Năm ngoái, trong bầu khí quyển của hành tinh giống như Trái Đất này - Sao Kim, người ta đã tìm thấy các phân tử có thể được tạo ra bởi các dạng sống - đây từng được coi là dấu hiệu của sự sống. Thế nhưng nghiên cứu mới đây dường như xóa tan hy vọng của con người về sự tồn tại của sự sống trên Sao Kim.
Nghiên cứu mới này phân tích kết quả đo đạc thu được từ tàu thăm dò bay qua bầu khí quyển của Sao Kim và thu thập dữ liệu về nhiệt độ, độ ẩm và áp suất trong đám mây axit sulfuric đậm đặc bao quanh Sao Kim. Dựa trên những dữ liệu này, các nhà khoa học có thể tính toán được "hoạt động của nước", tức là áp suất nước ở mức một phân tử đơn lẻ trong đám mây - là một trong những yếu tố hạn chế sự tồn tại của sự sống trên Trái Đất.
"Bằng cách quan sát nồng độ hiệu quả của các phân tử nước trong những đám mây này, chúng tôi nhận thấy rằng ngay cả đối với những sinh vật có sức sống mạnh mẽ nhất trên Trái Đất cũng không thể tồn tại được ở đây bởi nồng độ của các phân tử nước trên hành tinh này chỉ bằng một phần trăm nồng độ nước mà chúng cần để tồn tại", John Hallsworth, một nhà vi sinh vật học tại Đại học Queen’s University Belfast, Vương quốc Anh, cho biết trong một cuộc họp báo. "Đây là một khoảng cách lớn mà sự sống không thể vượt qua".
Những phát hiện này có thể khiến các nhà nghiên cứu về Sao Kim thất vọng. Tháng 9 năm ngoái, họ phát hiện ra phosphine trong bầu khí quyển của Sao Kim. Đây là một hợp chất bao gồm các nguyên tử phốt pho và hydro, có thể liên kết với các dạng sống trên Trái Đất. Họ đã cảm thấy cực kỳ phấn khích bởi khám phá này. Vào thời điểm đó, các nhà nghiên cứu tin rằng phosphine có thể được tạo ra bởi các vi sinh vật sống trong các đám mây của hành tinh này.
Holsworth cho biết, trên Trái Đất, vi sinh vật có thể tồn tại và sinh sôi trong các giọt nước trong khí quyển ở nhiệt độ thích hợp. Tuy nhiên, dựa trên dữ liệu từ nhiều tàu thăm dò Sao Kim, nghiên cứu mới này phát hiện ra rằng khả năng tồn tại những sinh vật sống trong các đám mây của Sao Kim là bằng không.
Holsworth cho biết thêm: "Các hệ thống sống, bao gồm cả vi sinh vật, được cấu tạo chủ yếu bởi nước. Không có quá trình hydrat hóa, chúng không thể hoạt động và không thể sinh sản. Nghiên cứu về các vi sinh vật sống trong điều kiện khắc nghiệt trên Trái Đất cho thấy sự sống có thể tồn tại ở nhiệt độ âm 40 độ C. Đối với hoạt độ nước (trong khoảng từ 0 đến 1), ngưỡng có thể sống sót thấp nhất là 0,585. Trong khi đó hoạt độ nước của các phân tử trong các đám mây trên Sao Kim chỉ là 0,004."
Một trong những đồng tác giả của nghiên cứu, Chris McKay, nhà sinh vật học thiên văn học tại Trung tâm Nghiên cứu Ames của NASA, cho biết tại cuộc họp báo rằng khám phá này mang tính quyết định và hiện đang trong quá trình chuẩn bị cho các nghiên cứu trong tương lai và nó sẽ cho mọi người thấy rằng hoàn toàn không có khả năng nào cho việc tồn tại sự sống trên Sao Kim.
"Kết luận của chúng tôi dựa trên những kết quả phát hiện trực tiếp", McKay nói trong một cuộc họp báo. "Đây không phải là một mô hình hay một giả thuyết. Nhiệm vụ sắp tới của NASA chính là đặt chân tới Sao Kim và thực hiện lại các phép đo tương tự, chẳng hạn như đo nhiệt độ và áp suất, chắc chắn hoạt động này sẽ đưa ra những kết luận rất giống với nghiên cứu của chúng tôi, bởi vì Sao Kim sẽ không thay đổi trong thang thời gian này. "
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng phân tích dữ liệu từ các hành tinh khác và phát hiện ra rằng hoạt động nước trong các đám mây của Sao Mộc về mặt lý thuyết là đủ để hỗ trợ sự tồn tại của sự sống. Tàu thăm dò Galileo ở cách bề mặt của hành tinh khí khổng lồ này khoảng 42 đến 68 km cũng cho thấy hoạt độ nước trong khu vực được theo dõi của Sao Mộc là 0,585, nhiệt độ ở khu vực này cũng nằm trong ngưỡng có thể sống sót, khoảng âm 40 độ C.
McKay nói: "Khả năng có sự sống trên Sao Mộc có vẻ lạc quan hơn nhiều so với Sao Kim. Có ít nhất một lớp trong đám mây của Sao Mộc có thể đáp ứng được nhu cầu của sự sống về nước. Điều này không có nghĩa là có sự sống ở đó, mà chỉ có nghĩa là nó phù hợp với sự sống về mặt hoạt độ nước".
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết bức xạ tia cực tím cường độ cao hoặc sự thiếu hụt dinh dưỡng có thể ngăn cản tiềm năng phát triển của sự sống. Chúng ta cần những phương pháp đo lường mới để xác định liệu sự sống có thực sự khả thi hay không. Hallsworth nói thêm rằng công nghệ được sử dụng để tính toán hoạt độ nước cũng có thể giúp xác định khả năng sinh sống của các hành tinh khác.
Hallsworth cho biết: "Điều làm tôi phấn khích nhất là nghiên cứu của chúng tôi về những hành tinh xa xôi này có thể đi sâu đến quy mô phân tử nước và xác định khả năng sinh sống của chúng dựa trên điều này".