Báo chí đưa tin, Liên đoàn Luật sư Việt Nam sẽ bàn bạc với Bộ Ngoại giao để tìm cách giúp đỡ Đoàn Thị Hương, nghi phạm có quốc tịch Việt Nam trong vụ ám sát ông Kim Jong Nam tại Malaysia, kể cả "bay sang Malaysia để hỗ trợ pháp lý".
Nhưng luật của Malaysia rất hạn chế luật sư nước ngoài tham gia tranh tụng tại tòa Malaysia.
Muốn hành nghề luật sư tại Malaysia nói chung phải hội đủ các tiêu chuẩn sau:
- Là công dân Malaysia, hoặc thường trú nhân của Malaysia.
- Có bằng cấp được công nhận về luật.
- Thi đỗ sát hạnh tiếng Bahasa Malaysia.
- Thực tập nghề luật tại Malaysia từ 9 tháng trở lên..
Luật sư nước ngoài chỉ được hành nghề hạn chế trong khu lãnh thổ Labuan (một nhóm đảo nhỏ ở phía Đông Malaysia, dân cư gồm 96800 người).
Tuy nhiên, trong một vài trường hợp đặc biệt, Tòa án hay ông Tổng Chưởng lý (Attorney General) có thể ra quyết định theo điều 18 và điều 28A trong Luật hành nghề Luật Malaysia cho phép luật sư người nước ngoài có trên 7 năm hành nghề được hành nghề tại Malaysia, với điều kiện chứng minh được rằng luật sư trong nước không đủ năng lực làm việc này.
Như vậy, dù các luật sư Việt Nam có rất cố gắng thì khả năng họ được tiếp cận phiên toàn xử Đoàn Thị Hương sẽ gần như bằng không.
Có luật sư Việt Nam đề xuất làm thỉnh nguyện thư (petition) để tác động lên vụ án này.
Tôi nghĩ hiệu quả của thỉnh nguyện thư hầu như sẽ chỉ là động viên về mặt tinh thần cho cô Hương và gia đình cô. Trong một chế độ có tam quyền phân lập, nền tư pháp có tính độc lập rất cao.
Pháp quyền (rule of law) là mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, ngược hẳn với cai trị bằng luật pháp (rule by law, trong đó luật là ý của kẻ cai trị).
Một quốc gia pháp trị sẽ không bao giờ để mất mặt nền tư pháp của họ vì bị ảnh hưởng bởi bất kỳ thế lực nào.
Năm 2015, Thủ tướng Australia lúc đó là Tony Abbott đã từng đích thân gọi điện cho Tổng thống Indonesia để xin tha án tử cho 2 công dân của mình nhưng bị từ chối. Australia thậm chí còn triệu hồi đại sứ của mình ở Jakarta để phản đối án tử. Nhưng không xoay chuyển được tình hình.
Một trong những bức tranh được vẽ trong 72 giờ trước khi ra pháp trường của họa sỹ Myuran Sukumaran người Australia bị Indonesia xử tử năm 2015. Bức tranh lột tả tâm trạng một người bị giam hãm trong một không gian đặc quánh đến mức thân thể biến dạng.Ảnh: Brenton Macgauchi
Tòa án Malaysia hoạt động theo nguyên lý hệ thống Common Law, tương tự như Anh Quốc, Australia, New Zealand, India, Singapore… và phần lớn các tiểu bang của Mỹ trừ Louisiana.
Ngay cả khi các luật sư của chúng ta có đủ trình độ Anh ngữ và bằng cách thần kỳ nào đó lấy được giấy phép đặc biệt của Tổng Chưởng lý Malaysia sau khi chứng minh rằng luật sư Malaysia không đủ trình độ bào chữa cho Đoàn Thị Hương, thì e rằng các luật sư ấy cũng sẽ không đủ kinh nghiệm để làm việc giữa một hệ thống rất khác lạ.
Tôi xin lỗi tất cả các bạn mình là luật gia ở Việt Nam. Tôi không định hạ thấp tài năng cũng như tâm đức của các bạn mà chỉ nói ra những sự thực mà có thể từ bên ngoài thì nhìn thấy rõ hơn.
Tôi tin là các bạn sẽ tìm ra những cách thức khác hiệu quả hơn nếu muốn giúp cô Đoàn Thị Hương mà không nhất thiết phải tìm cách bay sang Malaysia, hoặc gửi thỉnh nguyện thư kêu gọi chính phủ Malaysia.
Các bạn có thể kêu gọi quyên góp tài chính để thuê luật sư vào hàng giỏi nhất của Malaysia.
Liên đoàn Luật sư Việt Nam có thể viết thư cho Liên đoàn luật sư Malaysia, đề nghị họ giúp luật sư giỏi tham gia tranh tụng, bảo vệ Đoàn Thị Hương.
Kêu gọi thì rất dễ, nhưng nếu không tỉnh táo tìm cách đúng, thì có nỗ lực đến hết mức, cũng không thu được kết quả gì.