BS Việt tại Mỹ: Vitamin D có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp tăng đề kháng

Vitamin D là gì?

Vitamin D là một vitamin hòa tan trong mỡ, cực kỳ quan trọng đối với cơ thể chúng ta. Thiếu Vitamin D có thể dẫn đến các bệnh về xương, cơ xương khớp, hệ miễn dịch, và thậm chí ung thư (1).

Vitamin D giúp hấp thụ Calcium (canxi) và Phosphate từ ruột, làm xương chúng ta đậm và chắc. Cơ thể thiếu Vitamin D sẽ không hấp thụ được Calcium, khiến cơ thể chúng ta phải lấy Calcium từ xương để sử dụng, dần dần làm xương yếu đi, gây ra bệnh còi xương và loãng xương (2).

Uống bổ sung Calcium (mua từ chợ như Costco bên Mỹ) mà cơ thể thiếu vitamin D thì không có tác dụng vì Calcium không hấp thụ được vào cơ thể.

Có hai loại Vitamin D chính là D2 và D3. Vitamin D2 (ergocalciferol), có chủ yếu từ thức ăn, và chỉ có trong một số ít thức ăn giàu vitamin D, loại vitamin D2 chiếm rất ít trong tổng số lượng Vitamin D chúng ta có.

Vitamin D3 (cholecalciferol), tổng hợp ở da từ tiền chất Vit D dưới tác động của tia cực tím (UVB, bước sóng 290-320nm) của ánh sáng mặt trời, phản ứng với protein 7-DHC, sản xuất ra vitamin D3.

Loại vitamin này (D3) cung cấp phần lớn lượng vitamin D cho cơ thể. Nói cách khác, cơ thể chúng ta cần ánh mặt trời và làn da để tạo ra phần lớn như cầu vitamin D. Chỉ ăn uống thôi thường sẽ không đủ cung cấp vitamin D (phải ăn thật nhiều Vitamin D2 mới đủ nhu cầu).

Vai trò của Vitamin D trong hệ miễn dịch

Vitamin D là một thành phần quan trọng giúp hệ miễn dịch chúng ta chiến đấu với virus và vi khuẩn. Vitamin D đóng vai trò cốt yếu trong cả hai hệ miễn dịch bẩm sinh (nội sinh) và thu được (ngoại sinh) (3).

Tại hệ miễn dịch bẩm sinh, vitamin D giúp tổng hợp Cathelicidin, một chuỗi peptide chuyên tấn công vi trùng và vi khuẩn (4). Vitamin D cũng ảnh hưởng lên các tế bào đơn nhân Monocyte và đại thực bào.

Với hệ miễn dịch thu được, vitamin D hiệu chỉnh các tế bào, giúp làm việc hiệu quả hơn trong chuỗi viêm và kháng viêm. Cụ thể, vitamin D điều tiết bạch huyết bào T cell, chuyển giai đoạn Th1 (cell based immunity) qua Th2 (antibodies), giảm phát sinh các protein viêm cytokine (IL-17, IL-21) và tăng kháng viêm IL-10.

Nhưng Vitamin D3 là một vitamin phức tạp, cơ thể tổng hợp từ nhiều thành phần và cần nhiều nơi để sản xuất. Sản xuất Vitamin D3 như sản xuất một chiếc xe hơi Mercedes, cần có một dây chuyền lắp ráp hoàn chỉnh. Chỉ cần một nơi trong dây chuyền này thiếu hay bị hư thì cơ thể chúng ta không sản xuất được Vitamin D3.

Biện pháp để cơ thể tổng hợp Vitamin D

Có 6 cách tăng vitamin D như:

- Phơi nắng (có kem chống nắng) và tập thể dục ngoài trời

- Ăn đồ biển và cá có mỡ ( cá hồi, cá tuna, tôm..)

- Ăn nấm

- Ăn lòng đỏ trứng

- Ăn/uống có vitamin D (như sữa)

- Uống vitamin D bổ sung

(Lưu ý: Cách đổi đơn vị của vitamin D từ IU sang mcg: 1000 IU Vitamin D = 25 mcg, 400mg IU = 10 mcg)

Bước đầu tiên để cơ thể tổng hợp Vitamin D là phơi nắng, nhưng phải phơi nắng cho đúng. Cơ thể chúng ta cần nắng có tia UVB (chứ không phải tia UVA hay UVC) để tổng hợp vitamin D.

Vấn đề là tia nắng lúc trưa (có cả UVA và UVB) là tác nhân chính gây ra ung thư da, dẫn đến hàng ngàn ca tử vong mỗi năm tại Mỹ. UVA cũng là nguyên nhân gây đồi mồi, làm lão hoá da, mất nước, và các tổn thương khác đến da. Tia UVA/UVB gây ung thư da bằng cách làm biến đổi DNA, làm chúng dị biến, dần dần dẫn đến ung thư.

Vì vậy, phơi nắng cần có kem bôi da chống ung thư.

Một cách khác nữa mà nhiều người chọn là uống vitamin D3 hỗ trợ (mua luôn cả chiếc xe Mercedes thay vì lắp ráp từ từ), liều dùng 800-1000 IU/ hằng ngày. Tuy nhiên, uống vitamin D3 lâu dài hay quá nhiều cũng có thể gây tác dụng phụ như táo bón, cao Calcium, hay hư thận.

Thiếu vitamin D dẫn đến dễ mắc bệnh hô hấp

Nghiên cứu tổng hợp đăng trên tạp chí BMJ năm 2017 do BS từ Harvard chủ trì đã chỉ ra thiếu vitamin D dẫn đến tăng rủi ro nhiễm trùng đường hô hấp do virus lên 50% (5). Điểm thú vị là nghiên cứu này chỉ ra uống vitamin D liều vừa phải, từ từ mỗi ngày, sẽ có tác dụng bảo vệ.

Còn uống vitamin D liều cao (megadose) thì sẽ không có tác dụng, ngược lại còn có thể dẫn đến tác dụng phụ nguy hiểm. Nói cách khác, khi chúng ta uống vitamin D bổ sung, chúng ta nên uống như tập thể dục hàng ngày, mỗi ngày chút ít. Đây cũng là điểm chung quý vị cần lưu ý nếu phải uống vitamin D (hay bất kỳ thực phẩm chức năng) hỗ trợ.

Thiếu vitamin D dẫn đến bệnh phổi nguy hiểm như suy hô hấp cấp tính ARDS

Một nghiên cứu khác chỉ ra thiếu vitamin D dẫn đến các tế bào miễn dịch ở phổi yếu hơn, dẫn đến rủi ro cao hơn như bị hội chứng suy hô hấp cấp tính ARDS hay viêm phổi (6).

Cụ thể, nghiên cứu này chỉ ra thiếu vitamin D có thể dẫn đến viêm tế bào nang phổi, tổn thương màng phổi, và thiếu oxy. Các nghiên cứu sau này khẳng định thêm rủi ro của ARDS có thể giảm nếu vitamin D được kiểm tra và bổ sung phù hợp (7).

Vitamin D giảm tỷ lệ tử vong do Covid-19 và cảm cúm?

Dựa trên các nghiên cứu về tầm quan trọng của vitamin D, một số nhà nghiên cứu đã chỉ ra tỉ lệ tử vong Covid-19 và cảm cúm có thể giảm được do vitamin D (8).

Bài này đăng trên tạp chí Nutrients gần đây của nhóm từ nhiều nước (Mỹ và Hungary) tổng hợp các nghiên cứu về Vitamin D, tỉ lệ bệnh Covid-19, tỉ lệ bệnh cúm mùa trên thế giới (vùng thiếu nắng và thiếu vitamin D thường có bệnh Covid-19 và cúm mùa nhiều hơn), và gợi ý rằng vitamin D có mối quan hệ trực tiếp đến tỉ lệ tử vong do cúm mùa và Covid-19.

Tuy nhiên, bằng chứng nhân-quả (causal relation) không rõ ràng trong nghiên cứu này, có thể là ngẫu nhiên (correlation does not imply causation). Và một lưu ý nữa đó là nghiên cứu này được tài trợ bởi các nhà bán vitamin D nên làm nghiên cứu này yếu đi.

Nước Mỹ và Anh thiếu Vitamin D

Một nghiên cứu khác cho thấy đến 42% dân số Mỹ thấp vitamin D (9) và 20% dân số Anh thiếu vitamin D (13). Kết hợp với các nghiên cứu khác về vai trò của vitamin D trong hệ miễn dịch, có thể suy đoán tỉ lệ tử vong cao tại Mỹ trong Covid-19 có thể một phần liên quan đến hệ miễn dịch yếu do thiếu vitamin D (cần theo nghiên cứu chứng minh).

Tại Anh Quốc, Chính phủ đã đề xuất uống vitamin D bổ sung cho tất cả mọi người trong với liều lượng 10mcg (400 IU) mỗi ngày (10) để ngăn ngừa rủi ro thiếu vitamin D. Trẻ em cũng có thể uống với liều 400 IU (10mcg) theo khuyến cáo của chính phủ Anh.

Có nên uống kết hợp Calcium và Vitamin D?

Hội Loãng Xương Hoa Kỳ (National Osteoporosis Foundation) khuyến cáo không nhất thiết uống chung Calcium và Vitamin D (11). Calcium có thể lấy đầy đủ từ thức ăn và sữa trong khi Vitamin D thường khó hơn, nhất là với người lớn tuổi, ít ra ngoài, ở trong các khu dưỡng lão. Một quy tắc chung về Vitamin hay thức ăn bổ trợ là quý vị chỉ nên uống thứ nào mình cần.

Theo BS. Huỳnh Wynn Trần (Assistant Professor tại ĐH Y khoa California Northstate University, Sacramento, California, Hoa Kỳ)