Làn sóng hợp nhất lan rộng khắp ngành công nghiệp pin Trung Quốc đang khiến nhiều thương hiệu nhỏ điêu đứng. Một số khoản đầu tư cũng bị huỷ bỏ, ngay cả khi các công ty dẫn đầu như CATL và BYD tiếp tục thúc đẩy kế hoạch mở rộng đầy tham vọng.
Trong 7 tháng đầu năm, 19 dự án nhà máy pin khổng lồ đã bị hoãn huỷ tại Trung Quốc, theo công ty nghiên cứu Benchmark Mineral Intelligence có trụ sở tại London. Điều đó thúc đẩy nhanh quá trình rút vốn đầu tư tại các nhà máy pin hiện có, trong bối cảnh các nhà sản xuất xe điện - chủ yếu ở châu Âu - vật lộn với tình trạng doanh số bán hàng ảm đạm.
“Rất nhiều sự hợp nhất đã diễn ra tại Trung Quốc. Một số các công ty đã từ bỏ kế hoạch ban đầu của mình”, nhà phân tích Evan Hartley của Benchmark nói và ước tính rằng động thái trên sẽ làm giảm 3% công suất nhà máy pin khổng lồ của Trung Quốc vào năm 2030.
Sự xáo trộn trong ngành công nghiệp pin Trung Quốc diễn ra khi tăng trưởng doanh số bán xe điện ghi nhận xu hướng giảm ở một số nơi trên thế giới. Theo Rho Motion, một công ty tư vấn chuỗi cung ứng xe điện, sau khi tăng trưởng ở mức hai chữ số, tốc độ đi lên ở châu Âu và Bắc Mỹ dự kiến sẽ giảm xuống còn lần lượt 6% và 7%. Bản thân ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc cũng đang chuẩn bị cho một sự “hợp lý hóa” tương tự sau khi phát triển quá bùng nổ.
Các tổ chức trong ngành ước tính hiện có khoảng 50 tập đoàn sản xuất pin EV của Trung Quốc đang sản xuất tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Cuộc chơi sinh tồn sẽ trở nên khốc liệt hơn khi họ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt về công nghệ và các quy định chặt chẽ hơn của chính phủ.
Thị trường Trung Quốc bị chia rẽ mạnh mẽ bởi những ông lớn như CATL, BYD và một loạt các công ty nhỏ hơn không có nhiều sức mạnh tài chính và khả năng cạnh tranh chi phí.
“Ngành công nghiệp Trung Quốc đã bước vào một vòng cạnh tranh mới được thúc đẩy bởi sự đổi mới công nghệ và nâng cấp năng lực”, Kevin Shang, một nhà phân tích tại công ty dữ liệu và phân tích Wood Mackenzie cho biết. “Về cơ bản, những công ty không thể theo kịp xu hướng sẽ dần bị loại khỏi thị trường”.
Bắc Kinh mới đây đã ban hành các quy định mới để giải quyết tình trạng dư thừa công suất, buộc một số nhà sản xuất pin địa phương phải tạm dừng các dự án gần đây tại Trung Quốc và các thị trường nước ngoài. Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc cũng hoàn thiện các hướng dẫn sửa đổi cho ngành công nghiệp pin lithium-ion vào tháng 6, trong đó đặt ra các tiêu chuẩn cao hơn về cường độ năng lượng, mật độ công suất, tuổi thọ và một số các thông số kỹ thuật khác của pin. Bộ cho biết các quy tắc này sẽ giúp các công ty cắt giảm những dự án sản xuất không phù hợp.
“Điều này cho thấy chính phủ nhận thức được mức sử dụng thấp trên toàn bộ chuỗi cung ứng”, các nhà phân tích của Citi đã viết trong một lưu ý nghiên cứu. “Chúng tôi tin rằng quy định này sẽ có lợi cho những tên tuổi hàng đầu bởi chúng cố gắng loại bỏ dần công suất nhàn rỗi và tăng cường rào cản gia nhập bằng các tiêu chuẩn kỹ thuật”.
Cũng bởi lẽ đó, những người chơi mới đã gặp khó khăn. Vào tháng 4, Nanfang Black Sesame Group, nhà sản xuất thực phẩm xay nhuyễn lớn nhất Trung Quốc, chính thức đình chỉ dự án pin trị giá 3,5 tỷ USD theo kế hoạch tại tỉnh Giang Tây. Năm ngoái, tập đoàn này mới công bố chuyển hướng sang lưu trữ năng lượng.
“Công ty sẽ không hành động quá vội vàng và chờ đợi cơ hội tốt nhất để thực hiện dự án”, đại diện công ty nói.
Vào tháng 4, hơn 20 công ty Trung Quốc đã tiết lộ kế hoạch xây dựng các cơ sở sản xuất pin mới, dự kiến với tổng công suất hàng năm là 152 gigawatt-giờ, giảm 55% so với một năm trước đó, theo dữ liệu do Liên minh lưu trữ năng lượng Trung Quốc. Các nhà sản xuất pin nhỏ hơn của Trung Quốc cũng đã buộc phải xem xét lại kế hoạch mở rộng ra nước ngoài của mình.
SVolt Energy Technology, tách ra từ nhà sản xuất ô tô Great Wall Motor, đồng thời là nhà sản xuất pin lớn thứ bảy tại Trung Quốc, đã từ bỏ kế hoạch xây dựng nhà máy pin ở miền đông nước Đức vào tháng 5 với lý do không chắc chắn về quy hoạch, thuế quan và trợ cấp. Chủ tịch SVolt Yang Hongxin cảnh báo rằng chưa đến 40 nhà sản xuất pin có thể tồn tại qua làn sóng hợp nhất vào cuối năm nay.
“Trước đây, các nhà sản xuất pin cấp 2 và cấp 3 đã tham gia vào các cuộc cạnh tranh về giá để giành thêm thị phần. Hiện tại, ngay cả những công ty lớn nhất cũng đang phải hạ giá”, Yang cho biết tại một sự kiện vào tháng trước.
Theo The New York Times, tổng doanh thu và lợi nhuận ròng tại 107 công ty niêm yết tại Trung Quốc trong chuỗi cung ứng pin lithium đạt lần lượt 293 tỷ Nhân dân tệ (40 tỷ USD) và 17 tỷ Nhân dân tệ trong quý đầu tiên, giảm tương ứng 18% và 50% so với cùng kỳ năm trước.
Dẫu vậy, các nhà sản xuất pin hàng đầu dự kiến vẫn sẽ đi lên mạnh mẽ. Tháng trước, Amplify Cell Technologies, liên doanh giữa nhà sản xuất pin lớn thứ tư Trung Quốc Eve Energy, nhà sản xuất động cơ có trụ sở tại Indiana Cummins và hai nhà sản xuất xe tải, Daimler và Paccar, đã bắt đầu xây nhà máy pin mới tại Mississippi. Eve Energy cũng đã công bố khoản đầu tư 3,3 tỷ nhân dân tệ vào một nhà máy mới tại Malaysia để sản xuất pin lưu trữ năng lượng và pin tiêu dùng.
Trong khi nhà sản xuất pin lớn thứ năm của Trung Quốc Gotion High Tech có kế hoạch đầu tư 1,3 tỷ USD xây dựng nhà máy sản xuất pin EV đầu tiên tại Morocco. Sunwoda, nhà sản xuất pin lớn thứ sáu của Trung Quốc, thì đặt mục tiêu đầu tư tới 2 tỷ nhân dân tệ xây nhà máy pin mới tại Việt Nam.
Dẫu vậy, Shang tại Wood Mackenzie vẫn cảnh báo rằng các nhà sản xuất pin của Trung Quốc có khả năng phải đối mặt thêm nhiều thách thức hơn nữa trong tham vọng phát triển tại thị trường nước ngoài. Bất ổn địa chính trị là một ví dụ.
