Cá mập hổ là một trong những loài săn mồi nguy hiểm và hung dữ nhất dưới đáy đại dương. Chúng có thể trở thành nỗi ám ảnh của nhiều loài vật. Tuy nhiên, cá mập hổ cũng có những đặc điểm "khác thường" so với các loài cá mập khác.
Loạt bài trải nghiệm thực tế "Bơi cùng cá mập hổ" của Glenn Hodges và Brian Skerry, phóng viên của National Geographic, sẽ cho chúng ta thấy nét riêng biệt của loài cá mập hung tợn này.
BÀI 1: "Tôi đã mơ thấy cá mập bơi qua bồn cầu…"
BÀI 2: Tận mắt trông thấy cá mập hổ và bất ngờ lớn đã xảy ra
Chuyến lặn biển đầu tiên
Tiger Beach không hẳn là một bãi biển. Đó là một bãi cạn nằm cách đảo Grand Bahama khoảng 40 km về phía Bắc, một sự kết hợp của cát, cỏ biển, những rạn san hô, và chỉ mới bắt đầu thu hút các thợ lặn trong khoảng một thập kỷ trở lại đây.
Đây là môi trường sống lý tưởng của cá mập hổ, và do đó cũng là địa điểm lý tưởng để quan sát loài vật này. Độ sâu của nước chỉ từ 6 - 14 m và thường trong suốt. Bạn chỉ việc mặc bộ đồ lặn, chìm xuống đáy biển và quan sát bầy cá mập bơi qua bơi lại.
Những người thợ lặn hướng dẫn cho tôi (Brian Skerry) đã có hàng trăm lần lặn xuống đây, và trong suốt chuyến hành trình kéo dài 2 tiếng trên thuyền đến khu vực này vào buổi sáng đầu tiên, họ vẫn luôn thắc mắc với tôi điều này.
Chẳng hạn như: "Wow, tôi không thể tin đây là lần đầu tiên bạn lặn", và "Nghiêm túc chứ? Tôi thực sự không tin đây là lần đầu tiên bạn lặn".
Những câu hỏi đó chỉ dừng lại khi chúng tôi đến địa điểm lặn.
Vincent và Debra Canabal, những người hướng dẫn đoàn thợ lặn, bắt đầu ném những khối cá đẫm máu xuống biển. Gần như ngay lập tức, mặt nước phủ đầy lũ cá mập san hô Caribe. Đúng vậy, hàng tá con, chủ yếu dài từ 1,5 - 2m, đang đánh nhau để tranh giành thức ăn.
Cuộc gặp gỡ đầu tiên với cá mập hổ.
Sau đó, bầy cá mập chanh - dài hơn và gầy hơn cá mập san hô - bắt đầu xuất hiện. Và cuối cùng, Vin phát hiện ra một bóng đen khổng lồ.
"Cá mập hổ!" - Vin hét lên và chỉ tay về phía đó. Sau đó, anh ta vội vã chạy đến, thò tay vào thùng cá thu để bắt đầu cho những con cá mập ăn - một phần để đánh lạc hướng chúng khi chúng tôi bắt đầu lặn xuống, và một phần để đảm bảo chúng không quá đói khi lặn cùng chúng tôi.
Tất cả mọi thứ đều ổn cho tới khi tôi chạm đáy biển và ngay lập tức đối mặt với một con cá mập hổ mà lần đầu tiên tôi thấy tận mắt, một cá thể nặng tới 362 kg. Con cá mập này tên là "Sophie". Trông nó có vẻ tò mò và thân thiện, theo như lời mô tả của Debbie.
"Nó có vẻ thích bạn đấy", Debbie nói với tôi. Tôi không chắc Sophie thích tôi như một người bạn hay thích tôi như một chiếc bánh pizza, còn tôi giống như một ninja đang cầm một cây sào dài 1m để giữ lũ cá mập cách xa mình ở khoảng cách chỉ một cánh tay.
Tình huống bất ngờ
Tuy nhiên, chứng kiến Vin và Debbie giao tiếp với lũ cá mập. Họ vuốt ve sau khi cho chúng ăn một con cá, chỉ đạo chúng bơi nhẹ nhàng, tôi bắt đầu nhìn những con cá mập hổ với ánh mắt thiện cảm. Không một lần nào loài vật này bất ngờ thể hiện sự hung dữ với chúng tôi.
Ấn tượng bất ngờ về cá mập hổ.
Bầy cá mập hổ bơi chậm rãi và chủ động, thành những vòng lớn, rồi tiến tới thùng thức ăn. Và thật bất ngờ tôi cảm thấy an toàn trước sự hiện diện của chúng.
Đây không phải là nói quá lên. Nhưng thực tế thì việc đi taxi từ phi trường Freeport còn nguy hiểm hơn việc lặn với những con cá mập này.
Hầu hết cá mập hổ ở Tiger Beach đã quen với những thợ lặn. Chúng từng được họ cho ăn, và chưa từng cắn vào tay ai. Tuy nhiên, ngay cả những cá thể xa lạ nhìn chung cũng không gây nguy hiểm cho những thợ lặn.
Cá mập hổ là loài săn mồi tập kích, chủ yếu ẩn nấp rồi sau đó bất ngờ tấn công con mồi. Tại Tiger Beach, bạn không phải là những kẻ lướt sóng hay bơi lội trên mặt nước giống như hầu hết các nạn nhân khi bị tấn công.
Bạn chìm xuống đáy biển cùng lũ cá mập, xuất hiện trước mắt chúng với vị thế khác những con mồi, và điều đó khiến việc lặn với chúng là tương đối an toàn.
Tuy nhiên, không có gì là an toàn tuyệt đối. Trên thực tế, có nhiều video về những vụ mất tích gần đây tại Tiger Beach.
Trong đó, có vụ con cá mập hổ cố gắng nhai đầu một thợ lặn, và một con khác đang đuổi theo chân thợ lặn. Ngoài ra, không thể không nhắc tới vụ việc đáng tiếc xảy ra vào năm 2014, khi một thợ lặn đột nhiên biến mất.
Và sự thực đã xảy ra trước mắt. Nhóm chúng tôi bắt đầu hoảng loạn khi một con cá thiên thần (angelfish) lang thang vào giữa chúng tôi, lũ cá mập san hô và cá mập chanh đã phát hiện ra, và điên cuồng đuổi theo khi nó trốn vào chân của những thợ lặn.
Tôi bị quay cuồng trong cơn lốc cá mập, cố gắng chống trả lại khi chúng quấn quanh và đâm vào chân tôi.
Tất cả mọi người, bao gồm cả Debbie, đã nghĩ rằng sẽ có ai đó bị cắn trong trận chiến hỗn loạn đó, và có ba con cá mập hổ nặng khoảng nửa tấn gần đó đã bất ngờ phấn khích và làm bị thương một thợ lặn.
Vụ việc chỉ là một tai nạn, nhưng đó là một lời cảnh báo rằng cá mập là động vật hoang dã, và hành vi của động vật hoang dã là không thể dự đoán. Và theo các nhà khoa học, cá mập hổ là loài vật đặc biệt khó đoán.
Không thể dự đoán
Sau chuyến lặn biển ở Tiger Beach, tôi bay tới Oahu để gặp Carl Meyer tại Đại học Hawaii để thảo luận về các cuộc tấn công của cá mập hổ trong thời gian gần đây.
Meyer cùng nhóm của ông đã gắn thẻ vệ tinh và các thiết bị theo dõi cho hàng trăm con cá mập hổ. Mặc dù vậy, ông cho biết họ chỉ mới bắt đầu hiểu về loài vật này.
Khu vực sinh sống ưa thích và phạm vi di cư của cá mập hổ.
Hành trình của hầu hết các loài cá mập là khá dễ dự đoán, Meyer cho biết: "Chúng sẽ đi tới một địa điểm trong suốt cả ngày, và một địa điểm khác vào ban đêm. Nhưng phần lớn chúng ta không thấy điều đó ở loài cá mập hổ.
Chúng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào cho dù ngày hay đêm, và chúng có thể ở đó một ngày, rồi quay trở lại vào ngày hôm sau, hoặc một ngày nào đó và sau đó biến mất trong 3 năm".
Hành vi không thể dự đoán trước của cá mập hổ bắt nguồn từ tập tính săn mồi của chúng. Là một loài săn mồi tập kích, cá mập hổ thường dựa vào tính bất ngờ để săn con mồi, và "nếu bạn dễ dự đoán, con mồi của bạn sẽ dần thích ứng với điều đó.
Vì vậy, hoàn toàn dễ hiểu khi cá mập hổ đột ngột xuất hiện trong một khu vực, và không ở lại đó quá lâu" - Meyer giải thích.
Cá mập hổ là "sát thủ" có hành động thất thường, khó đoán trước. Ảnh: Dinoanimals
Meyer cho biết ông không biết tại sao những vụ tấn công ở Hawaii lại tăng đột biến trong những năm gần đây, từ trung bình ít hơn 4 vụ một năm trong giai đoạn 2000 - 2011 lên đến gần 10 vụ một năm trong giai đoạn 2012 - 2015.
Tuy nhiên, ông đoán rằng chúng sẽ còn gia tăng do sự xuất hiện ngày càng nhiều của con người ở vùng biển Hawaii.
Về lý do tại sao các cuộc tấn công lại chủ yếu xảy ra vào mùa thu, ông chỉ ra rằng khi cá mập hổ di chuyển đến các quần đảo lớn để sinh con, chúng sẽ cần một nguồn năng lượng lớn trong thời kỳ rụng trứng.
Trứng của chúng rất lớn - có kích cỡ bằng một quả bóng chày - và có thể chứa tới 80 con non trong một lít.
Điều đó có nghĩa là (mặc dù giả thuyết này hoàn toàn chưa được kiểm chứng), những con cá mập này luôn cảm thấy đói, và việc sinh nở khiến chúng ăn nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, nguyên nhân cũng có thể đơn giản là do có thêm nhiều cá mập trên đảo vào thời điểm đó trong năm.
* Còn tiếp…
Ảnh: Brian Skerry/Nguồn: National Geographic