả nợ nên số tiền thu phí trên VEC được tạm giữ, nhưng vẫn là tiền ngân sách Nhà nước. Do đó, nếu dùng tiền thu phí tạm nhàn rỗi VEC đang quản lý để bố trí vốn đối ứng còn lại cho dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành vẫn chưa phù hợp, do không phải vốn chủ sở hữu của VEC.
Để làm rõ nguồn vốn VEC bố trí cho phần đối ứng còn lại, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước đã có văn bản gửi Chính phủ, Bộ Tài chính và kiến nghị Bộ Tài chính có ý kiến thống nhất về việc VEC tự cân đối, bố trí nguồn vốn (gồm cả vốn từ nguồn thu phí chưa trả lại) để hoàn thành các hạng mục còn lại của dự án, bảo đảm cam kết nghĩa vụ trả nợ và đúng quy định pháp luật. Việc giải quyết vướng mắc này là cơ sở để Chính phủ phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành.
Nếu đề xuất gỡ vướng về vốn của VEC kể trên không được chấp thuận, Bộ GTVT cho rằng, cao tốc Bến Lức - Long Thành sẽ tiếp tục bị dừng, giãn tiến độ, chưa xác định được thời điểm hoàn thành. Nếu không sử dụng nguồn vốn từ tiền thu phí đang để lại, VEC không thể huy động được vốn vay nước ngoài cũng như tự sử dụng nguồn vốn hiện có (đã tính toán đầy đủ nghĩa vụ nợ) để đầu tư. Trong khi chờ thủ tục bố trí vốn, VEC đã và đang chủ động tạm ứng nguồn tiền thu phí chưa dùng trả nợ để chi trả cho các nhà thầu thi công cao tốc Bến Lức - Long Thành.
Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành được chia làm 11 gói thầu, tới nay đã hoàn thành gần 81% tổng khối lượng. Trong các gói thầu, có 4 gói thầu đã cơ bản hoàn thành (gồm các gói thầu A2-1, A3, A5, J2); có 2 gói thầu đang tái khởi động thi công lại (gói A7, J1); có 5 gói thầu đã và đang làm thủ tục chấm dứt hợp đồng để tìm nhà thầu khác thay thế (gồm các gói A1, A4, A6, J3, A2-2).
Lũy kế tới nay dự án đã giải ngân được hơn 17.400 tỷ đồng.
Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành dài gần 58km, khởi công tháng 7/2014, điểm đầu ở nút giao cao tốc Trung Lương và vành đai 3 TP HCM (địa phận Long An); điểm cuối giao quốc lộ 51 (Đồng Nai). Tuyến đường được thiết kế giai đoạn một có bốn làn xe, hai làn dừng khẩn cấp, vận tốc 120 km/h.
Tổng mức đầu tư dự án 31.320 tỷ đồng (tương đương hơn 1,6 tỷ USD), từ nguồn vay ODA và đối ứng từ ngân sách nhà nước. Dự án do VEC làm chủ đầu tư. Dự án khởi công năm 2014, ban đầu dự kiến hoàn thành năm 2018, sau đó tiếp tục lùi tiến độ nhiều lần, nay dự kiến phải tới năm 2025 mới xong.