Sáng ngày 18/9/2019, dưới sự chủ trì của hai Thượng nghị sỹ James Risch và Bob Menedez, Chủ tịch và Thành viên cao cấp, Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ đã tổ chức buổi điều trần với chủ đề “Chính sách của Hoa Kỳ tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương: Hong Kong, Đồng minh, Đối tác và các vấn đề liên quan”.
Người điều trần là Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ phụ trách Đông Á – Thái Bình Dương David Stilwell.
Liên quan đến tình hình Biển Đông, phát biểu mở đầu điều trần, Thượng nghị sỹ James Risch cho rằng Mỹ phải tập trung vào việc bảo vệ những giá trị chung toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc có các hành động gây hấn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Thượng nghị sỹ Menedez cho rằng những hành động gây phức tạp tình hình trên biển của phía Trung Quốc và việc Trung Quốc tiếp tục xây dựng cơ sở hạ tầng dễ dàng chuyển thành mục đích quân sự cần phải được kiểm soát.
Khi trình bày phần điều trần của mình trước các nghị sĩ hai đảng, Trợ lý Ngoại trưởng Stilwell cho biết, kể từ đầu tháng 7, tàu Trung Quốc đã tiến hành khảo sát gần Bãi Tư Chính với các tàu hộ tống có trang bị vũ khí và dân quân biển nhằm đe dọa và ngăn Việt Nam và các nước ASEAN khác không được khai thác dầu khí tại Biển Đông.
Với những hành động phi pháp, lặp đi lặp lại nhiều lần và việc quân sự hóa các thực thể tranh chấp, Bắc Kinh đã và đang tiếp tục có những hành động ngăn các nước thành viên ASEAN không được tiếp cận nguồn năng lượng tái tạo trị giá 2.500 tỷ USD.
Biển Đông là trọng tâm chính sách đối ngoại mới của Malaysia VOV.VN - Malaysia nhấn mạnh, về cơ bản, Biển Đông phải là một vùng biển hợp tác, kết nối và xây dựng cộng đồng, không phải là nơi đối đầu hay xung đột.
Trả lời câu hỏi của Thượng nghị sỹ Mitt Romney (Cộng hòa – Utah) về việc liệu Mỹ đã có chiến lược hay chính sách gì cụ thể để ngăn Trung Quốc không áp đặt "cường quyền" lên trật tự thế giới và các nước, Trợ lý Ngoại trưởng Stilwell cho rằng thương mại quốc tế phụ thuộc nhiều vào tự do hàng hải và hàng không và rất rõ là Trung Quốc đang cố gắng áp đặt sức mạnh trên biển với việc ngăn cản tự do hàng hải, hàng không tại khu vực Biển Đông và Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và mở là giải pháp cho thực tiễn này.
Chiều cùng ngày, Trợ lý Ngoại trưởng Stilwell cũng đã tham dự buổi điều trần về ngân sách cho khu vực châu Á – Thái Bình Dương cho năm tài khóa 2020 trước Tiểu ban châu Á – Thái Bình Dương và Cấm phổ biến vũ khí. Ông Stilwell cho biết phía Mỹ đã công khai bày tỏ quan ngại sâu sắc về những hành động gây hấn gần đây của Trung Quốc đối với các hoạt động dầu khí tại khu vực.
Những hành động này đe dọa tới hòa bình, ổn định của khu vực và đặt câu hỏi về cam kết của Trung Quốc giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển. Trong phần kết luận điều trần, khi nói đến Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông, Hạ nghị sỹ Ted Yoho nhấn mạnh ASEAN cần phản đối Trung Quốc không được xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Philippines, Brunei và các nước ven biển khác bởi nếu để điều này tiếp tục tiếp diễn thì sẽ "hối không kịp".
Theo Hạ nghị sỹ Ted Yoho, không chỉ các nước ASEAN mà cả Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, và Australia cũng phải hợp sức, cùng nhau duy trì trật tự dựa trên luật lệ, đó cũng là nhân tố làm cho ASEAN thành công và đó là điều tất cả các nước phải tiếp tục thực hiện./.