Như đã biết nhiều hóa thạch ghi nhận cho thấy chim là loài khủng long có lông vũ, tiến hóa từ một nhóm lớn hơn là khủng long chân thú vào thế địa chất Jura muộn. Sau đó loài chim tiếp tục sống sót sau sự kiện tuyệt chủng 66 triệu năm trước và phát triển đa dạng hơn cho tới ngày nay.
Do đó, chim là hậu duệ duy nhất còn sót lại ngày nay của khủng long và trên thực tế khủng long chưa hề tuyệt chủng.
Hình dạng não của một hóa thạch chim mới được phát hiện gần đây có thể giải thích cách tổ tiên của loài chim hiện đại sống sót sau cuộc tuyệt chủng hàng loạt, giết chết các loài khủng long khác.
Trưởng nhóm nghiên cứu Christopher Torres cho biết: "Các loài chim đang tồn tại có bộ não phức tạp hơn bất kỳ loài động vật nào đã biết, ngoại trừ động vật có vú. Hóa thạch mới cho phép chúng tôi xác minh bộ não có đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại của chúng hay không?".
Hóa thạch 70 triệu năm tuổi chứa hộp sọ gần như hoàn chỉnh, giúp các nhà nghiên cứu có thể nghiên cứu chi tiết não của loài chim có tên Ichthyornis, sống vào cuối kỷ Phấn trắng. Ichthyornis có hình dáng giống chim hải âu nhưng đã tuyệt chủng cùng với các loài khủng long khác.
Ichthyornis có cả đặc điểm gia cầm và không gia cầm tương tự như khủng long. Ví dụ, chúng có bộ hàm đầy răng và mỏ nhọn. Sử dụng dữ liệu hình ảnh CT, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một bản sao 3D não chim để so sánh nó với các loài chim sống và cả với họ hàng khủng long xa.
Phân tích cho thấy bộ não của Ichthyornis có nhiều điểm tương đồng với khủng long hơn là với các loài chim sống. Theo nghiên cứu, bán cầu đại não (nơi hình thành các chức năng nhận thức cao hơn như lời nói, suy nghĩ và cảm xúc ở người) ở loài chim hiện đại lớn hơn nhiều so với ở Ichthyornis.
Điều này có nghĩa là chìa khóa để sống sót sau cuộc đại tuyệt chủng hàng loạt có thể là não trước đã phát triển hơn so với Ichthyornis và các dòng họ khủng long đã tuyệt chủng khác.
Torres cho biết: "Nếu một đặc điểm nào đó của não ảnh hưởng đến khả năng sống sót, chúng tôi hy vọng nó đang xuất hiện ở những loài còn sống và thiếu trên các loài đã tuyệt chủng như Ichthyornis. Đó chính xác là những gì chúng ta thấy ở đây".
Rất hiếm khi các nhà cổ sinh vật học tìm thấy hộp sọ của các loài chim và khủng long thời kỳ đầu vẫn còn nguyên vẹn và được bảo quản khá tốt. Kết quả là các nhà khoa học có thể khai thác nhiều thông tin về bộ não của các loài chim cổ đại.
Đồng tác giả nghiên cứu, giáo sư Julia Clarke cho biết: "Ichthyornis là chìa khóa để làm sáng tỏ bí ẩn đó. Hóa thạch này giúp đưa chúng ta đến gần hơn với việc trả lời một số câu hỏi dai dẳng liên quan đến các loài chim đang tồn tại và khả năng sống sót của chúng với các loài khủng long".
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances mới đây.