Đó là thông tin được Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đưa ra khi trình bày tham luận tại Hội nghị toàn quốc về công tác phòng chống tham nhũng, chiều 25/6.
Tại đây, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đã đề cập đến vấn đề công khai, minh bạch trong việc thực hiện các dự án BT, BOT mà thời gian qua dư luận rất quan tâm.
Theo Bộ trưởng Thể, hiện nay, điều kiện nước ta đã có nhiều thay đổi. Một số vùng miền đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhưng một số khu vực GTVT còn khó khăn nên việc tiếp tục thực hiện các dự án BT, BOT là hết sức cần thiết.
Tuy nhiên do luật pháp chưa hoàn chỉnh, đây lại là mô hình mới nên vừa qua các dự án BT, BOT ngành GTVT đã bộc lộ những hạn chế, yếu kém.
Tăng cường công khai, minh bạch, kiểm tra chéo
Để tăng cường quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này, Bộ trưởng Bộ GTVT đã nêu ra 6 nhóm giải pháp.
Thứ nhất là hoàn thiện thể chế về hình thức đầu tư BT, BOT. Cụ thể, vừa qua Chính phủ đã ban hành Nghị định 63 về đầu tư theo hình thức đối tác công tư. Bộ GTVT cũng phối hợp với các Bộ ngành nghiên cứu điều chỉnh Luật Đầu tư công, ban hành các Thông tư như 35, 49 thay thế thông tư 59 của Bộ Tài chính về trạm thu phí BOT cũng như các mức phí BOT; nghiên cứu điều chỉnh quy định về tổ chức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu trong đầu tư các dự án BT, BOT.
Thứ hai, Bộ GTVT phối hợp với các Bộ ngành T.Ư và địa phương trong các dự án BT, BOT để làm sao đảm bảo tính công khai, minh bạch, kiểm tra chéo lẫn nhau để đảm bảo sự đồng thuận cao.
Dẫn chứng, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết Bộ GTVT đã chủ động mời Bộ Xây dựng tham gia thẩm tra dự toán của các dự án BT, BOT để đảm bảo tính công khai.
Bộ chủ động mời Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm toán các dự án BT, BOT trước khi Bộ GTVT quyết toán, vì theo hợp đồng, sau khi quyết toán sẽ xác định thời gian thu phí.
Bộ GTVT cũng mời Bộ Công an biệt phái một số cán bộ sang Bộ GTVT, thậm chí Bộ bố trí làm Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông để tăng cường công tác giám sát việc thực hiện các dự án BT, BOT, nhằm cung cấp cho cơ quan chức năng nhiều thông tin để các cơ quan kịp thời xử lý các sai phạm.
Bộ cũng mời thanh tra Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính cùng thanh tra Bộ GTVT tiến hành thanh tra, kiểm tra các dự án BT, BOT.
“Những dự án BT, BOT qua QL1 và đường HCM qua Tây Nguyên, đến nay đã có 112 cuộc thanh tra, kiểm toán, kể cả của Ủy ban Kiểm tra T.Ư”, Bộ trưởng Thể thông tin.
Ngoài ra, ông cũng cho biết, Bộ GTVT còn xin ý kiến Bộ Tài chính, chính quyền địa phương, đặc biệt là HĐND và đoàn ĐBQH để tham gia xác định các dự án BOT.
“Tất cả các việc này, Bộ GTVT chủ động phối hợp, mục đích làm sao để các dự án khi triển khai đều có sự giám sát của các Bộ, ngành, địa phương, đảm bảo tính công khai, minh bạch”, Bộ trưởng Thể nhấn mạnh.
Nhóm thứ ba, Bộ trưởng Thể cho biết là tăng cường công tác quản lý Nhà nước với các dự án BT, BOT.
Bộ GTVT đã yêu cầu nhà đầu tư báo cáo hồ sơ thiết kế, bản vẽ thi công và dự toán, khi Bộ GTVT thẩm định xong, nhà đầu tư mới có quyền phê duyệt, triển khai.
“Chúng tôi quản lý như một dự án Nhà nước để tránh tình trạng hồ sơ sơ sài dẫn đến sai sót”, ông nói.
Bộ GTVT cũng yêu cầu nhà đầu tư sau khi xét thầu báo cáo lại Bộ GTVT, Bộ GTVT sẽ thẩm định lại năng lực của các nhà thầu, khi Bộ GTVT đồng ý nhà đầu tư mới được cấp vốn cho các đơn vị đó để thi công, tránh tình trạng nhà thầu yếu kém, không có năng lực.
Bộ GTVT còn giao cho Ban quản lý dự án và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo dõi từ đầu khi lập dự án cho đến khi hoàn thành, toàn bộ tiến độ thi công, chất lượng công trình… đều được theo dõi, giám sát “như hình với bóng”.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh các dự án BOT, BT, nhà thầu, nhà đầu tư sẽ thu tiền của dân nên phải quản lý chặt chẽ.
Công khai toàn bộ thông tin về các dự án BOT
Nhóm giải pháp thứ tư được Bộ trưởng GTVT đề cập là công khai, minh bạch thông tin về các dự án BT, BOT để nhân dân, các tổ chức, cơ quan có thể giám sát.
Cụ thể, công khai các thông số, chính sách về miễn giảm cho xe qua trạm và miễn giảm cho bà con sống quanh trạm thu phí BOT.
Theo Bộ trưởng Thể, tất cả các chính sách này phải được công khai, tránh tình trạng so sánh giữa các địa phương dẫn đến khiếu nại.
 Toàn cảnh Hội nghị toàn quốc về công tác phòng chống tham nhũng - Ảnh: TTXVN |
“Bộ cũng công khai tất cả thông tin các dự án BT, BOT từ thông tin về nhà đầu tư, thời gian thu phí, chi phí đầu tư, chi phí quyết toán.
Trên trang website của Bộ GTVT, chúng tôi mở danh mục 74 dự án BOT, công khai rộng rãi để ai cũng có thể truy cập”, Bộ trưởng GTVT thông tin.
Đặc biệt, khi tiến hành thu phí tự động vào cuối năm nay với các dự án trên QL1, đường HCM qua Tây Nguyên và cuối năm 2019 trên toàn quốc, tại trạm thu phí BOT, Bộ GTVT sẽ công khai toàn bộ thông số để bà con truy cập nắm tình hình thu phí đến thời điểm nào, được bao nhiêu, thời gian còn lại được bao nhiêu, để nhân dân giám sát một cách tốt nhất.
Nhóm giải pháp thứ năm, Bộ GTVT sẽ khắc phục những hạn chế, yếu kém đã chỉ ra. Ví dụ, tập trung quyết toán các dự án BOT.
Bộ trưởng Thể cũng kiến nghị chính quyền các địa phương phối hợp, xử lý sớm phần quyết toán GPMB để việc quyết toán các dự án BT, BOT được trọn vẹn.
Ông cũng nhấn mạnh việc tăng cường công tác kiểm soát thu tại các trạm thu phí BOT. “Hiện nay, chúng ta kiểm tra bằng cách thủ công, hàng năm đối chiếu kiểm tra, nhưng sắp tới thu phí tự động thì máy móc sẽ làm tự động toàn bộ.
Song ngay bây giờ, phải có giám sát, vì thực tế có những dự án thời gian thu phí 20 năm nhưng tăng cường giám sát thì chỉ có điều chỉnh xuống 9 năm đã hoàn vốn và dừng lại”, Bộ trưởng Thể dẫn chứng.
Bộ trưởng cũng đề cập đến việc không triển khai các dự án BOT trên các đường hiện hữu, độc đạo mà làm trên đường song hành, đường mới hoàn toàn, với các dự án mới sẽ thu phí tự động toàn bộ. Ngoài ra, yêu cầu dừng ngay các dự án BOT hiện hữu chậm tiến độ.
Nhóm giải pháp cuối cùng liên quan tới công tác đấu thầu, Bộ GTVT cho biết từ nay về sau sẽ tổ chức đấu thầu, lần một không được thì đấu thầu lần hai, đến khi nào được thì thôi, tránh chỉ định thầu dù được cho phép nhưng khiến dư luận nghi ngại.
“Thời gian qua, đầu tư các dự án BT, BOT còn nhiều khiếm khuyết do thể chế chưa hoàn chỉnh, năng lực của chúng ta có hạn trong khi đây là vấn đề mới, nhưng Bộ GTVT sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến để triển khai các công trình dự án hiệu quả, tránh tham nhũng.
Việc thực hiện cũng sẽ công khai, minh bạch để nhân dân giám sát và tạo được sự đồng thuận cao”, Bộ trưởng Thể nhấn mạnh.