Động thái xóa tên chưa từng thấy và câu chuyện đằng sau
Một bang của Mỹ, Colorado, vừa có quyết định xóa tên ông Donald Trump khỏi danh sách ứng viên trong bầu cử tổng thống Mỹ. Cụ thể tòa án tại bang này vào hôm 19/12 đã xóa tên của cựu Tổng thống Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ - một động thái chưa từng có tiền lệ và gây bất ngờ hàng đầu trong các cuộc đua vào Nhà Trắng.
Cựu Tổng thống Trump. Ảnh: Forbes.
Trước đó chưa bao giờ có một tòa án tại Mỹ coi một ứng viên tổng thống là không đủ tư cách tranh cử theo mục 3 của Tu chính án thứ 14 đối với Hiến pháp Mỹ, với nội dung cấm những ai tham gia “nổi loạn” được tham gia cơ quan công quyền.
Bề ngoài, đây là một diễn biến lớn. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vẻ bề ngoài đó.
Nếu phán quyết trên trụ được thì những cử tri ở Colorado sẽ đơn giản là không thể bầu ông Trump làm tổng thống Mỹ ngay cả khi phần còn lại của nước Mỹ bầu chọn ông Trump làm nguyên thủ Mỹ.
Ấy thế nhưng, chính cái tòa đã chặn ông Trump này vẫn có thể bảo đảm tên của ông xuất hiện trở lại tại cuộc bầu cử sơ bộ và ông Trump thậm chí có thể giành chiến thắng áp đảo.
Giới phê bình tuyên bố rằng ông Trump đóng vai trò trong việc kích động vụ tấn công vào ngày 6/1/2021 nhằm vào khu trung tâm chính trị của nước Mỹ tại thủ đô Washington và “khuyến khích” những người ủng hộ mình ra tay sau khi ông thất cử.
4 trong số 7 thẩm phán của Tòa án Tối cao Colorado nói rằng hành động của ông Trump vào năm 2021 là sự “tham gia tình nguyện, trực tiếp và quá mức vào hoạt động nổi loạn”.
Cựu Tổng thống Mỹ đã thẳng thừng bác bỏ bất cứ dính líu nào vào vụ bạo loạn chấn động đó.
Cuộc chiến nội bộ tòa Colorado
Ông Trump phản bác lại phán quyết của tòa và tuyên bố chính đương kim Tổng thống Biden mới là “mối đe dọa đối với nền dân chủ”.
Người phát ngôn chiến dịch tranh cử của ông Trump, Steven Cheung, xoáy vào “lớp phấn” chính trị của tòa Colorado. Fox News dẫn lời ông Cheung nói rằng “không có gì ngạc nhiên cả, toàn bộ Tòa án Tối cao Colorado do phe Dân chủ bổ nhiệm đã ra phán quyết chống lại Tổng thống Trump”.
Thực sự thì các thẩm phán trong bang Colorado đều do Thống đốc bang này bổ nhiệm, mà chức Thống đốc Colorado do đảng Dân chủ nắm giữ từ năm 2017.
Tuy nhiên, có tới 3 thẩm phán của tòa này là người của phe Dân chủ nhưng vẫn bỏ phiếu phản đối việc cấm ông Trump xuất hiện trên lá phiếu bầu cử sơ bộ.
Chắc chắn sẽ có kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ.
Tình thế có lợi cho ông Trump
Các thẩm phán Colorado có thể đã giúp bảo đảm tên của ông Trump sẽ xuất hiện trên lá phiếu bầu cử sơ bộ. Đó là vì họ đã đình lại việc quyết định của mình cho tới ngày 4/1/2024, chờ đợi một đơn kháng cáo lên Tòa Tối cao của Mỹ. Và điều này có những tác động lan tỏa lớn.
Ngày 4/1 là hạn chót để đăng ký tên trên lá phiếu bầu cho cuộc bầu cử sơ bộ của bang Colorado.
Bầu cử sơ bộ giống như một cuộc bầu cử mini quyết định ứng viên thuộc mỗi đảng mà bang này hậu thuẫn.
Nếu đơn kháng cáo được đệ trình lên Tòa án Tối cao Mỹ vào ngày 4/1 (điều này gần như chắc chắn), thì Tòa án Tối cao Colorado đã nói rằng phiếu bầu sơ bộ “sẽ tiếp tục được yêu cầu phải chứa tên của Tổng thống Trump” chờ một quyết định cuối cùng.
Có khả năng Tòa Tối cao Mỹ sẽ không đưa ra phán quyết cho tới sau bầu cử sơ bộ vào tháng 3/2024, nghĩa là tên của ông Trump sẽ vẫn ở lại trên lá phiếu và các cử tri Colorado sẽ có thể lựa chọn ứng viên này.
Giáo sư chuyên về hiến pháp tại trường Luật Loyola, Justin Levitt, nói với đài NPR của Mỹ rằng chừng nào hạn chót tháng 1 được đáp ứng thì có “xác suất tới 99,9%” ông Trump vẫn là một lựa chọn dành cho các cử tri Colorado trong bầu cử sơ bộ.
Trong trường hợp ông Trump giành thắng lợi trong bầu cử sơ bộ và sau đó trở thành ứng viên của đảng Cộng hòa, thì sẽ xuất hiện tình huống bất thường nếu người dân Colorado không thể bỏ phiếu cho ông.
Nhưng nếu Tòa Tối cao Mỹ hành động nhanh chóng và giữ lại phán quyết của Tòa Colorado thì các lá phiếu lựa chọn ông Trunp sẽ vô hiệu lực.
Ông Trump vẫn có cơ tái đắc cử tổng thống Mỹ?
Ngay cả khi cơn ác mộng xảy ra với ông Trump, ông vẫn có thể cười lớn tự tin.
Nếu ông Trump bị gạch tên hoàn toàn khỏi bầu cử sơ bộ và bầu cử tổng thống tại Colorado, và không ai trong số 6 triệu người của bang này có thể bỏ phiếu cho ông, thì ông Trump vẫn có thể đắc cử tổng thống vào tháng 11/2024.
Đó là do hệ thống bầu cử tổng thống ở Mỹ khá phức tạp, trong đó việc lựa chọn tổng thống được quyết định không chỉ dựa vào tổng phiếu của cử tri phổ thông mà còn cả phiếu của đại cư tri đoàn (cần được ít nhất 270 trong tổng số 538 phiếu đại cư tri).
Tại hầu hết các bang Mỹ, ứng viên đảng nào giành hầu hết số phiếu thì cũng giành được tất cả các phiếu của đại cử tri đoàn.
Tất nhiên Colorado không phải là bang dao động; đây là địa bàn của phe Dân chủ. Do vậy, ông Trump gần như không thể giành được 9 phiếu đại cư tri tại đây. Kết quả quyết định sẽ nằm ở các bang như Georgia, Florida và Iowa…