LTS: Trong diễn biến mới nhất, sáng nay báo Tuổi Trẻ đăng bài viết với dấu hỏi đanh thép Lãnh đạo VN Pharma buôn thuốc giả, sao xử tội buôn lậu?
Bài báo dẫn lời luật sư Nguyễn Văn Chiến - phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng: Hành vi của các bị cáo trong vụ án đủ cấu thành tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.
Trước đó một ngày, báo Người Lao Động đăng bài viết của luật gia Huỳnh Bách, đặt vấn đề tương tự: Vụ VN Pharma là buôn thuốc giả chứ buôn lậu gì?! Luật sư này viết: "Nếu bị kết tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, khung hình phạt cao nhất là tử hình và điều đặc biệt là tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản!"
Đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan, nguyên Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM, khẳng định gay gắt cũng trên báo Người Lao Động: Cục Quản lý dược không thể vô can trong vụ nhập lậu thuốc điều trị ung thư giả của Công ty CP VN Pharma; Nguyễn Minh Hùng chịu mức án 12 năm tù là quá nhẹ, xử sai tội và sẽ tạo tiền lệ rất bất lợi cho các vụ bán thuốc giả sau này...
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan trong một lần chất vấn trước Quốc hội Ảnh: Thế Dũng, Người Lao Động.
Như vậy, vấn đề mấu chốt đang được xã hội quan tâm là: tại sao nhóm bị cáo này chỉ bị kết tội buôn lậu (với mức án cao nhất là 12 năm dành cho Nguyễn Minh Hùng), và thực sự hành vi của các bị cáo là buôn thuốc giả hay chỉ là làm giả hồ sơ giấy tờ buôn thuốc không rõ nguồn gốc?
Dưới đây, chúng tôi xin đăng tải bài viết của dược sĩ Trần Thanh Cảnh phân tích thế nào là thuốc giả, bản chất hành vi của nhóm bị cáo, và nỗi lòng của một người trong nghề.
Tòa án xử vụ nhập thuốc chữa ung thư giả của Công ty dược VN Pharma tại thành phố Hồ Chí Minh. Vì biết tôi là dược sĩ nên nhiều bạn bè hay hỏi, anh bình luận thế nào về vụ này?
Một người bạn inbox cho tôi: "Với tư cách là dược sĩ anh phải lên tiếng đi chứ, hơn nữa anh còn là nhà văn. Anh có biết em đã sốc như thế nào khi đọc tin này không? Anh có biết ba em đã mất vì căn bệnh quái ác này và bây giờ, em cũng đang mang trong người những mầm mống của căn bệnh này không?"
Tôi biết nói gì khi các đồng nghiệp của tôi đã xâm phạm vào một trong những điều tối kỵ của đạo đức nghề nghiệp: Buôn bán thuốc giả.
Thế nào là thuốc giả?
Thuốc giả, theo định nghĩa của Tổ chức y tế thế giới (WHO): "Thuốc giả là sản phẩm được gắn nhãn hiệu một cách gian dối và có chủ đích về đặc tính hoặc nguồn gốc. Thuốc giả có thể bao gồm sản phẩm với đúng hoặc sai hoạt chất, không có hoạt chất hoặc không đủ hàm lượng hoạt chất hoặc với bao bì giả".
Còn trong Luật Dược của nước ta cũng nói rất rõ tại điều 2, khoản 33:
"Thuốc giả là thuốc được sản xuất thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a, Không có dược chất, dược liệu.
b, Có dược chất không đúng với dược chất ghi trên nhãn hoặc theo tiêu chuẩn đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu.
c, Có dược chất, dược liệu nhưng không đúng hàm lượng, nồng độ hoặc khối lượng đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu, trừ thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định tại khoản 32 điều này trong quá trình bảo quản, lưu thông phân phối.
d, Được sản xuất, trình bày hoặc dán nhãn mạo danh nhà sản xuất, nước sản xuất hoặc nước xuất xứ".
Nguồn gốc xuất xứ của hoạt chất chữa bệnh là vô cùng quan trọng!
Công ty dược VN pharma của Nguyễn Minh Hùng đã nhập thuốc H.Capita 500mg không rõ nguồn gốc xuất xứ, có thể gọi là hàng trôi nổi trên thị trường về.
Là một người dược sĩ, ai cũng phải hiểu rằng nguồn gốc xuất xứ của hoạt chất chữa bệnh là vô cùng quan trọng.
Bởi không ai và không có một loại máy móc đủ tinh xảo nào để có thể kiểm soát hết, trong quá trình tổng hợp ra một hoạt chất chữa bệnh sau hàng bao nhiêu công đoạn và các phản ứng hóa học, với sự tham gia của hàng chục hàng trăm loại hóa chất khác nhau, để đảm bảo rằng hàm lượng tạp chất độc hại là không đáng kể.
Chỉ có các nhà sản xuất tổng hợp các chất gốc ấy người ta mới có thể làm chủ được quy trình và biết rõ sản phẩm của mình ở độ tinh khiết nào mà thôi!
Tác giả bài viết: Dược sĩ Trần Thanh Cảnh. Ông đã có hơn 30 năm làm việc trong ngành dược.
"Bọn làm thuốc giả tinh vi hơn xưa rất nhiều"
Nhân đây xin lấy một ví dụ để các bạn tiện so sánh: Hoạt chất Paracetamol dùng làm thuốc hạ nhiệt giảm đau trị cảm cúm, nếu mua của các nhà sản xuất Châu Âu có uy tín có thể tới hàng chục đô la Mỹ một ki lô gam. Nếu mua của các nhà sản xuất Trung Quốc hoặc Ấn Độ, chỉ vài đô la Mỹ một ki lô gam. Nhưng khi đem về Việt Nam kiểm nghiệm thì hai lô hoạt chất đó đều đạt yêu cầu về mọi mặt.
Thế nhưng chắc chắn một điều là Paracetamol của Châu Âu sẽ có độ tinh khiết và sinh khả dụng cao hơn của Trung Quốc hay Ấn Độ!
Khái niệm về THUỐC GIẢ không còn như xưa khi đất nước ta trong thời chưa mở cửa, mọi thứ khó khăn, bọn gian thương nhiều khi mua bột mì về dập thành viên thuốc bán mà hoàn toàn không có hoạt chất chữa bệnh.
Như đã giới thiệu từ đầu bài là, khái niệm ấy bây giờ đã được điều chỉnh rất rộng nhằm bảo vệ người bệnh và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Bây giờ, thuốc chỉ cần có một vài tiêu chí không đúng với tiêu chuẩn chất lượng đã công bố là đã bị coi là thuốc giả.
Ví dụ: Có một hãng dược phẩm rất lớn trên thế giới sản xuất thuốc ở một nước thuộc thế giới thứ ba, họ công bố rằng sản phẩm theo tiêu chuẩn Châu Âu. Thế nhưng khi kiểm tra thì thực tế nó chỉ đạt tiêu chuẩn của chính nước sở tại! Tất nhiên là đem dùng cho người bệnh vẫn tốt, vẫn ok!
Khi bị phát hiện ra, hãng dược khổng lồ trên đã lập tức phải thu hồi, rút số thuốc đã sản xuất tại nước đó, nếu không sẽ lập tức bị quy tội làm thuốc giả theo khuyến cáo của WHO!
Bây giờ cái cách mà bọn làm thuốc giả tinh vi hơn xưa rất nhiều. Một trong những cách chúng hay dùng là mua thuốc của các hãng không tên tuổi rồi làm lại bao bì giả tên tuổi các hãng dược nổi tiếng.
Hoặc mua hoạt chất từ các nguồn giá rẻ về bào chế thành sản phẩm mang tên các hãng dược của các nước phát triển. Nói chung là việc làm thuốc giả bây giờ ít thô thiển như xưa, và thường tập trung vào các thuốc đặc trị, nên thủ đoạn thì lại ngày càng tinh vi hơn, khó phát hiện hơn...
"Đừng hoang mang quá"
Nhưng các bạn cũng đừng hoang mang quá. Thực ra hệ thống phòng ngừa ngăn chặn thuốc giả của nước ta khá tốt, lúc nào đó mình sẽ giới thiệu tổ chức bộ máy và cơ cấu hoạt động này. Thế cho nên thuốc H. Capita 500mg của VN Pharma nhập về Việt Nam mới bị chặn đứng từ trên Cục Dược mà không tung ra thị trường được.
Vậy với đại đa số người dân ít có kiến thức về dược thì sao? Lời khuyên ở đây là khi mua một thứ thuốc gì, bạn hãy mua ở các địa chỉ tin cậy, uy tín!
Hãy mua thuốc ở các địa chỉ tin cậy, uy tín!
Nhân đây cũng xin nói đôi lời về câu chuyện bệnh viện bắt tay với công ty dược. Bác sĩ bắt tay với dược sĩ nhà thuốc. Thì trong ngành y tế, y và dược nó là hai anh em sinh đôi. Thời gian cách đây chưa xa, tại nước ta và các nước xung quanh còn chưa phân ra bác sĩ với dược sĩ như hiện nay.
Chỉ một ông lang là kiêm tất từ "Văn vọng vấn thiết" đến "Sao tẩm hoàn tán kê đơn bốc thuốc". Thế nên cái chuyện bác sĩ thân với dược sĩ, bệnh viện thân với công ty dược, nó cũng là lẽ người nhà bình thường.
Bởi nói về mặt phải, cả hai đều là những thành phần không thể thiếu trong việc trị bệnh cứu người, nên phải phối hợp hỗ trợ với nhau là tất nhiên. Bản thân tôi hồi còn làm giám đốc một công ty dược cũng luôn phải quán triệt mọi người trong công ty nguyên tắc, trước hết chúng ta là thầy thuốc sau đó mới là người kinh doanh nên luôn phải đặt quyền lợi của bệnh nhân lên trên hết.
Một khi có thiên tai địch họa, dịch bệnh xảy ra thì có bao nhiêu thuốc trong kho phải lập tức tung ra cho bệnh viện sử dụng đã, tiền nong tính sau.
Thế nhưng dịp gần đây, những biến tướng của mối quan hệ y- dược ngày càng làm nhức nhối dư luận xã hội, nó làm méo mó thêm cái nhìn về ngành y tế nói chung. Công ty dược hối lộ các quan chức y tế bệnh viện để được trúng thầu. Bác sĩ ăn hoa hồng của hãng, của nhà thuốc để kê đơn theo tên biệt dược, chỉ định mua theo địa chỉ. Còn nhiều chuyện mà kể ra chỉ thêm đau lòng.
Nhiều đêm tôi nằm ngẫm nghĩ, ngành y tế cũng như mọi ngành khác trong xã hội đang gây bức bối phẫn nộ cho nhân dân như giáo dục, giao thông, tài nguyên môi trường... Có khi chỉ là hệ quả của một cái gì đó bị sai từ đâu? Có lẽ cần một cuộc cải tổ từ gốc may ra mới chuyển biến được tất cả.
"Tội buôn bán thuốc giả là rõ ràng"
Trở lại câu chuyện của VN Pharma, những viên thuốc chống ung thư H.Capita 500mg có chứa 97% hoạt chất Capecitabine chữa ung thư uống vào có thể vẫn có tác dụng nào đó và không gây hại cho bệnh nhân.
Thế nhưng với hành vi mua hàng trôi nổi, làm giả giấy tờ, con dấu của công ty Helix Canada để qua mắt các cơ quan chức năng, nhằm hợp thức hóa hàng trôi nổi để bán cho bệnh nhân kiếm lời cao thì rõ ràng không còn gì để bao biện: Tội buôn bán thuốc giả là rõ ràng - giả nguồn gốc xuất xứ.
Viết đến đây tôi buồn vô hạn, bởi những người vướng vòng lao lý kia hầu hết là dược sĩ như tôi. Chỉ vì tham tiền mà nhất thời họ đã quên hết cả lương tâm đạo đức nghề nghiệp.
* Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả. Tiêu đề bài viết và đề mục trong bài do tòa soạn đặt.