1. Năm sự tuyệt chủng hàng loạt trước đây của Trái Đất
Sự kiện tuyệt chủng Ordovic, 443 triệu năm trước
Một kỷ băng hà nghiêm trọng đã khiến mực nước biển giảm 100m, xóa sổ 60-70% tất cả các loài sinh vật biển nổi bật vào thời điểm đó. Rồi ngay sau khi băng tan khiến các đại dương bị thiếu oxy. Đây được đánh giá là sự tuyệt chủng lớn thứ 2 trong số 5 sự tuyệt chủng trong lịch sử Trái Đất xét về tỷ lệ chi bị tuyệt chủng và là sự kiện lớn thứ 2 trong lịch sử tuyệt chủng sinh vật trên Trái Đất.
Sự kiện tuyệt chủng Devon muộn, 360 triệu năm trước
Một sự kiện biến đổi khí hậu lộn xộn kéo dài, một lần nữa đánh vào cuộc sống ở vùng biển nông rất khó khăn, giết chết 70% các loài trong đó có gần như tất cả các loài san hô.
Sự kiện tuyệt chủng kỷ Permian-Triassic, 250 triệu năm trước
Đây là vụ tuyệt chủng khủng khiếp nhất trong lịch sử sinh học, giết chết 57% số họ và 83% số chi (trong đó có 53% số họ và 84% số chi sinh vật biển). Sự kiện này đã tiêu diệt hoàn toàn khỏi Trái Đất 96% số loài sinh vật biển và 70% số loài sống trên cạn, bao gồm cả động vật có xương sống , côn trùng và thực vật.
Nó đã có tác động mạnh mẽ đến quá trình tiến hóa trên Trái Đất. Ở biển, nhóm động vật sống cố định đã giảm từ 67% xuống còn 50% trong tổng số động vật biển.
Sự kiện tuyệt chủng kỷ Triassic-Jurassic, 200 triệu năm trước
Ba phần tư các loài đã bị mất, một lần nữa rất có thể là do một vụ nổ núi lửa khổng lồ khác. Khoảng 23% số lượng họ và 48% số chi (bao gồm 20% số họ và 55% số chi sinh vật biển) tuyệt chủng.
Trên mặt đất, phần lớn các sinh vật thuộc nhóm bò sát thuộc phụ lớp thằn lằn cổ (Archosauria) ngoại trừ khủng long đều tuyệt chủng. Bên cạnh đó là sự biến mất của hầu hết sinh vật thuộc nhóm bò sát thuộc bộ thằn lằn cung thú (Therapsida) và phần lớn động vật lưỡng cư . Nó để lại Trái đất cho khủng long thống trị và phát triển.
Sự kiện tuyệt chủng Creta, đại học, 65 triệu năm trước
Nguyên nhân do một thiên thạch khổng lồ tác động đến Mexico, ngay sau khi núi lửa lớn phun trào ở Ấn Độ ngày nay. Khoảng 17% số họ, 50% số chi và 75% số loài đã tuyệt chủng sau biến cố này. Sự kiện này đánh dấu chấm dứt thời kì thống trị của khủng long, mở ra con đường cho sự phát triển của động vật có vú và chim trở thành những sinh vật thống trị mặt đất.
Nó cũng tiêu diệt một lượng lớn các loài sinh vật cố định ở biển (như san hô, chân ngỗng...) khiến số lượng các loài này giảm xuống còn 33%.
Bộ xương hoá thạch khủng long, loài đã tuyệt chủng (Ảnh: History.com)
2. Sự tuyệt chủng thứ 6, con số đáng báo động
Sự hủy diệt sinh học của con người trong những thập kỷ gần đây chính là sự tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu trong lịch sử Trái đất đang diễn ra và nghiêm trọng hơn so với trước đây. Nhiều nhà bảo tồn đã cảnh báo trong nhiều năm rằng một sự kiện tuyệt chủng hàng loạt gần giống với sự kiện quét sạch khủng long đang xảy ra khi con người đang phá hủy môi trường sống.
Các nhà khoa học phát hiện ra rằng một phần ba trong số hàng ngàn loài bị mất quần thể không được cảnh báo trước đó là có nguy cơ tuyệt chủng và có tới 50% tất cả các loài động vật đã bị xóa sổ khỏi Trái Đất trong những thập kỷ gần đây.
Dữ liệu chi tiết cho biết gần một nửa động vật có vú trên cạn đã mất 80% phạm vi hoạt động của chúng trong thế kỷ 20. Các nhà khoa học tìm thấy hàng tỷ quần thể động vật có vú, chim, bò sát và lưỡng cư đã biến mất trên khắp hành tinh, khiến họ nói rằng sự tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu đã tiến triển hơn nhiều so với suy nghĩ.
Tỷ lệ tuyệt chủng của các loài trong thế kỷ 20 cao hơn tới 100 lần so với mức không có tác động của con người. 477 động vật có xương sống đã tuyệt chủng kể từ năm 1900, thay vì 9 loài theo dự đoán một cách tự nhiên.
Sự hủy diệt sinh học rõ ràng sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng về sinh thái, kinh tế và xã hội. Cuối cùng, loài người sẽ phải trả giá rất đắt cho sự tàn lụi của tập hợp sự sống duy nhất mà chúng ta biết trong vũ trụ.
3. Bản sửa lỗi đáng được xem xét
Bản đề xuất giống kiểu Thỏa thuận Paris có mục tiêu chống lại sự mất mát của các hệ sinh thái và động vật hoang dã quan trọng đối với tương lai của loài người sẽ diễn ra trước hội nghị thượng đỉnh tháng Mười của Liên Hợp Quốc.
Theo một bản dự thảo thỏa thuận của Liên Hợp Quốc về tự nhiên gần một phần ba đại dương và đất đai của thế giới cần được bảo vệ vào cuối thập kỷ này để ngăn chặn và đảo ngược sự suy giảm đa dạng sinh học có nguy cơ cho sự sống còn của nhân loại.
Con tàu cứu các loài khỏi sự tuyệt chủng (Ảnh: Corbis)
Để chống lại những gì các nhà khoa học đã mô tả là sự kiện tuyệt chủng hàng loạt lần thứ sáu trong lịch sử Trái Đất, đề xuất đặt ra thời hạn 2030 để bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái và động vật hoang dã thực hiện các dịch vụ quan trọng cho con người.
Văn bản được soạn thảo bởi Công ước Liên hiệp quốc về Đa dạng sinh học, dự kiến sẽ được các chính phủ thông qua vào tháng 10 tại một hội nghị thượng đỉnh quan trọng của Liên hợp quốc tại thành phố Côn Minh của Trung Quốc. Nó xuất hiện sau khi phần lớn các quốc gia không đạt được các mục tiêu trong thập kỷ trước đã được thống nhất tại tỉnh Aichi, Nhật Bản vào năm 2010.
Cùng với việc kêu gọi cam kết bảo vệ ít nhất 30% hành tinh, kế hoạch dự thảo 20 điểm, được ví như thỏa thuận Paris năm 2015 về khủng hoảng khí hậu, nhằm mục đích đưa ra các biện pháp kiểm soát các loài xâm lấn và giảm ô nhiễm từ chất thải nhựa và dư thừa dinh dưỡng 50%.
Văn bản dự thảo đã được hoan nghênh bởi các nhà vận động môi trường, những người đã kêu gọi các chính phủ coi các mục tiêu được nêu trong hiệp định là mức tối thiểu chấp nhận được để nhắm tới.
Giám đốc của Chiến dịch vì thiên nhiên, Brian O'Donnell, cho biết: "Dự thảo cho thấy các quốc gia đang lắng nghe và họ nhận ra vai trò ngày càng quan trọng của việc bảo vệ đất, nước; phải đối mặt với biến đổi khí hậu, ngăn chặn sự tuyệt chủng của động vật hoang dã và hỗ trợ người dân cùng cộng đồng địa phương. Đây là bước đầu tiên rất đáng khích lệ."
Nhiều công việc vẫn phải được thực hiện trong những tháng tới để đảm bảo rằng quyền của người bản địa được nâng cao; các mục tiêu tài chính và bảo tồn táo bạo được đưa vào thỏa thuận cuối cùng.
Đến năm 2030, việc buôn bán các loài hoang dã phải hợp pháp và bền vững. Theo tài liệu dự thảo, cũng nhằm thúc đẩy sự tham gia đầy đủ và hiệu quả của người dân bản địa và cộng đồng địa phương trong việc ra quyết định về đa dạng sinh học.
Thỏa thuận theo kế hoạch là một phần của khuôn khổ quốc tế dài hạn nhằm đảm bảo đa dạng sinh học được định giá và bảo tồn bền vững vào năm 2050.
Enric Sala, nhà thám hiểm tại National Geographic, và đồng tác giả của Thỏa thuận Tự nhiên Toàn cầu , cho biết: "Nếu được thông qua, mục tiêu này có thể đạt được những gì con cái chúng ta đã kêu gọi Chính phủ làm - hãy lắng nghe khoa học. Nếu chúng ta ở dưới 1,5 độ C (2,7 độ F), chúng ta có thể ngăn chặn sự tuyệt chủng của 1 triệu loài và sự sụp đổ của hệ thống hỗ trợ sự sống cho con người, chúng ta cần bảo vệ những vùng hoang dã còn nguyên vẹn của mình và đảm bảo ít nhất 30% đất đai và đại dương của chúng ta được bảo vệ đến năm 2030."
Nhưng đây là sàn chứ không phải trần. Bây giờ mọi Chính phủ trên Trái Đất phải đứng sau sứ mệnh táo bạo này và vượt qua một thỏa thuận toàn cầu về tự nhiên trong năm nay.
Vào tháng 5/2019, các nhà khoa học hàng đầu thế giới đã cảnh báo rằng thiên nhiên đang bị hủy diệt với tốc độ cao gấp hàng trăm lần so với mức trung bình trong 10 triệu năm trước do hoạt động của con người.
Sự phá hủy các rạn san hô, rừng mưa nhiệt đới và các hệ sinh thái quan trọng khác đã khiến xã hội loài người lâm nguy, với các báo cáo của tác giả cảnh báo về những hậu quả đáng ngại như vụ thiếu nước ngọt và bất ổn khí hậu trừ khi hành động cực đoan được thực hiện.