Dự án có tầm chiến lược quốc gia
Trong những ngày đầu năm mới, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã trả lời phỏng vấn Đài Truyền hình Việt Nam về những kết quả đạt được trong năm 2023 cũng như kế hoạch, mục tiêu của ngành Giao thông vận tải trong năm 2024.
Đáng chú ý, Bộ trưởng có nhắc đến lộ trình triển khai Đề án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam trong năm 2024. Theo đó, Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là dự án có tầm chiến lược với quốc gia và dân tộc, giúp tạo động lực đột phát để phát triển kinh tế xã - hội, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước.
Theo ông Nguyễn Văn Thắng, đây là dự án có tiêu chuẩn kỹ thuật - công nghệ phức tạp, sử dụng nguồn vốn đặc biệt lớn, cũng như là dự lần đầu tiên được triển khai tại Việt Nam. Do đó dự án cần được nghiên cứu cẩn trọng, kỹ lưỡng, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới song cũng phải phù hợp điều kiện cụ thể của Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: VTV
Người đứng đầu ngành GTVT cho biết, Bộ đang bám sát Nghị quyết của Bộ Chính trị và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương quyết liệt triển khai xây dựng đề án đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam cũng như xây dựng báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Bộ GTVT sẽ tích cực triển khai các quy trình để khởi công dự án trong thời gian sớm nhất.
Tại hội nghị toàn quốc tổng kết công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 với sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ GTVT đã đặt mục tiêu, phấn đấu trình cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trong năm 2024.
Cuối tháng 11/2023, Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cũng đã được Bộ GTVT trình Thường trực Chính phủ và Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia xem xét cho ý kiến, trước khi trình cấp có thẩm quyền, Quốc hội thông qua.
Trước đó, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 49-KL/TW về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, xác định: "Vận tải đường sắt đóng vai trò chủ đạo trên hành lang kinh tế Bắc - Nam" và đặt mục tiêu đến năm 2025 phần đấu hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Theo quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng phê duyệt năm 2021, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam từ ga Ngọc Hồi đến ga Thủ Thiêm dài 1.545 km, đường sắt đôi khổ 1.435 mm.
Chính phủ đặt mục tiêu năm 2025 sẽ hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam và khởi công năm 2030, ưu tiên đoạn Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang.
Năm 2045, Việt Nam sẽ hoàn thành, đưa vào khai thác tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.
Lộ trình tái cơ cấu ngành đường sắt
Liên quan đến Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, mới đây, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đã báo cáo Bộ GTVT lộ trình tái cơ cấu tương ứng với dự án trọng điểm ngành đường sắt.
Lộ trình tái cơ cấu VNR sẽ triển khai theo các giai đoạn tương ứng với lộ trình đầu tư của Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Ảnh minh họa được tạo bằng ứng dụng AI ChatGPT
Cụ thể, từ năm 2025 đến năm 2030, cơ cấu tổ chức của VNR sẽ được giữ ổn định như giai đoạn 2021-2025 nhưng sẽ tăng cường năng lực và số lượng nhân sự để vừa vận hành hệ thống đường sắt hiện hữu vừa tham gia vào việc xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao, đồng thời chuẩn bị nguồn nhân lực cần thiết cho việc khai thác và bảo dưỡng tuyến đường này.
Từ năm 2030 đến năm 2032, hoặc sau khi dự án đường sắt tốc độ cao được hoàn thành và chính thức vận hành, sẽ tiến hành thành lập Công ty TNHH một thành viên Quản lý, bảo trì, khai thác đường sắt tốc độ cao và Công ty TNHH một thành viên Vận tải đường sắt tốc độ cao.
Giai đoạn tiếp theo, từ năm 2032 đến 2045, hoặc đến khi dự án được hoàn thành và đi vào hoạt động, VNR sẽ quản lý một cách tập trung và thống nhất cả hệ thống đường sắt thông thường lẫn đường sắt tốc độ cao, thông qua Trung tâm Điều hành GTVT đường sắt.
Hồi tháng 11/2023, Dự thảo Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam được Bộ GTVT đưa ra trưng cầu góp ý kiến tham vấn với 3 kịch bản khác nhau về tổng mức đầu tư.
Trong đó, kịch bản 1: Xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435mm, chiều dài 1.545km, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng trục 17 tấn/ trục, khai thác riêng tàu khách; nâng cấp cải tạo đường sắt Bắc – Nam hiện hữu để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng mức đầu tư dự kiến cho kịch bản này khoảng 67,32 tỷ USD.
Kịch bản 2: Xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam, đường đôi, khổ ray 1.435mm, tải trọng 22.5 tấn/ trục, khai thác chung cả tàu chở khách và chở hàng; tốc độ thiết kế khoảng 200 - 250km/h, chạy tàu hàng tối đa 120km/h, hiện đại hoá đường sắt Bắc – Nam hiện hữu để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng mức đầu tư dự án theo phương án này khoảng 72,02 tỷ USD.
Kịch bản 3: Xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam, đường đôi, khổ ray 1.435mm, tải trọng 22.5 tấn/ trục, khai thác tàu chở khách và dự phòng cho chở hàng khi có nhu cầu; tốc độ thiết kế 350km/h. Tổng mức đầu tư dự án theo phương án này khoảng 68,98 tỉ USD. Trường hợp đầu tư ngay hạ tầng, thiết bị, phương tiện để phục vụ khai thác tàu hàng chạy suốt từ Bắc vào Nam thì kinh phí đầu tư khoảng 71,69 tỷ USD.