Chi 17 tỉ chống sạt lở cho… 5 hộ dân
Núi Van Cà Vãi cao 54m, nằm tại tổ dân phố Làng Dầu (thị trấn Di Lăng, huyện Sơn Hà , tỉnh Quảng Ngãi). Dưới chân núi có 5 hộ dân với 24 nhân khẩu và tuyến đường DH77 nối trung tâm huyện với xã Sơn Bao.
Đầu 2021, núi Van Cà Vãi bị sạt lở, đến tháng 6/2021, huyện Sơn Hà đã đầu tư 3 tỉ đồng để thi công khẩn cấp chống sạt lở . Tháng 10/2022, dự án hoàn thành. Tuy nhiên, mùa mưa năm 2023, núi Van Cà Vãi tiếp tục sạt lở, 5 hộ dân sống dưới chân núi phải tháo chạy trong đêm .
" Bạt núi " để chống sạt lở.
Năm 2024, huyện Sơn Hà lại tiếp tục đầu tư thêm 14 tỉ đồng để “bạt núi” thi công khẩn cấp chống sạt lở. Kinh phí lấy từ nguồn vốn của TƯ hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, sạt lở năm 2023 trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi .
Đây là dự án thuộc nhóm C, công trình hạ tầng kỹ thuật cấp IV. Theo đó, sẽ bạt mái taluy giảm tải phía trên đỉnh đồi, xây tường chắn rọ đá dưới chân, làm rãnh thu nước…
Dự án khởi công ngày 15/7, dự kiến hoàn thành trước ngày 31/10/2024. Tuy nhiên, khi dự án dần hình thành cũng là lúc xuất hiện ý kiến trái chiều. Nhiều ý kiến cho rằng phương án bạt núi, phủ bê tông chống sạt lở sẽ không hiệu quả. Mặt khác, việc chi tổng cộng 17 tỉ đồng chống sạt lở, bảo vệ 5 ngôi nhà không hiệu quả bằng việc di dời dân vào khu tái định cư ( TĐC ).
Sao không di dời 5 hộ dân...?
Ông Lê Hồng Anh - Phó Giám đốc Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất huyện Sơn Hà, đại diện chủ đầu tư dự án thông tin, trước khi thực hiện dự án, chính quyền địa phương đã tính phương án di dời dân đến khu TĐC. Tuy nhiên, qua nhiều lần họp lấy ý kiến, một số hộ dân không đồng ý di dời .
Cụ thể, một số hộ dân dưới chân núi không chịu di dời về nơi TĐC, mà xác định ở lại, mùa mưa “tự di chuyển, tự chịu trách nhiệm”. Nguyên nhân là nơi TĐC chỉ được bố trí 100m2 đất/hộ, trong khi diện di dời do sạt lở thì không được đền bù về nhà, đất, và còn vì nơi ở hiện tại gần với đất sản xuất. Ngoài ra, trên đỉnh núi hiện có trụ điện thuộc đường dây 110 kV nằm trong bán kính xử lý sạt lở, nhưng chưa có biện pháp di dời.
Do người dân không đồng tình di dời nên huyện Sơn Hà thực hiện phương án chống sạt lở núi . Theo chủ đầu tư, dự án này không chỉ bảo vệ 5 hộ dân mà còn ngăn chặn sạt lở gây chia cắt tuyến đường DH77 nằm sát chân núi. “Tuyến đường DH77 nối trung tâm huyện Sơn Hà với xã Sơn Bao, thủy điện Nước Trong và 1 trường tiểu học, nếu sạt lở xảy ra, tuyến đường này có thể bị chia cắt”, ông Anh chia sẻ.
Mái taluy được giật thành 9 cấp.
Những rãnh thu nước từ đỉnh xuống chân núi.
Tháng 6/2024, lãnh đạo Cục Đê điều, phòng chống thiên tai (Bộ NN&PTNT) về kiểm tra tại điểm sạt lở núi Van Cà Vãi và cho rằng, giải pháp thiết kế không đảm bảo, nguy cơ tái sạt lở rất cao. Lãnh đạo cục cũng yêu cầu phải di dời trụ điện nói trên để gia cố sạt lở.
Mới đây, do không yên tâm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền đã giao Sở NN&PTNT kiểm tra, báo cáo những vấn đề liên quan đến dự án khẩn cấp này.
Qua nhiều cuộc họp, UBND huyện Sơn Hà báo cáo và được tỉnh cho chủ trương không thực hiện TĐC, chỉ thực hiện gia cố chống sạt lở núi Van Cà Vãi. Nhưng do địa hình, địa chất nơi đây phức tạp, không thể tìm được đơn vị thiết kế tại Quảng Ngãi.
"Không thể đảm bảo sẽ không xảy ra sạt lở..."
Về ý kiến bạt núi chống sạt lở theo nhiều người là quá rủi ro , ông Anh cho rằng, đây là phương án tối ưu. Chủ đầu tư đã mời các chuyên gia, đơn vị đầu ngành trong lĩnh vực nền, móng công trình hỗ trợ khảo sát, lập phương án thiết kế.
Các công nhân đang thi công.
“Chúng tôi đã nhờ Trung tâm Nghiên cứu, Ứng dụng và Tư vấn kỹ thuật nền móng thuộc Đại học Bách khoa Đà Nẵng thẩm tra báo cáo kinh tế kỹ thuật, bản vẽ thiết kế của dự án”, ông Anh nói thêm.
Theo phương án thiết kế, đơn vị thi công sẽ bóc hơn 40.000m3 đất, đá liên kết yếu trên bề mặt. Mái taluy được giật thành 9 cấp , trên mặt các cấp có hệ thống rãnh thu gom nước, chống nước thấm trực tiếp xuống bề mặt công trình. Nước sẽ được gom về 2 phía của mái taluy và dẫn xuống dưới theo các rãnh thu nước dọc.
Nhà các hộ dân phía dưới chân núi Van Cà Vãi.
Tuy nhiên, dù triển khai 2 dự án chống sạt lở tại Van Cà Vãi với tổng kinh phí 17 tỉ đồng, nhưng vấn đề đảm bảo sự an toàn của người dân trong thời gian tới (khi dự án thứ 2 đưa vào sử dụng) vẫn là mối hoài nghi, chưa có câu trả lời chắc chắn.
Chủ đầu tư cũng thừa nhận, sạt lở diễn biến rất phức tạp nên không thể đảm bảo sẽ không xảy ra sạt lở . Tuy nhiên, việc bóc lớp đất bề mặt, giật cấp giúp giảm tải, đảm bảo khung sạt trượt nằm trong mức an toàn. Do đó, nếu có sạt lở cũng sẽ ở quy mô nhỏ, đảm bảo an toàn cho các nhà dân, đường giao thông dưới chân núi.