Ngày 30-6, Bộ Công an đã tổ chức họp báo thông tin, kết quả công tác công an 6 tháng đầu năm 2023. Trung tướng Tô Ân Xô, Người phát ngôn Bộ Công an, chủ trì cuộc họp báo.
Trung tướng Tô Ân Xô chủ trì buổi họp báo
Tại buổi họp báo, Thiếu tướng Nguyễn Văn Thành, Phó Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an), cho biết vấn đề giá sách giáo khoa (SGK), sách giáo khoa giả nhiều năm qua gây nhiều bức xúc, nhiều ý kiến trái chiều trong xã hội. Trước vấn đề như vậy, Bộ Công an đã giao C03 vào cuộc điều tra về lĩnh vực này.
Sau khi vào cuộc điều tra, C03 đã chủ động đấu tranh sai phạm trong SGK lậu, giá thành SGK, lợi ích nhóm liên quan đến phát hành sách. Đến tháng 2-2023, C03 đã khởi tố vụ án Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, đồng thời khởi tố Nguyễn Đức Thái, nguyên chủ tịch hội đồng thành viên Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam (NXB), cùng các đồng phạm.
"Sau khi khởi tố, chúng tôi nhận được kết luận của thanh tra, qua nghiên cứu chúng tôi nhận thấy tài liệu của Thanh tra chính phủ rất là mỏng. Chúng tôi cũng khởi tố sai phạm liên quan đến khâu giá thành, sau này còn lại việc phát hành các bộ sách, trong đó tài liệu tham khảo cũng đang được mở rộng. Việc này chúng tôi tập trung chính, làm rõ, xem giá thành SGK hiện nay theo dư luận giá thành SGK cao hơn với khả năng của người lao động"- Thiếu tướng Thành nêu rõ.
Trước đó, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã công bố về kết quả thanh tra về Sách giáo khoa. Theo TTCP, từ năm 2014 đến hết tháng 8-2019, 73/193 cuốn SGK học sinh có thể viết vào sách đã được in, phát hành và bán được tổng hơn 303 triệu bản. Trường hợp tính 65% giá SGK có các trang sách học sinh có thể viết vào không dùng được, gây lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội số tiền tạm tính là hơn 2.374 tỉ đồng.
Thiếu tướng Nguyễn Văn Thành tại buổi họp báo
Cơ quan thanh tra cũng chỉ rõ Bộ GD-ĐT đã ban hành văn bản về sách bài tập do NXB tổ chức biên soạn, gây nhầm lẫn cho học sinh, phụ huynh học sinh và xã hội rằng sách bài tập được NXB xuất bản cũng là tài liệu bắt buộc phải mua kèm theo SGK. Dẫn đến thực tiễn hầu hết gia đình học sinh khi mua SGK đều mua sách bài tập kèm theo do NXB phát hành, có dấu hiệu lợi ích nhóm giữa Bộ GD-ĐT là cơ quan quản lý nhà nước với NXB trong việc in ấn, phát hành sách bài tập.
Cơ quan thanh tra kết luận việc xác định nhu cầu sản xuất của NXB không sát thực tế nên lượng hàng tồn kho lớn, chủ yếu là giấy in, làm tăng chi phí lãi vay dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn. Việc lựa chọn nhà thầu in SGK của NXB cũng chưa đúng quy định. NXB sử dụng giấy in chất lượng thấp, thấp hơn định lượng giấy in sách thường theo tiêu chuẩn quốc gia.
Từ trước năm 2014 và trong giai đoạn từ 2014 đến 2019, NXB chỉ thu thập báo giá của một số ít nhà thầu cung cấp giấy in. Đáng chú ý, Công ty Cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng được lựa chọn cung cấp chiếm 83,1% số lượng giấy của NXB, tương ứng số tiền hơn 1.890 tỉ đồng. Kiểm tra xác suất một hợp đồng giấy in cho thấy giá giấy in của công ty này bán cho NXB cao bình quân gấp khoảng 1,7 lần giá giấy công ty này nhập khẩu trực tiếp, tương ứng số tiền chênh lệch hơn 210 tỉ đồng. "Những nội dung này cho thấy việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của NXB có nhiều điểm bất thường, chưa đảm bảo công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế"- TTCP kết luận.