"Bố già AI" lần đầu đến Hà Nội, nhắc đến "mật độ nhân tài" của Việt Nam và cơ hội thu hút Meta, Google

Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2024 (4 – 7/12) có một vị khách đặc biệt là GS Yann LeCun, Phó Chủ tịch và Giám đốc Khoa học Trí tuệ nhân tạo tại Meta (Mỹ), đồng thời là GS Silver tại ĐH New York (NYU).

 Ông LeCun đã có bài thuyết trình quan trọng tại phiên tọa đàm "Triển khai AI trong thực tế". Nhân dịp này, PV đã có cuộc phỏng vấn nhanh với vị chuyên gia có biệt danh "Bố già AI" (godfather of AI).

---

- Đây là lần đầu tiên GS đến Việt Nam và góp mặt trong Tọa đàm "Khoa học vì cuộc sống" của VinFuture. Ông cảm thấy như thế nào về sự kiện này và cơ hội hợp tác với một giải thưởng được tổ chức tại Việt Nam như VinFuture?

GS Yann LeCun: Tôi mới đến Việt Nam vào tối muộn ngày hôm kia (3/12 – PV) nên chưa có cơ hội khám phá nhiều. Nhưng thứ tôi nhìn thấy ở đây là mong muốn của Việt Nam, của thị trường, của các doanh nghiệp, chính quyền cũng như là của giới trẻ trong việc tạo ra những tiến bộ trong khoa học và kỹ thuật rất là lớn và đấy là một điều rất quan trọng. Một điều nữa là tôi nhìn thấy sự nhiệt tình trong giới trẻ rất là nhiều. Tôi là một nhà khoa học và khi đi ra ngoài phố được mọi người nhận ra mình cũng là một việc rất vui.

- Việc đưa AI vào trong những nghiên cứu khoa học - công nghệ hiện đang phát triển như thế nào, thưa GS?

GS Yann LeCun: AI đã được ứng dụng rất nhiều trong khoa học và y học. Chẳng hạn, trong y học, AI được ứng dụng trong việc khám phá các loại thuốc mới hoặc tìm hiểu các cơ chế của sự sống. Còn trong khoa học có thể ứng dụng AI để tìm ra những vật liệu mới. Đây là một điều rất quan trọng trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu cũng như trong việc thúc đẩy tiến bộ khoa học của các ngành vật lý, hóa học, sinh học….

Nhưng bên cạnh những lợi ích mà AI có thể mang lại, hiện nay chúng ta cũng đang đối diện với rất nhiều thách thức. Ví dụ như gần đây có nhiều vụ lừa đảo khi các đối tượng xấu lợi dụng AI.

-Vậy làm thế nào để chúng ta có thể hạn chế được những sự việc tương tự xảy ra trong tương lai, thưa GS?

GS Yann LeCun: Đây là một lĩnh vực mà tất cả các đồng nghiệp của chúng tôi tại Meta cũng đã làm việc trong rất nhiều năm. Chúng tôi thấy rằng, trong khi có rất nhiều những kẻ xấu sử dụng AI để thực hiện các vụ lừa đảo thì cách tốt nhất là dùng công nghệ AI phức tạp để chống lại.

Thực ra, tại Meta, AI được sử dụng theo rất nhiều cách khác nhau. Chúng tôi có những ứng dụng AI rất đặc thù, chẳng hạn như Meta AI được cung cấp cho cho công chúng dưới dạng chatbot. Meta AI là một trợ lý ảo đã dần được ra mắt tại Việt Nam trong tháng này. Đây là một trong những ứng dụng phổ thông của AI .

Thứ hai là AI có thể dùng để chuyển đổi ngôn ngữ khiến cho việc giao tiếp dễ dàng hơn. Thứ ba là AI được sử dụng để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu, toàn vẹn của nội dung. Chúng tôi sử dụng AI để giám sát những dữ liệu ở trên mạng, sau đó có thể gỡ bỏ những dữ liệu có liên quan đến lừa đảo, ví dụ như dữ liệu lừa đảo, dữ liệu thư spam, các vấn đề và thông thông tin về khủng bố hoặc bóc lột trẻ em... Viêc tìm hiểu và gỡ bỏ những thông tin sai, xấu và độc hại này được thực hiện tự động bởi AI.

Vào cuối năm 2017, số lượng các bài hate speech (phát ngôn thù hận, kích động thù địch) mang tính thù địch do AI phát hiện và tự động gỡ xuống là khoảng 20 - 25%. Cho đến nay, số lượng các bài mang tính thù địch đã giảm 95% nhờ vào công nghệ AI. Điều đó có nghĩa là các hệ thống AI hiện nay đã hiện đại và thông minh hơn. Chúng có khả năng hiểu nội dung của một văn bản hoặc thậm chí là nội dung của một hình ảnh bằng nhiều ngôn ngữ trên thế giới, bao gồm cả tiếng Việt. Điều này có được là nhờ vào sự phát triển của khoa học - công nghệ.

AI có "cướp việc" của con người?

- Theo GS, làm thế nào để có thể nhìn thấy được những thách thức trong ứng dụng AI, cách để đương đầu và tạo thêm cơ hội phát triển AI ở Việt Nam?

GS Yann LeCun: Đây là một câu hỏi mà tất cả các quốc gia đều tự đặt ra cho mình. Nhưng về phía Việt Nam, tôi thấy rằng là Việt Nam là một đất nước có dân số trẻ, rất nhiệt tình đối với công nghệ và có một thái độ rất tích cực. Đây là một điều khác hoàn toàn với các quốc gia ở châu Bắc Mỹ hoặc ở châu Âu, nơi mọi người luôn luôn có sự nghi ngờ, thận trọng và thậm chí là còn lo sợ đối với AI. Đây là một trong những ưu điểm mà Việt Nam có thể khai thác.

Tuy nhiên, để có thể hỗ trợ cho AI, chính phủ cũng như là ngành giáo dục cần phải tạo cho người trẻ các cơ hội học tập hay là giáo dục đào tạo về công nghệ để họ có thể tham gia học tập và nghiên cứu.

Tiếp nữa, trên thị trường, chúng ta sẽ làm thế nào để tạo cảm hứng cho những người này có thể học về công nghệ. Ví dụ, tạo ra cơ hội việc làm trong lĩnh vực kỹ thuật thiết kế hay nghiên cứu, hoặc tạo thêm cơ hội cho những sinh viên có thể học tập ở nước ngoài có thể là làm PhD ở nước ngoài và sau đó quay trở về Việt Nam để làm việc. Đây là vấn đề liên quan đến thị trường, là tạo ra cơ hội về công nghệ. Thứ ba là cố gắng làm sao tạo ra được rất nhiều các công ty nhỏ, những công ty khởi nghiệp và tạo cho những công ty này có cơ hội tiếp cận đầu tư.

-Có những lo ngại về việc AI đang cướp công việc của con người và mang đến những thách thức đối với sinh viên mới ra trường. Theo GS, điều đó có phải là đang xảy ra không?

GS Yann LeCun: Bản thân tôi không phải là một nhà kinh tế. Tôi là một nhà khoa học máy tính. Nhưng khi tôi nói chuyện với các nhà kinh tế thì họ nói với tôi rằng, tất nhiên là AI sẽ không tạo ra thất nghiệp trên diện rộng. AI sẽ tạo ra những công việc mới. Nó có thể làm cho một số công việc bị mất đi, nhưng về cơ bản thì AI sẽ làm cho năng suất lao động cũng như khả năng sáng tạo của mọi người tăng lên. Như vậy, năng suất lao động và tài sản của một người tạo ra trong một giờ sẽ tăng lên. Đây là một điều đáng mừng nếu xã hội biết cách khai thác AI đúng cách.

Việt Nam có thể thu hút Meta, Google mở phòng thí nghiệm AI?

-GS từng nhận định là các phát kiến về AI trong 12 năm qua chủ yếu đến từ các phòng nghiên cứu được tài trợ với nguồn kinh phí lớn từ các Big Tech chứ không phải các startup. Với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, nguồn lực có thể không quá dồi dào thì có thể tham gia vào ngành công nghiệp AI như thế nào?

GS Yann LeCun: Chúng ta thấy rằng tiến bộ về khoa học kỹ thuật dựa trên rất nhiều việc phát triển về khoa học - công nghệ và những phát triển khoa học - công nghệ này được thực hiện bởi rất nhiều các công ty lớn, nhỏ. Tiến bộ khoa học này thường được thực hiện ở 3 đơn vị chính. Đó là các trường đại học, các phòng thí nghiệm của quốc gia hay phòng thí nghiệm của chính phủ hoặc các phòng thí nghiệm của các công ty trên thị trường.

Bản thân tôi thì có một phần hai, tức là tôi có một nửa thời gian làm việc cho cho trường đại học và một nửa thời gian làm việc cho phòng thí nghiệm của doanh nghiệp là Meta. Chúng ta có thể thấy rằng đôi khi hai việc này lại bổ trợ cho nhau. Ý tưởng của phòng thí nghiệm từ trường đại học thì được phòng thí nghiệm của doanh nghiệp biến thành hiện thực và đôi khi là ngược lại. Đây là một bối cảnh chung.

Còn ở Việt Nam thì có VinAI. Đây là một phòng nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp. Phòng thí nghiệm này sẽ có vai trò nhất định để đóng góp tại Việt Nam.

Đồng thời trong tương lai, chúng ta cũng có thể có các công ty nước ngoài đến để thiết lập các phòng thí nghiệm ở Việt Nam, ví dụ như Meta hay Google. Tuy nhiên, yếu tố chính để họ có thể quyết định đặt phòng thí nghiệm ở đâu là phụ thuộc vào mật độ hay tỷ lệ nhân tài của quốc gia đó. Do đó, việc mà chúng ta cần phải làm là phát triển nhân tài tại Việt Nam.

Xin cảm ơn GS!