Tàu thám hiểm Curiosity của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), đã khám phá sao Hỏa trong hơn một thập kỷ, vừa đạt được kỳ tích lớn khi di chuyển thành công đến Gediz Vallis Ridge - một hệ tầng địa chất quan trọng trên Hành tinh Đỏ, nơi nắm giữ manh mối về quá khứ đầy nước của hành tinh này, NASA thông tin.
Được cho là tàn dư của dòng chảy cổ xưa mạnh mẽ, Gediz Vallis Ridge là điểm đến được nhóm khoa học của Curiosity tìm kiếm từ lâu.
Nêu cụ thể vấn đề, NASA cho biết, tàu thám hiểm Curiosity đã chụp được bức ảnh toàn cảnh 360 độ này khi đậu bên dưới Gediz Vallis Ridge. Sau ba lần thử trong suốt ba năm, Curiosity cuối cùng đã đến được sườn núi trong lần thử thứ tư vào ngày 14/8/2023, ngày thứ 3.923 trên sao Hỏa của sứ mệnh.
Bức ảnh lịch sử của Curiosity
Vào ngày 19/8/2023, Mastcam của Curiosity đã chụp 136 hình ảnh riêng lẻ để ghép lại với nhau thành bức ảnh lịch sử này sau khi được gửi trở lại Trái đất. Màu sắc đã được điều chỉnh để phù hợp với điều kiện ánh sáng mà mắt người nhìn thấy trên Trái đất.
Tàu Curiosity của NASA đã chụp được bức ảnh toàn cảnh 360 độ này khi đậu bên dưới Gediz Vallis Ridge (bên phải), một hệ tầng lưu giữ kỷ lục về một trong những thời kỳ ẩm ướt cuối cùng được nhìn thấy trên phần này của Sao Hỏa. Nguồn: NASA/JPL-Caltech/MSSS
Gediz Vallis Ridge là một trong những đặc điểm cuối cùng hình thành trên Núi Sharp, ngọn núi cao 5.000 mét mà Curiosity đã leo lên kể từ năm 2014. Dãy núi này lưu giữ kỷ lục về một trong những thời kỳ ẩm ướt cuối cùng được nhìn thấy trên phần này của sao Hỏa.
Việc đến được sườn núi không phải là điều dễ dàng: Những cuộc thực hiện trước đó đã bị cản trở bởi những tảng đá "lưng cá sấu" sắc như dao và những con dốc siêu dốc.
Núi Sharp cao khoảng 5.000 mét so với đáy miệng hố va chạm Gale. Gale có đường kính 154 km. Nguồn: NASA/JPL-Caltech/ESA/DLR/FU Berlin/MSSS
Đây là một trong những chặng leo núi khó khăn nhất mà nhiệm vụ từng phải đối mặt. Sau khi Curiosity lưu lại 11 ngày trên sườn núi, nó khởi hành đi lên cao hơn trên ngọn núi, nơi tàu sẽ thám hiểm rộng hơn nữa Gediz Vallis Ridge - nơi nước chảy qua khoảng 3 tỷ năm trước trên sao Hỏa, mang theo đá và mảnh vụn chất đống tạo thành sườn núi.
Ashwin Vasavada, nhà khoa học thuộc dự án Curiosity tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA ở Nam California, bày tỏ sự phấn khích về thành tựu này:
"Sau ba năm, cuối cùng chúng tôi đã tìm thấy một nơi mà sao Hỏa cho phép Curiosity tiếp cận sườn núi dốc một cách an toàn. Thật là hồi hộp khi có thể đưa tay ra và chạm vào những tảng đá được vận chuyển từ những nơi cao trên Núi Sharp mà chúng ta sẽ không bao giờ có thể đến thăm bằng Curiosity".
Kể từ năm 2014, chiếc rover Curiosity đã leo lên phần dưới của Núi Sharp và khám phá bằng chứng về các hồ và suối cổ xưa trên đường đi. Các lớp khác nhau của ngọn núi đại diện cho các thời đại khác nhau trong lịch sử sao Hỏa.
Lộ trình mà tàu thám hiểm sao Hỏa Curiosity của NASA đã đi khi lái qua phần dưới của Núi Sharp. Nguồn: NASA
Khi Curiosity di chuyển cao hơn, nó đã gặp Gediz Vallis Ridge. Gediz Vallis Ridge là một trong những khu vực cuối cùng trên ngọn núi được hình thành, khiến nó trở thành một trong những địa điểm địa chất trẻ nhất mà Curiosity thấy.
Trong 11 ngày ở trên sườn núi, Curiosity bận rộn chụp ảnh và nghiên cứu thành phần của những tảng đá sẫm màu rõ ràng có nguồn gốc từ những nơi khác trên núi. Những tảng đá này cung cấp cái nhìn sâu sắc hiếm có về vật chất từ ngọn núi phía trên mà Curiosity có thể kiểm tra.
Việc tàu thăm dò đến sườn núi cũng mang đến cho các nhà khoa học cái nhìn cận cảnh đầu tiên về tàn tích bị xói mòn của một đặc điểm địa chất được gọi là quạt dòng mảnh vụn, nơi các mảnh vụn chảy xuống sườn dốc lan ra thành hình quạt. Quạt dòng mảnh vụn phổ biến trên cả sao Hỏa và Trái đất, nhưng các nhà khoa học vẫn đang tìm hiểu cách chúng hình thành.
Xe thám hiểm sao Hỏa Curiosity của NASA đã sử dụng thiết bị ChemCam của mình để quan sát các tảng đá trên Gediz Vallis Ridge vào ngày 15 đến ngày 17 tháng 11 năm 2022, ngày sao Hỏa thứ 3.653 đến ngày thứ 3.655 của sứ mệnh. Những tảng đá này được cho là đã bị cuốn trôi theo dòng mảnh vụn trong quá khứ xa xưa và có lẽ là một trong những bằng chứng trẻ nhất về nước lỏng mà Curiosity sẽ nhìn thấy trên Núi Sharp. Nguồn: NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/CNRS/IRAP/IAS/LPG
Nhà địa chất học William Dietrich, thành viên nhóm sứ mệnh tại Đại học California, Berkeley, người đã giúp chỉ đạo nghiên cứu về sườn núi của Curiosity, cho biết: "Những tảng đá khổng lồ bị xé toạc khỏi ngọn núi cao phía trên, lao xuống dốc và lan rộng thành một chiếc quạt bên dưới. Kết quả này sẽ thúc đẩy chúng tôi giải thích rõ hơn những sự kiện như vậy không chỉ trên sao Hỏa mà ngay cả trên Trái đất, nơi chúng là một mối nguy hiểm tự nhiên".
Trong khi các nhà khoa học vẫn đang phân tích dữ liệu từ Gediz Vallis Ridge, Curiosity đã chuyển sang thử thách tiếp theo: Tìm đường dẫn đến kênh phía trên sườn núi để các nhà khoa học có thể tìm hiểu thêm về cách thức và nơi nước từng chảy xuống Núi Sharp.
Curiosity được chế tạo bởi Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, do Caltech quản lý ở Pasadena, California, Mỹ.
Nguồn: NASA, Scitechdaily
