Theo trang Business Insider, Mỹ đang báo hiệu một lập trường cứng rắn hơn đối với lực lượng dân quân biển của Trung Quốc, một lực lượng bán quân sự được ngụy trang như đội tàu đánh cá nhằm quấy rối các đối thủ nước ngoài để thực thi các yêu sách biển phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.
Dân quân biển của Trung Quốc "phát triển mạnh trong bóng tối" nhưng nó không còn có thể được che giấu như trước đây, theo ông Andrew Erickson, một chuyên gia hàng đầu tại Đại học Hải chiến Mỹ, nhận định.
Bộ Quốc phòng Mỹ lần đầu tiên kêu gọi sự chú ý đến lực lượng dân quân biển trong báo cáo năm 2017 về sức mạnh quân sự của Trung Quốc. Báo cáo cho biết Trung Quốc sử dụng đội tàu đánh cá thương mại của họ để tham gia vào cuộc gây hấn ở vùng xám, "thực thi các yêu sách biển theo những cách được tính toán để vẫn dưới ngưỡng gây ra xung đột vũ trang".
Tuy nhiên, mãi đến năm nay, Mỹ mới thực sự bắt đầu gây áp lực lên lực lượng dân quân Trung Quốc.
Lãnh đạo hải quân Mỹ John Richardson cảnh báo người đồng cấp Trung Quốc trong cuộc họp tại Bắc Kinh hồi tháng 1 rằng: Hải quân Mỹ sẽ coi các tàu bảo vệ bờ biển và dân quân biển là lực lượng quân đội và đáp trả những hành động khiêu khích với tư cách của một tàu hải quân Trung Quốc , tờ Financial Times đưa tin.
Hồi tháng 3, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã công khai cam đoan với Philippines rằng Mỹ sẽ đến bảo vệ nước này trong trường hợp nước này bị tấn công ở Biển Đông.
"Bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào đối với các lực lượng, máy bay hoặc tàu nhà nước của Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt nghĩa vụ phòng thủ lẫn nhau", ông Pompeo khẳng định.
Thêm vào đó, ông Sung Kim, đại sứ Mỹ tại Philippines hôm 14-6 đã nói với các phóng viên rằng việc bảo đảm an ninh của Mỹ vẫn áp dụng cho các hành động gây hấn của dân quân biển Trung Quốc.
Áp lực gia tăng nhằm thay đổi tính toán chiến lược của Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp, các chuyên gia cho biết.
Theo bà Bonnie Glaser, chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói với tờ Financial Times rằng "Mỹ hy vọng sẽ ngăn chặn hành vi hung hăng của Trung Quốc, bao gồm hoạt động của lực lượng bảo vệ bờ biển và các tàu dân quân biển đang đe dọa các nước láng giềng nhỏ hơn".
Các sự cố liên quan đến tàu cá Trung Quốc, có khả năng là thành viên lực lượng dân quân biển, thường xuyên xảy ra ở Biển Đông. Tuy nhiên, không rõ chính xác loại sự cố nào có thể kích hoạt nghĩa vụ quốc phòng của Mỹ .
Chẳng hạn, hồi tháng 4, hơn 200 tàu cá Trung Quốc đã bị cáo buộc vây quanh đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam nhưng hiện do phía Philippines kiểm soát.
Và mới đây nhất là vụ một tàu Trung Quốc bị cáo buộc đâm chìm một tàu Philippines ở bãi Cỏ Rong và sau đó bỏ mặc mạng sống của 22 ngư dân Philippines trên biển. Rất may mắn, các ngư dân này đã được một tàu cá Việt Nam gần đó cứu sống.
Đáp lại các cáo buộc trên, Trung Quốc đã phủ nhận hoàn toàn các hành vi sai trái. Điều này càng gây bức xúc trong dư luận Philippines và càng làm vai trò cân bằng sức mạnh, đảm bảo an ninh của Mỹ trong khu vực trở nên quan trọng.
Trước tình hình trên, Mỹ đang liên tục tăng sức ép lên các lực lượng chấp pháp và dân quân biển của Trung Quốc theo cách có thể làm giảm nguy cơ xung đột ở Biển Đông.