Ngay trước chuyến thăm của quan chức Mỹ, 2 tòa nhà mới vừa hoàn thành xây dựng ở căn cứ của Campuchia được cho nhờ nguồn tài trợ từ Trung Quốc.
Hoạt động xây dựng nhanh chóng 2 tòa nhà tại căn cứ hải quân Ream làm dấy lên mối quan ngại về khả năng Trung Quốc đứng đằng sau đầu tư tài chính để nâng cấp căn cứ Campuchia.
Theo báo cáo hôm 21/5 và được cập nhật vào ngày 28/5 từ Viện Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) của Mỹ, 2 tòa nhà mới dường như mới chỉ được hoàn thành trong vài ngày trước khi Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman thực hiện chuyến thăm tới Campuchia. Căn cứ Ream của Campuchia nằm tại tỉnh Sihanoukville bên bờ vịnh Thái Lan và phía nam Biển Đông.
Hình ảnh vệ tinh phát hiện căn cứ hải quân Ream của Campuchia có 2 tòa nhà mới ngay trước chuyến thăm của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ. (Ảnh: AMTI)
Hình ảnh vệ tinh của AMTI cho thấy, hoạt động phát quang bắt đầu từ sau ngày 17/4, quá trình xây dựng triển khai vào đầu tháng Năm và 2 tòa nhà hoàn thành xây dựng hôm 21/5. Hoạt động mở rộng tại căn cứ Ream còn bao gồm 1 cảng mới và 1 cơ sở sửa chữa tàu.
“Tốc độ xây dựng quá nhanh và thiếu minh bạch ở căn cứ Ream tiếp tục làm dấy lên mối nghi ngờ về hoạt động nâng cấp phục vụ lợi ích cho Trung Quốc và Campuchia. Những mối lo ngại này sẽ trở thành đề tài thảo luận khi Thứ trưởng Mỹ Sherman có mặt ở Phnom Penh”, báo cáo của AMTI nhấn mạnh.
Bà Sherman thực hiện chuyến thăm tới Phnom Penh và gặp Thủ tướng Hun Sen vào hôm nay (1/6). Đây là một phần trong chuyến công du 11 ngày của bà Sherman tới Brussels, Ankara, Jakarta, Bangkok và Honolulu.
Vào năm 2020, các bức ảnh vệ tinh từng tiết lộ những cơ sở được Mỹ tài trợ nằm ở căn cứ hải quân Ream đã bị phá hủy. Điều này khiến Mỹ lo ngại Campuchia mở đường cho quân đội Trung Quốc tiếp cận cơ sở hải quân. Cũng trong năm ngoái, một số báo cáo cho biết Trung Quốc và Campuchia đã ký kết “thỏa thuận bí mật” nhằm cho phép Bắc Kinh đưa binh sĩ, lưu trữ vũ khí và neo đậu tàu chiến ở căn cứ hải quân Ream.
Mối quan ngại trên vẫn không hề nguôi dù một số quan chức Campuchia đã lên tiếng khẳng định việc phá bỏ các tòa nhà mà Mỹ tài trợ ở căn cứ Ream không liên quan tới kế hoạch xây dựng của Trung Quốc. Giới chức Campuchia cũng nhấn mạnh, họ chỉ di dời cơ sở tới một vị trí thích hợp hơn để có thêm đất mở rộng cơ sở. Nhưng điều này là không hợp lý bởi các công trình của Mỹ tại căn cứ Ream mới chỉ hoàn thành vào năm 2017, nhưng đến năm 2020 lại phải phá dỡ để nâng cấp.
Ông Bunna Vann, nhà nghiên cứu tại Viện Hợp tác và Hòa bình Campuchia, cho hay hoạt động xây dựng các tòa nhà mới dưới sự hỗ trợ của Trung Quốc “gần như nằm ở cùng khu vực mà các tòa nhà của Mỹ đã bị phá bỏ. Điều này cho thấy, Trung Quốc là lý do chính khiến Campuchia cho phá hủy các tòa nhà được Mỹ tài trợ”.
“Chuyện này sẽ khiến Mỹ cảm thấy phiền lòng hơn với Campuchia và làm phức tạp thêm mối quan hệ Mỹ - Campuchia”, ông Vann nói.
Nhà nghiên cứu Sovinda Po tại Viện Hợp tác và Hòa bình Campuchia cũng cho rằng thời gian dự án xây dựng hoàn thành cho thấy Phnom Penh “đang dùng quân bài Trung Quốc với Mỹ”.
“Mục đích chính là để Campuchia có thêm ưu thế trong quá trình đàm phán với Mỹ”, ông Po nhận định.
Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia lâu nay bị Mỹ nghi ngờ. Mới đây nhất, tại hội nghị trực tuyến Tương lai châu Á diễn ra từ ngày 20-21/5, Thủ tướng Campuchia Hun Sen một lần nữa khẳng định theo hiến pháp, Phnom Penh không cho phép sự tồn tại của các căn cứ quân sự nước ngoài tại Campuchia.
Còn hồi tuần trước, Bộ Thương mại Campuchia cho hay giao dịch thương mại Trung Quốc – Campuchia đã đạt 3 tỉ USD trong 4 tháng đầu năm nay, tăng 19,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, hoạt động xuất khẩu từ Campuchia sang Trung Quốc cũng đạt 424 triệu USD từ tháng 1 – 4/2021, tăng 42% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo ông Vann, sự thiếu minh bạch trong quá trình xây dựng nhanh chóng 2 tòa nhà mới ở căn cứ hải quân Ream trở thành mối đe dọa chiến lược với Campuchia, bởi không quốc gia nào lại cho phép nước khác vào hỗ trợ xây dựng căn cứ quân sự.
“Trong tình huống xấu nhất, chuyện này có thể đẩy Campuchia vào cuộc chiến cạnh tranh địa chính trị giữa Mỹ - Trung”, ông Vann nói.