Phát ngôn viên Hạm đội 7, chỉ huy Reann Mommsen, nói với Reuters rằng tàu tác chiến ven biển USS Gabrielle Giffords của hải quân Mỹ ngày thứ Tư (20/11) đã di chuyển qua phạm vi 12 hải lý của đá Vành Khăn - thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp - nhằm thực hiện quyền tự do hàng hải.
Theo bà Mommsen, một ngày sau đó, tàu khu trục USS Wayne E. Meyer của Mỹ tiếp tục lưu thông vô hại qua vùng biển xung quanh quần đảo Hoàng Sa - thuộc chủ quyền Việt Nam.
"Những nhiệm vụ này [thực hiện] trên cơ sở luật pháp và tỏ rõ cam kết của chúng tôi nhằm gìn giữ các quyền lợi, tự do, và việc sử dụng hợp pháp vùng trời và vùng biển được bảo đảm cho tất cả các nước," bà Mommsen nói.
Người phát ngôn Chiến khu miền Nam của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc, đại tá Li Huamin, sáng nay xác nhận các chiến hạm Mỹ đã lần lượt di chuyển qua các thực thể ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa trong hai ngày 20-21/11.
Bà Li lớn tiếng tuyên bố, "Quân giải phóng đã tổ chức lực lượng trên biển và trên không để giám sát toàn bộ hành trình [của tàu Mỹ], tiến hành nhận dạng, và cảnh cáo trục xuất."
Cho đến nay, Trung Quốc áp đặt yêu sách chủ quyền phi lý đối với hơn 80% diện tích biển Đông, đồng thời chiếm đóng và xây cất trái phép các tiền đồn trên những thực thể nhân tạo.
Vào tháng 7/2016, Tòa trọng tài thường trực (PCA) The Hague đã ra phán quyết bác bỏ hoàn toàn tính hợp pháp của "Đường chín đoạn" - mà Bắc Kinh sử dụng làm cơ sở áp đặt yêu sách chủ quyền, cũng như cái gọi là "chủ quyền lịch sử từ thời cổ đại" của nước này đối với biển Đông.
Washington cáo buộc Bắc Kinh quân sự hóa ở biển Đông, đồng thời tìm cách dọa nạt, cản trở hoạt động khai thác dầu khí lâu đời của các nước láng giềng, trong đó có Việt Nam.
Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper đã gặp người đồng cấp Ngụy Phượng Hòa vào đầu tuần này, bên lề Hội nghị Bộ trưởng Quốc Phòng ASEAN mở rộng tại Bangkok, Thái Lan. Ông Ngụy đòi Mỹ "ngưng 'khoe cơ bắp' và không kích động leo thang căng thẳng ở biển Đông", trong khi ông Esper đáp trả rằng Bắc Kinh "ngày càng hướng đến cưỡng ép và đe dọa để đạt được các mục đích chiến lược" trong khu vực.
Đối với chủ quyền hai quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa, người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nhiều lần khẳng định, "Việt Nam có đầy đủ chứng cứ lịch sử và cơ sở pháp lý khẳng định chủ quyền của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa phù hợp luật pháp quốc tế. Thực tế lịch sử cho thấy rõ điều này."