Theo báo Moscow Times ngày 6.7, tuyên bố ngày 5.7 của các cựu binh nhằm vận động cho hàng ngàn tay súng và gia đình họ được hưởng những phúc lợi tài chính và y tế.
Trong tuyên bố có chữ ký cựu đại tướng Leonid Ivashov, cựu đại tá Vladimir Petrov và thủ lĩnh Yevgeni Shabayev của người Cossack.
Tuyên bố biết: “Trong 3 năm qua, chúng tôi đã nhận nhiều phàn nàn từ các công dân Nga bị thương ở Syria và không được chữa trị y tế ở Nga. Những người lính và sĩ quan của các đơn vị chiến đấu này không được nhà nước hỗ trợ tài chính-xã hội và y tế... Chúng tôi đề nghị phải công nhận thân thế của các người tham gia chiến đấu ở các công ty quân sự tư nhân”.
Theo luật Nga, việc đi lính đánh thuê là một tội phạm. Nhưng Hội Cựu binh Nga nói có các tay súng tư nhân Nga hoạt động cả ở Sudan, Yemen, Libya và Cộng hòa Trung Phi. Tuyên bố viết:
“Các nhà tuyển dụng đã tích cực làm việc, kéo công dân Nga trở thành các quân binh tư nhân. Và khi từ Syria trở về, họ bị cảnh sát và cơ quan tình báo theo dõi kỹ.
Họ thường bị kiểm tra, gia đình của lính và sĩ quan chết trận đều phải giấu sự tham gia chiến đấu của họ, vì không có các thủ tục pháp lý nào”.
Điện Kremlin và Bộ Quốc phòng không bình luận trước tuyên bố của các cựu binh.
Theo Moscow Times, phe đối lập thường chỉ trích Điện Kremlin về các hoạt động quân sự ở nước ngoài. Nhưng hiếm có chuyện giới quân sự Nga phản đối chính phủ, vì giới này hài lòng với việc Nga đang xung đột với phương Tây.
Tuyên bố của 3 đại diện Hội Cựu binh Nga đã phá vỡ nhiều năm im lặng về việc hàng ngàn dân thường Nga hoạt động chiến đấu bí mật giúp chế độ Syria, từ khi ông Putin ra lệnh cho quân đội Nga can thiệp quân sự hồi tháng 9.2015.
Trước đó, Reuters từng đưa tin có khoảng 100 quân tư nhân Nga chết trận ở Syria. Hồi tháng 11.2016, hãng tin Anh cũng tiết lộ gia đình một lính chết trận được chính phủ Nga đền bù 100.000 USD.
Hồi tháng 4.2018, Reuters tiết lộ có những chuyến bay bí mật từ thành phố Rostov (Nga) chở quân đến Syria.
Theo báo New Yorker dẫn lời giới nhà báo điều tra Nga, có khoảng từ 2.000 đến 3.000 tay súng tư nhân Nga chiến đấu cạnh quân đội Syria, và nhiều người thuộc công ty bảo vệ tư nhân Wager của ông Yevgeny Prigozhin, một người thân cận ông Putin.
Cũng trong tháng 2, khoảng 300 người thuộc đạo quân tư nhân Wagner (Nga) bị chết và bị thương, trong một cuộc tấn công của liên quân do Mỹ dẫn đầu. Các quan chức Nga khẳng định số thương vong không phải quân chính quy Nga.
Nhiều tay súng tư nhân Nga cũng được cho là chiến đấu cùng quân ly khai ở miền Đông Ukraine.
Điện Kremlin phủ nhận không có hoạt động của quân tư nhân, nói có thể một vài dân thường Nga qua Syria theo ý muốn riêng của họ, và không liên quan tới quân đội Nga vốn hiện diện quân sự hạn chế ở Syria, chủ yếu chỉ không kích, huấn luyện quân đội Syria và có một vài lính đặc nhiệm.
Hồi cuối năm 2017, ông Putin đã ra lệnh rút một phần lớn quân Nga khỏi cuộc nội chiến Syria, tuyên bố nhiệm vụ can thiệp quân sự giúp chính phủ Assad hoàn thành phần lớn nhiệm vụ.
Nhưng tổn thất vẫn tiếp tục xảy ra với số quân Nga được giữ lại. Hồi tháng 2, quân nổi dậy Syria bắn rơi một chiến đấu cơ Nga và bắn chết viên phi công đã nhảy dù tiếp đất.