Thông điệp này đã khiến thị trường chứng khoán thế giới biến động mạnh và khiến Bắc Kinh có phản ứng đáp trả mạnh mẽ.
Theo Bloomberg, đòn thuế quan mới nhất của ông Trump có khả năng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới tất cả người tiêu dùng Mỹ. Bắt đầu từ ngày 1/9 tới, thuế nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc tới Mỹ sẽ áp dụng với cả điện thoại thông minh, máy tính, laptop và quần áo trẻ em.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố: "Nếu Mỹ tiếp tục áp thuế, Trung Quốc sẽ buộc phải có những động thái đáp trả cần thiết. Trung Quốc sẽ không chấp nhận áp lực, đe dọa, cưỡng ép và sẽ không thỏa hiệp đối với bất kì vấn đề thiết yếu nào."
Tuy nhiên, phía Trung Quốc chưa đưa ra phương án cụ thể để trả đũa Mỹ.
Lời đe dọa đánh thuế đối với tất cả các hàng hóa nhập khẩu Trung Quốc được đánh giá là động thái gay gắt nhất từ chính quyền của ông Trump. Hành động này cũng bất ngờ chấm dứt thời kì "đình chiến" ngắn ngủi từ sau khi ông Trump gặp Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình ở Osaka vào cuối tháng 6 vừa qua.
Một số nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán thương mại cho biết các quan chức tại Bắc Kinh đã bị "choáng" sau khi biết lời tuyên chiến của ông Trump. Theo kế hoạch, phía Trung Quốc dự định sẽ tiếp tục họp tại Bắc Đới Hà trong tuần này để bàn thảo về các thỏa thuận song phương với Mỹ.
Tuyên bố đầy bất ngờ của ông Trump về việc tăng thuế quan với Trung Quốc.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị là người đầu tiên đưa ra phản hồi chính thức với tuyên bố thuế quan mới của Mỹ.
"Áp các thuế quan mới chắc chắn không phải là giải pháp đúng đắn để giải quyết mâu thuẫn thương mại," ông Vương Nghị trả lời báo chí Trung Quốc bên lề hội nghị các ngoại trưởng được tổ chức ở Bangkok.
Các nhà phân tích cho rằng hiện tại Trung Quốc sẽ không cố gắng "so găng" với từng đòn thuế quan của ông Trump nữa, mà sẽ chuyển sang chiến lược khác.
"Ông Trump đang mất dần sự tín nhiệm trong mắt người Trung Quốc, và liệu các cuộc đối thoại có thể được tổ chức vào tháng 9 như đã định không vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ," Zhou Xiaoming, một cựu quan chức Bộ Thương mại Trung Quốc, chia sẻ. "Dù có thỏa thuận hay không, Trung Quốc cũng đang chuẩn bị cho viễn cảnh tồi tệ nhất".
Trong một bài đăng trên Twitter, ông Trump nói Trung Quốc đã không thực hiện như lời hứa mà ông Tập đã cam kết tại Osaka về việc mua nông sản Mỹ và dừng hoạt động xuất khẩu trái phép fentanyl (một loại thuốc giảm đau có tác dụng gây mê). Tổng thống Trump cũng nói ông "không quan tâm" tới những ảnh hưởng tiêu cực trên thị trường thế giới.
Nhận định của các nhà kinh tế học
"Nếu dòng tweet của ông Trump trở thành chính sách thật, thì chúng ta có thể trông chờ vào một phản ứng tương tự từ Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là nhiều thuế quan hơn đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ. Chúng tôi không nghĩ rằng Trung Quốc sẽ tự bắn vào chân mình bằng việc phá rối các doanh nghiệp Mỹ hoặc bán tháo trái phiếu Mỹ," Tom Orlik và Carl Riccadonna, các chuyên gia kinh tế của Bloomberg, cho hay.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho rằng tổng thống và cố vấn cấp cao đã ngày càng nhận thức rõ hơn về nỗ lực của Trung Quốc trong việc kéo dài thời gian thỏa thuận và trì hoãn đàm phán với mục tiêu chờ đợi cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Vấn đề này ngày càng hiện hữu rõ nét từ sau khi Trung Quốc không mua nông sản của Mỹ như đã hứa cũng như sau khi các cuộc họp tại Thượng Hải không đạt được nhiều kết quả khả quan.
Trung Quốc luôn khẳng định rằng muốn Mỹ gỡ bỏ toàn bộ thuế quan. Nhưng theo một nguồn tin nội bộ, các nhà đàm phán Trung Quốc tại Thượng Hải đã khẳng định mong muốn gỡ bỏ thuế quan trước khi thực hiện bất kì cải cách nào về luật pháp.
Ảnh: Reuters
Ngoài ra, ông Trump dường như đã từ chối lời khuyên của ông Mnuchin và không gửi lời thông báo tới Bắc Kinh trước khi đưa ra thông báo về thuế quan mới trên Twitter.
Mức thuế 10% đối với 300 tỉ hàng hóa Trung Quốc đã khiến cộng đồng doanh nghiệp Mỹ tức giận bởi nhóm các công ty này đã liên tục thúc ép ông Trump kết thúc cuộc chiến tranh thương mại vốn gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực tới nền kinh tế Mỹ và thế giới.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ cho biết sẽ công bố danh sách chính thức cuối cùng các sản phẩm phải nộp nhiều thuế hơn trong một số ngày tới.
Các nhà phân tích cho rằng quyết định rút lui khỏi "thời kì đình chiến hậu Osaka" đã thể hiện mức độ tuyệt vọng của chính quyền ông Trump trong việc ép buộc Trung Quốc phải cải cách nền kinh tế nước này.
Các quan chức Mỹ nói các nhà đàm phán Trung Quốc đã từ chối cam kết cải thiện luật bảo vệ sở hữu trí tuệ, triệt phá hoạt động buôn bán trái phép fentanyl và mua nông sản Mỹ nhiều hơn cho tới khi một thỏa thuận thương mại toàn diện được kí kết.
Edward Alden, một chuyên gia cấp cao tại Ủy ban Đối ngoại, nói: "Cuộc chiến tranh thương mại của ông Trump với Trung Quốc đã thất bại và ông ấy đang đánh cược tất cả vào chiến lược thua cuộc. Toàn bộ mục tiêu của thương chiến là ép Trung Quốc phải thay đổi cấu trúc nền kinh tế nước này nhưng thuế quan Mỹ đã không thể buộc Bắc Kinh làm như vậy. Trung Quốc thà học cách 'sống cùng đau đớn' còn hơn là thay đổi theo ý Mỹ muốn."
Victor Shih, một chuyên gia về Trung Quốc tại Đại học California San Diego, cho biết nếu các thuế quan được dùng để làm phương tiện đe dọa, Bắc Kinh sẽ tìm cách để phản ứng.
"Nếu thuế quan có hiệu lực, Trung Quốc gần như chắc chắn sẽ trả đũa bằng cách này hay cách khác. Việc trì hoãn mua máy bay Boeing, trừng phạt và thiết lập hạn chế đối với các công ty dịch vụ của Mỹ có sự hiện diện lớn ở đại lục là một trong các cách thức đó," chuyên gia Shih nói.
Giao dịch giảm sút
"Tôi nghĩ rằng họ sẽ cố gắng đạt được thỏa thuận với chúng ta, nhưng tôi không chắc lắm. Cho tới khi có thỏa thuận như vậy thật, chúng ta sẽ đánh thuế Trung Quốc tới mức tối đa thì thôi," ông Trump nói hôm 1/8.
Ông Trump đã nhiều lần phàn nàn rằng Trung Quốc không mua "khối lượng lớn" nông sản như ông Tập đã hứa tại Osaka. Tuy nhiên, theo Bloomberg, lời hứa này chưa bao giờ được công khai và hai phía Mỹ - Trung có những cách nhìn nhận khác nhau về lời hứa này.
Trung Quốc đã không còn mua nông sản từ Mỹ nhiều như trước kia. Trong nửa đầu năm nay, lượng đậu nành Trung Quốc mua từ Mỹ đã giảm tới mức thấp nhất trong hơn 1 thập kỉ. Trong hai tuần vừa qua, Trung Quốc đã đồng ý mua tới 3 triệu tấn đậu nành, 50.000 tấn bông và một số các loại mặt hàng khác như thịt lợn, ngô để thể hiện "thiện chí" đàm phán với Mỹ.
Các nguồn tin thân cận với cuộc thảo luận cho biết trong các cuộc họp, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer và Bộ trưởng Ngân khố Mỹ Steven Mnuchin nói Trung Quốc đã không đưa ra đề xuất gì mới. Ông Trump cho biết không có kế hoạch đảo ngược lại các quyết định cho phép các công ty Mỹ nhập khẩu các sản phẩm không nhạy cảm từ công ty công nghệ Huawei.
Cũng trong loạt tweet thông báo về thuế quan mới, ông Trump vẫn để bỏ ngỏ cánh cửa cho đàm phán tương lai.
"Chúng tôi trông chờ vào các cuộc đối thoại tích cực với Trung Quốc về Thỏa thuận Thương mại toàn diện. Tôi cảm thấy rằng giữa hai nước chúng ta đang có một tương lai rất tươi sáng!"