Số lượng nhà hàng kiểu Trung Quốc suy giảm
Hơn 40 năm sau khi mua nhà hàng Trung Quốc Eng’s ở Thung lũng Hudson, Tom Sit cuối cùng đã miễn cưỡng bắt đầu xem xét về quyết định nghỉ hưu.
Trong phần lớn cuộc đời, ông Sit làm việc ở đây 12 giờ một ngày, bảy ngày một tuần. Ông đã nấu ăn trong căn bếp này kể từ khi di cư sang Mỹ từ thời trẻ. Chiếc xe của ông đậu ở một bãi đậu xe - nơi mà trong giờ nghỉ, ông có thể ở đó để đọc những lá thư của vợ, được gửi từ Montreal, vào cuối những năm 1970.
Hai năm trước, trước sự nài nỉ của vợ - bà Faye Lee Sit, ông bắt đầu nghỉ một ngày mỗi tuần. Dù vậy, ông cũng không thể làm việc mãi mãi. Ông đã 76 tuổi và họ sẽ sớm trở thành ông bà ngoại. Làm việc 80 giờ một tuần là quá vất vả. Nhưng những cô con gái trưởng thành của ông đều có bằng đại học, công việc lương cao và họ không có ý định tiếp quản nhà hàng.
Ông Tom Sit đã quen thuộc với căn bếp của Eng's trong 45 năm qua. Ảnh: NYT
Trên khắp nước Mỹ, chủ các nhà hàng kiểu Trung Quốc như Eng’s đều đang chuẩn bị nghỉ hưu nhưng lại thiếu người kế nhiệm. Con cái của họ lớn lên ở Mỹ, được tiếp nhận nền giáo dục cao và làm việc trong những ngành nghề không đòi hỏi nhiều sức lao động như ngành dịch vụ thực phẩm.
Theo dữ liệu mới nhất từ trang đánh giá nhà hàng Yelp, số lượng nhà hàng kiểu Trung Quốc ở 20 thành phố hàng đầu nước Mỹ đã giảm. Năm năm trước, nhà hàng kiểu Trung Quốc chiếm trung bình 7,3% các nhà hàng ở các thành phố này, đến hiện nay, con số này chỉ còn 6,5%. Điều này có nghĩa khi hơn 15.000 nhà hàng mới xuất hiện ở 20 thành phố này, thì các nhà hàng kiểu Trung Quốc đã giảm 1.200.
Ngay cả ở San Francisco, với khu phố người Hoa lâu đời nhất, tỷ lệ các nhà hàng kiểu Trung Quốc đã giảm từ 10% xuống còn 8,8%.
Sự quan tâm của khách hàng đối với thực phẩm Trung Quốc dường như không giảm đi. Trên Yelp, lượt xem trang trung bình của khách hàng với các nhà hàng kiểu Trung Quốc không giảm và điểm trung bình cũng vậy.
Đồng thời, các nhà hàng Ấn Độ, Hàn Quốc và Việt Nam - rất nhiều trong số đó cũng thuộc sở hữu và điều hành bởi những người nhập cư từ các nước châu Á - vẫn ổn định hoặc tăng nhẹ trên khắp nước Mỹ.
Ngành công nghiệp ẩm thực luôn luôn khó thực hiện, giá thuê mặt bằng tăng và các dịch vụ giao hàng đã làm cho tình hình khó khăn hơn. Vắn đề nhập cư bị thắt chặt hơn và các quy định kế toán nghiêm ngặt cũng khiến các nhà hàng vốn giao dịch tiền mặt khó tồn tại hơn.
Nhưng đây không phải là những khó khăn riêng của các nhà hàng kiểu Trung Quốc và không thể dùng để giải thích xu hướng đóng cửa của các nhà hàng này. Ngược lại, một lý do lớn dường như đến từ sự dịch chuyển kinh tế của người Hoa thế hệ thứ hai.
Một món ăn của Eng's. Ảnh: NYT
"Xu hướng đóng cửa của các nhà hàng kiểu Trung Quốc phản ánh một câu chuyện thành công", Jennifer Lee, cựu phóng viên của New York Times và là tác giả của The Fortune Cookie Chronicles- tác phẩm mô tả sự trỗi dậy của các nhà hàng kiểu Trung Quốc tại Mỹ. "Những người này đã mở nhà hàng sau khi đặt chân đến Mỹ để các thế hệ tương lai sẽ không phải làm điều này và bây giờ con cái họ không kiếm sống từ đó."
Minh chứng của sự thành công?
Sau khi di cư sang Mỹ vào năm 1974, ông Sit bắt đầu làm việc tại Eng's, một nhà hàng kiểu Trung Quốc được thành lập vào năm 1927, dù trước đó ông chưa từng làm công việc này.
Không giống Sit, một số người nhập cư đã là đầu bếp ở Trung Quốc. Ở những nơi như Shun Lee Palace, New York, những món ăn Hồ Nam và Quảng Đông được đưa lên mặt bàn phủ vải lanh, phục vụ những vị khách sang trọng.
"Mỹ từng có một thời kỳ hoàng kim của ẩm thực Trung Quốc, đó là vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970," chủ nhà hàng kiêm đầu bếp Ed Schoenfeld, người đã kinh doanh ẩm thực từ những năm 1970 nói. "Kể từ đó, chúng tôi có các học viên chuyên về ẩm thực địa phương Trung Quốc đến Mỹ để thể hiện tài nghệ về các món ăn của họ".
Tuy nhiên, phần lớn, các đầu bếp mới đều điều chỉnh món ăn theo khẩu vị của người Mỹ và tạo ra các món như thịt bò xào khô, canh trứng. Khách hàng thường mang những món ăn này về nhà trong những hộp đựng đồ ăn độc đáo kiểu Trung Quốc.
"Những món ăn này không đắt tiền" bà Lee nói. "Những người này đến Mỹ không phải để làm đầu bếp; họ là người nhập cư và nấu ăn chỉ là một cách để kiếm sống".
Bà này cho biết, nếu những người nhập cư này trở thành doanh nhân, con cái họ có xu hướng làm việc trong các ngành như công nghệ hoặc tư vấn, thay vì trong dịch vụ thực phẩm hoặc làm đẹp.
Đặng Vĩ - chủ quán trà Nom Wah Tea Parlor. Ảnh: NYT
Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, cũng có những cá nhân thuộc thế hệ thứ hai đã chọn tiếp quản nhà hàng gia đình. Nom Wah Tea Parlor, một quán trà ở New York khai trương năm 1920, thuộc hình thức kinh doanh gia đình: Đầu tiên được điều hành bởi gia đình họ Thái và sau đó chuyển qua gia đình họ Đặng.
Chủ sở hữu hiện tại của quán trà Nom Wah Tea Parlor là Đặng Vĩ, 41 tuổi. Ông rời khỏi ngành tài chính vào năm 2011 để tiếp quản công việc kinh doanh của chú mình. Lúc đầu, bố mẹ ông không đồng ý với quyết định này.
"Là một người nhập cư, bạn chỉ có thể làm công việc này; nếu không phải là nhà hàng thì là tiệm giặt ủi", Đặng Vĩ nói. "Tôi đã quay lại và chọn mở một nhà hàng. Điều đó khiến họ khó chấp nhận".
Kể từ khi ông tiếp quản, Nom Wah Tea Parlor đã bắt đầu mở rộng: Ngoài việc mở một chi nhánh khác ở Manhattan, nhà hàng cũng có chi nhánh ở Philadelphia và Thâm Quyến. Mỗi đêm, rất đông khách hàng chen chúc ở ngoài cửa hàn,g chờ đợi cả tiếng đồng hồ để được thưởng thức món ăn của nhà hàng.
"Tôi có cơ hội độc nhất vô nhị này để lưu giữ những thứ thuộc về New York xưa", ông nói. "Tôi vẫn đang làm việc rất chăm chỉ. Nhưng tôi cũng biết cách sử dụng các công cụ tiếp thị, chẳng hạn như internet".
Tuy nhiên, cũng có phương thức khác để duy trì các nhà hàng kiểu Trung Quốc. Đội ngũ quản lý chuỗi cửa hàng đồ ăn nhanh kiểu Trung Quốc có trụ sở tại New York Junzi Kitchen gần đây đã huy động được 5 triệu USD để nghiên cứu và mua lại các nhà hàng như Eng's. Họ cải tạo chúng thành các nhà hàng kiểu Trung Quốc hiện đại dưới thương hiệu Junzi.
"Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp dịch vụ mua thức ăn Trung Quốc thường được yêu thích, nhưng chúng tôi đang nâng cấp phiên bản của dịch vụ này", Triệu Dũng, người sáng lập và CEO của Junzi Kitchen nói.
Nhưng các nhà hàng kiểu Trung Quốc do gia đình tự quản thường không được truyền lại cho thế hệ tiếp theo. Một số nhà hàng có thể đóng cửa, bán doanh nghiệp cho những người nhập cư thế hệ đầu tiên khác hoặc bắt đầu một cuộc sống mới, biến những nơi cũ thành một nơi hoàn toàn khác.
Ông Sit vẫn chưa tìm được người phù hợp để điều hành nhà hàng và không có kế hoạch đóng cửa ngay lập tức. "Người tiếp quản Eng's phải toàn tâm toàn ý với nó", ông nói. "Bạn cần một người hết lòng với công việc kinh doanh chứ không phải kiểu người như "Tôi kiếm tiền một hai năm rồi tính tiếp"".
Bà Sit mong muốn nghỉ hưu hơn chồng. Mặc dù ông ấy là người hay nói nhưng bất cứ khi nào gia đình cố gắng nói những người thừa kế nhà hàng, ông lại thường lảng tránh sang chủ đề khác.
"Họ phải là những người làm việc chăm chỉ như Tom Sit," bà vui vẻ trêu chọc chồng. "Có lẽ khi đó ông ấy sẽ để họ tiếp quản nhà hàng."
Nếu thực sự giao Eng's cho người khác, ông sẽ nhớ khách hàng và những ngày ông quản lý nhà hàng. Nhưng ông tự hào về thành tựu của mình. Ông tự hào về những cô con gái của mình, những người sinh ra ở Mỹ, là những chuyên gia có học thức và đang làm những công việc họ lựa chọn và yêu thích.
"Tôi hy vọng cuộc sống của chúng tốt hơn của tôi", ông nói. "Sống một cuộc đời tốt. Chúng đã làm được điều đó".